Aort damarı kalpten çıkan, vücudun en büyük, en önemli atar damarıdır. Özellikle 60 yaş üzerinde, yüksek tansiyon (hipertansiyon) hastası olan ve sigara içen hastalarda sıklıkla Aort damarının karın bölgesinde normal boyutlarının çok ilerisinde genişleme tespit edilmektedir. Damar genişlemesi 4 santimetreyi geçince, her yarım santimlik çap artışı, damarın patlama riskini arttırmaktadır.
Aort kalbin sol karıncığından çıkan atardamardır; içinde temiz kan taşır. Aort içinde oksijeni en fazla olan kanı taşıyan damardır. Temiz kan kalpten çok büyük bir basınçla aort damarına atılır. Kalbin atım gücüne ve bünyenin yapısına bağlı olarak içinde belirli bir basınç vardır (80 – 140 mmHg). Biz buna halk arasında tansiyon deriz. Bu basınç nedeniyle tansiyona bağlı damar genişlemeleri, damar yırtılmaları ve damar anevrizmaları en çok aort damarı içinde ortaya çıkar.
Aort Genişlemesi, Aort Anevrizması Nedir?
Aort içinde basıncı çok yüksek kan bulunur. Bu kanın basıncı, bildiğimiz tansiyondur. Yani bir Hastanın aortu içindeki kanın, aort duvarına yaptığı gerilimeye, o kişinin tansiyonu denir.
Büyük tansiyon, kalbin kasılması sırasında kalpten çıkan kanın aort duvarına yaptığı basınçtır ve normal değeri 100-140 milimetre civadır (mmHg). Halk arasında 10 ila 14 arasında olarak bilinir. Küçük tansiyon ise kalbin gevşeme sırasında olan aort içindeki kanın basıncıdır ve 60-90 milimetre civadır (mmHg). Ya da halk arasında 6 ila 9 arasında.
Aort içindeki bu basınç normalden yüksek kalır ve yıllar böyle devam ederse ve hastanın damarları yaşlanırsa, aort genişlemeye başlar ve normal çapının üzerine çıkar. Zamanla yine tansiyon kontrol edilmezse bu sefer aort balonlaşmaya başlar ve bu duruma Aort Anevrizması denir.Aort anevrizması durumunda en önemli sorun aort duvarının incelmesi ve içindeki kan basıncına daha fazla dayanamayıp yırtılmasıdır. Bu durumda hastanın neredeyse hastaneye yetişme şansı bile kalmaz. Bu nedenle aort anevrizması olan hastada her 6 ayda bir aort çapı ölçülür. Eğer çap 5 santim (cm) ve dağ üzerinde ise hastanın hiç şikayeti olmasa bile hasta hazırlanıp Aort ameliyatı yapılır.
Aort diseksiyonu nedir?
Aort diseksiyonu (damar genişlemesi), aort damar duvarının içeriden yırtılmasıdır. Yani aort damar duvarını oluşturan üç katmanın, özellikle tansiyon yükselmesine bağlı, damarın boylu boyunca yırtılması işlemine denir. Burada damar duvarı boylu boyunca içten ayrıldığı için, gerçek bir damar yırtılması gibi dışarıya kanama olmaz. Ama içten olan bu tabakaların ayrılması hayati risk taşır.
Özellikle çıkan aort bölümü denen, kalpten çıkan aort damarının ilk kısmı diseksiyona uğrayınca acil ameliyat gerekir. Ameliyat yapılmazsa hasta ölebilir veya diseksiyon ilerleyip şah damarını tutar ve hasta felç olabilir. Yani birçok organ kansızlığı bağlı bozulabilir veya hasta direkt olarak ilk bulgu olarak ölüm olabilir.Bu yırtılmanın en büyük nedeni damar içindeki kanın basıncının yükselmesi yani tansiyondur. Tansiyonu yükselten tüm nedenler hastada aort diseksiyonu yapabilir ve ailesinden gelen genetik de varsa bu durum çok erken yaşlarda ortaya çıkabilir..
Özetle;
Aortun çapı, kalpten çıktığı bölümde yaklaşık 2,5 cm’dir. Vücutta bu kadar geniş çapa sahip başka bir damar yoktur. Çeşitli sebeplerden dolayı Aort’un çapının artmasına, genişlemesine “Anevrizma” denir. Anevrizma belli bir süre sonra daha da genişler ise yırtılma ihtimali vardır. İçinden geçen kan dışarı doğru akar, ve komşu organları etkileyecek düzeye gelirse buna “rüptür” (patlama) adı verilmektedir. Büyüyen aortun bir başka bilinen komplikasyonu ise “Diseksiyon” (içe doğru yırtılma) olarak isimlendirilir. Bunların her ikisi de oldukça tehlikeli patolojiler olup, anında tedavi gerektiren, hayati tehlike taşıyan durumlardır.
