Gut hastalığı tıp biliminde “podagra” olarak bilinir. Halk arasında padişah hastalığı, zengin hastalığı olarak da bilinen gut hastalığı kalıtsal yatkınlığı olan metabolik bir bozukluktur. Genellikle; Aşırı alkol ve et tüketimine bağlı olarak gelişir. 

Gut Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Pürin metabolizmasındaki bozulmalar sonucu oluşur. Besinlerin yapısında bulunan pürin vücutta parçalanarak ürik asite dönüşür ve sağlıklı bireylerin idrarında bulunur. Pürin yıkımındaki bozukluklar veya aşırı ürik asit üretimi sonucu eklemlerde ürik asit birikimi görülür. Biriken ürik asit eklemlerde iltihaplanmaya yol açar ve bu durum gut hastalığı olarak adlandırılır. Eklemlerde oluşan şiddetli ağrılar ile kendini gösterir. Doktor kontrolünde uygun tanı ve tedavi sonucu iyileştirilebilen bir hastalık türüdür.

Çeşitli metabolik hastalıklar gut hastalığı oluşumunu destekleyebilir. Metabolik sendrom, diyabet, obezite gibi hastalıklara bağlı olarak vücutta ürik asit artışına rastlanabilir ve sonucunda gut hastalığı oluşabilir.

Kandaki ürik asit düzeyini arttıran hastalıklar aşağıdaki gibidir:

• Böbrek yetmezliği
• Böbrek rahatsızlıkları
• Yüksek tansiyon
• Hipotiroidizm
• Kelley-Seegmiller
• Lesch-Nyhan Sendromu

Gut Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Hastalık kandaki ürik asit artışı sonucu erimeyen sodyum üret tuzları şeklinde eklem yerlerinde birikmesi sonucu oluşan ağrılar ile kendini gösterir. Çoğunlukla ilk belirtisi ayak başparmağı eklemlerindeki ağrılar olmakla birlikte ayak bileği, ayak, el, el bileği, diz ve dirsek eklemlerinde de ağrılar görülebilir.

Ayak başparmağında oluşan etkiye “podogra” denir. Şiddetli ağrı geçtikten sonra bazı eklem yerlerinde ağrı birkaç gün veya birkaç hafta devam edebilir. Ağrının yanında sertlik, şişme, kızarıklık ve sıcaklık hissi de görülebilir. Ender karşılaşılan bir durum olmakla birlikte omuz, kalça ve bel ağrıları da oluşabilir. Hastalık ilerledikçe hastanın hareketleri sınırlanır, eklemlerini hareket ettirmede güçlük yaşar.

Gut hastalığının tedavisi için hangi bölüm doktorundan randevu almalıyız?

Romatoloji bölümüne başvurabilirsiniz. 

Gut Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Gut hastalığı tedavisi ilaçlarla, uygun diyet programı ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazandırılarak uygulanır. Tedavi ile ağrıların azaltılması, iltihap süresinin kısaltılması, atakları önleme ve eklemleri koruma amaçlanır.

Kişi gut hastalığı belirtilerinin gözlenmediği, kandaki ürik asit düzeyi 6ml/dl üzerinde olduğu asemptomatik hiperürisemi dönemindeyse ilaç tedavisi gerekmeksizin yalnızca uygun diyet tedavisi ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile tedavi edilebilir.

İlaç tedavisi kişiden kişiye ve hastalık evresine göre farklılık gösterebilir. İlaç akut ataklardaki ağrı ve şişliği önlemek için, tekrarlayıcı ataklardan korunmak için, tofüs tedavisi ve böbreklerde ürik asit taşı oluşumunu engellemek için başvurulan tedavi yöntemidir.

Gut Diyetinin Genel Önerileri

• Pürinden zengin besin miktarı azaltılır. Örneğin; et, balık, kümes hayvanları gibi pürin içeren besinler akut ataklarda yenilmez. Akut ataklar geçince bu besinler az miktarda (60 gr/gün) verilebilir. Süt, peynir, yumurta, pürinden sınırlı diyette en iyi protein kaynaklarıdır.
• Yağ böbreklerdeki ürik asit atılımını azaltır ve vücutta ürik asit birikimini artırır. Bu nedenle yağ bir miktar sınırlanmalıdır.
• Kilo verin. Aşırı kilolu olmak gut oluşumu riskini artırır, vermek ise gut riskini azaltır. Ayrıca kilo vermek eklemlerdeki genel stresi de azaltır.

• Fiziksel aktivitenizi artırın. Egzersiz yapmak kilo vermenin yanı sıra vücuttaki ürik asit düzeylerinin düşük tutulmasına destek verir.
• Bol su içerek vücut dolaşımınızı canlı tutun. Çünkü yeterli su alımı vücudun aşırı ürik asidi idrarla dışarı atmasına yardımcı olur.
• Alkol tüketmeyin. Alkol, gut ataklarını tetikler ve ürik asit birikimine neden olur.
• Çay ve kahve tüketimi vücuttaki pürin oluşumunu etkilemediği için serbesttir fakat, başka sorunlara yol açmaması için limitli tüketin.
• Vitamin C takviyesi almak faydalı olabilir, doktorunuza danışın.

Gut Diyetinde Yenilmemesi Gereken Besinler

• Tam yağlı süt, yağlı et suları ve bunlarla yapılmış yemekler
• Sakatatlar (karaciğer, böbrek, dalak, işkembe, dil, beyin, kokoreç..)
• Sucuk, pastırma, sosis, salam
• Alkollü içecekler
• Havyar, midye, kalamar, ıstakoz, ançuez, sardalya
• Leblebi, kuruyemiş
• Tam yağlı peynirler
• Yağda kızartılmış, kavrulmuş, sos eklenmiş yemekler
• Kepekli, çavdarlı, yulaflı ekmekler, krakerler
• İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar ( Hazır soslar, hazır çorbalar vs)
• Şeker ve şekerli besinler , tatlılar (Bal, reçel, marmelat, pekmez..)
• Hamur işi, börek, çörek, pasta, kurabiye, kek vb.
• Kaymak, krema, mayonez
• Hayvansal yağlar(tereyağ, margarin, kuyruk yağ..)
• Av etleri (Kaz, ördek,keklik, bıldırcın,tavşan..)

Sınırlı Önerilen Besinler

Aşağıdaki listede yazılan sınırlı besinlerden her gün sadece biri tüketilmelidir!

Yağsız dana eti, tavuk veya hindi, balık _ 2 köfte kadar
Kurubaklagiller _ 8 çorba kaşığı
Karnabahar, ıspanak, pazı, brokoli, brüksel lahanası, semizotu _ 5 çorba kaşığı
Bezelye, kuşkonmaz veya mantar _ 4 çorba kaşığı
Bulgur _ 8 çorba kaşığı

Gut Hastalığı Diyeti ve Örnek Diyet Listesi

Kahvaltı:

• 2 dilim yağsız beyaz peynir
• Domates-salatalık (yağsız)
• 1-2 dilim beyaz ekmek veya mısır ekmeği
• 8-10 adet çiğ badem

Ara Öğün:

• 1 porsiyon meyve // veya 1 fincan şekersiz türk kahvesi

Öğlen:

• 50 – 60 gr ızgara veya haşlama tavuk eti
• 4 yemek kaşığı sebze yemeği
• 1 dilim beyaz ekmek veya 3 kaşık pilav veya 1 kepçe çorba
• Mevsim salata

Ara Öğün:

• 1 dilim yağsız beyaz peynir
• 1 dilim etimek veya 2 adet girssini

Akşam:

• 8 kaşık sebze yemeği
• 1 kase az yağlı yoğurt
• 1 dilim beyaz ekmek veya 3 kaşık pilav veya 1 kepçe çorba
• Mevsim salata

Gece:

• 1 porsiyon meyve + 1 bardak yağsız süt // veya //
• 5 adet çiğ fındık + 1 fincan papatya çayı