Farklı nedenlerle kalça eklemi ileri derecede harap olmuş hastalarda, hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesi ameliyatı “total kalça protezi” olarak adlandırılmaktadır.
Total eklem protezleri, sadece ortopedinin değil, genel tıp alanındaki devrim niteliğinde olan prosedürlerden biridir. Hastaların yaşam kalitesini artırmada bu kadar başarılı bir yeniliğe çok az rastlanmaktadır. Eklem replasmanına gereksinim duyan hasta sayısı ve genç hastaların bu nüfustaki oranı her geçen gün artmaktadır. Bu yöntem sorunlu bir kalçadaki hareketlerinin düzelmesini ve ağrının ortadan kaldırılmasını sağlar. Kalça protezi kobalt-krom veya titanyumdan imal edilen ana parçalar ile bunların eklemleştiği yerde polietilen, metal ya da seramik ara parçalardan oluşur. Protezin uygulama zamanını hastanın yaşı, cinsiyeti, ağrı durumu ve fonksiyonel kapasitesi belirler.
Ancak bilinmelidir ki; tüm protez ameliyatları gibi total kalça protezi ameliyatı da sınırlı durumlar dışında “mutlak zorunluluk” ameliyatları değil; bir “yaşamsal konfor” ameliyatıdır.
Kalça protezi kemiğe iki şekilde tutunur.
Kemik yapısı zayıf olan ileri yaştaki hastalarda, protez “kemik çimentosu” adı verilen bir dolgu maddesi ile kemiğe tespit edilir. Kemik yapısı iyi olan daha genç hastalarda ise, üzeri gözenekli bir madde ile kaplanmış olan protezler, kemiğin içine çok sıkı bir şekilde yerleştirilir ve sonrasında bu gözenekler aracılığı ile kemiğe sıkı tespit ve kaynama sağlanır.
Dinlenme, ilaçlar, fizik tedavi yöntemleri veya eklem içi enjeksiyonlar gibi tedavi yöntemlerine rağmen kalça ağrıları kontrol edilemeyen, yürüme, merdiven çıkma gibi günlük yaşam aktiviteleri ileri derecede kısıtlanmış ve eklem kıkırdağında ileri harabiyet olan hastalarda total kalça protezi uygundur. Hastalar sıklıkla 60 yaş üstü hastalardır ancak travma sonrası gelişmiş artrit, romatoid artrit, osteonekroz ve femur boyun kırıklarının tedavisinde daha erken yaşlarda da protez yapılabilir.
Total kalça protezi (TKP) uygulamasında amaç; ağrıyı gidermek ve işlevleri artırmaktır. Doğru endikasyonlar içerisinde uygulanan başarılı cerrahi teknik, TKP uygulamalarında iyi-mükemmel sonuç elde edilmesinde temeldir. Ayrıca uygun malzeme ve tasarım özeliklerine sahip implant kullanılması TKP uygulamasında başarıyı artırır. Günümüzde farklı malzeme ve tasarım özeliklerine sahip birçok protez geliştirilmiştir.
Kalça protezi ömrü kaç yıldır?
TKP ameliyatlarında implant teknolojisindeki gelişmelere de bağlı olarak protezin sağkalım süreleri ve cerrahi başarı oranı oldukça yükselmiştir. Ancak yine de protez cerrahisi, tüm cerrahi girişimlerde olduğu gibi bazı riskler taşırlar. . Bunların en önemlileri enfeksiyon, gevşeme, bacak damarlarında pıhtı oluşup akciğere atması ve protezin erken dönemde çıkmasıdır. Alınan tüm önleyici tedbirlere karşın olasılık % 1’ in altında olsa da bu risk sıfırlanamaz.
Total kalça protezini oluşturan parçalar zaman içinde sürtünmeye bağlı olarak aşınırlar. Aşınma ile ortaya çıkan ve gözle görülemeyecek kadar küçük parçalara karşı vücudun cevabı ile protez tutunduğu kemikten ayrılabilir ve bu durum protezde gevşemeye neden olur. Günümüzde gelişen protez teknolojisi ve uygun cerrahi teknik kullanımı ile protezin dayanma süreleri 20 yıla kadar uzamıştır.
