Bursit; genel olarak diz, kalça ve omuz eklemlerinde görülen ve şiddetli ağrıya yol açabilen bir sağlık sorunudur. Eklemin bulunduğu bölgede başlayıp çevresindeki daha geniş bir alana da yayılabilen ağrılar, hastalığın en önemli belirtisini oluşturur. Eklemlerin kendi yapısı içerisinde yer alan bursa adlı sıvı keselerinin iltihaplanmasından kaynaklanması, hastalığın bursit olarak isimlendirilmesinin nedenidir. 

Bursit Nedir?

Bursit, vücutta bulunan herhangi bir bursa keseciğinin iltihaplanması, tahriş olması veya şişmesi olarak adlandırılır. Bursa ise, Kemikleri birleştiren eklemlerin içerisinde kemik, tendon ve cilt dokularının arasında bulunan ve bu bölgede tampon görevi üstlenen sıvı keseciklerine denir. Bursa adı verilen bu sıvı kesecikleri söz konusu bölgenin yeterince kaygan ve pürüzsüz bir yapıda olmasını, bu sayede eklemin sorunsuz bir şekilde hareket ederek işlevini yerine getirebilmesini sağlar. Bunlar bir diğer deyişle eklemin içerisinde bulunan kemik ile diğer dokuların arasında bir yastık görevi üstlenir. Bu durum en yaygın olarak kalça eklemi, diz eklemi, dirsek veya omuz eklemlerinde görülür. Ancak diğer herhangi bir eklemde de bursit gelişebilir. Çoğu zaman bursit gelişen bir eklemin daha fazla baskı veya travmaya maruz kalmasının önüne geçilerek belirli bir süre boyunca dinlendirilmesi ile hastalık tamamen iyileştirilebilir. Ciddi durumlarda tedavi sonrasında alevlenmelerin görülme olasılığı söz konusu olabilir. Bununla birlikte bursit geliştikten ve ağrılar gözlenmeye başladıktan sonra eklem zorlanmaya devam etmişse bölgede ciddi hasar oluşmuş olabilir. Bu durumda daha farklı tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir.

Bursit Belirtileri Nelerdir?

Bursit belirtileri arasında en yaygını, bursit ağrısı olarak da bilinen şiddetli eklem ağrısıdır. Eklemin içerisindeki iltihaplanmadan kaynaklı başlayan ağrı, geniş bir alana yayılmış bir ağrı hissi verebilir. Bununla birlikte yaygın olarak görülen bursit belirtileri arasında şunlara yer verilebilir:

• Özellikle etkilenen eklemin hareketi sırasında artan şiddetli ağrı hissi,
• Bursit oluşan eklemde hareket kabiliyetinin sınırlanmış olması,
• Ağrılı bölgede dışarıdan fark edilebilen şişlik,
• Enfeksiyon gelişen eklemde kızarıklık veya cilt yüzeyinde renk değişimi,
• Eklemin yer aldığı bölgede ısı artışı ve hassasiyet,
• Ateş, üşüme ve titreme.

Hafif şiddetteki bursitlerde ağrı, hastalığın tek belirtisi olabilir. Çoğu zaman dinlenme ile azalan ağrı hareket ile birlikte artış gösterir. Böyle ağrılar yaşayan kişilerin sağlık kuruluşlarına başvurarak muayeneden geçmesi, eklemde kalıcı hasarlar oluşmadan altta yatan sorunun tespit edilmesini sağlayacaktır.

Bursit Türleri Nelerdir?

Bursit, geliştiği ekleme göre farklı şekillerde adlandırılır ve bunlar bursit türleri olarak da tanımlanabilir. Her eklemde bursit görülebilse de en yaygın karşılaşılan bursit çeşitleri arasında şunlar yer almaktadır:

• Subakromial bursit: Omuz ekleminde görülen bursit türüdür ve omuz hareketi sırasında ağrıya yol açarak hareket kabiliyetini azaltır.
• Olekranon bursit: Dirsek bursiti veya madenci dirseği olarak adlandırılan, dirsek ekleminde gelişen bursit türüdür. Dirseğin hareketini zorlaştırır.
• Prepatellar bursit: Diz ekleminde görülen bursit türü olup genellikle ev temizliği ile uğraşan veya sık eğilip kalkan kişilerde gözlenir. Dizin bükülmesi sırasında ağrı ve zorlanmaya neden olur.
• İliopektineal (trokanterik) bursit: Kalça eklemini etkileyen bursit türü olup yürüme sırasında ağrı ve zorlanmaya neden olur.
• İskial bursit: Uzun süre sert yere oturma sonucunda gelişebilen ve dokumacı bursiti olarak da adlandırılan bursit türüdür.

Trokanterik Bursit Nedir?

Trokanterik bursit, kalça bölgesinde bulunan ve kalça kaslarının kemik çıkıntıları olan trokanter üzerinde yer alan sıvı dolu bir kesenin iltihaplanması veya tahriş olması durumudur. Trokanterik bursa adı verilen bu yapı, kalça kaslarının kemikle sürtünmesini azaltmak ve yumuşatmak amacıyla kaygan bir sıvı salgılar.

Trokanterik bursit, genellikle aşırı sürtünme, travma veya tekrarlayan kullanım gibi faktörlerden kaynaklanır. Aşırı koşma, yüksek etkili spor aktiviteleri, uzun süreli oturma veya kalça üzerinde sürekli basınç, bursit oluşma riskini artırabilir. Bunun yanı sıra, kas dengesizlikleri, postür bozuklukları veya başka sağlık sorunları da bursitin gelişimine katkıda bulunabilir.

Tedavisi genellikle konservatif yöntemlerle yapılır. İstirahat, aktivite modifikasyonu, buz uygulaması, ağrı kesiciler veya antiinflamatuar ilaçlar gibi semptomları hafifletmek için evde tedavi yöntemleri kullanılabilir. Fizik tedavi, kasları güçlendirme egzersizleri ve esneme hareketleri bursitin iyileşmesine yardımcı olabilir. Nadir durumlarda, steroid enjeksiyonları veya cerrahi müdahale gerekebilir.

Bursit Neden Olur?

Çoğu zaman bursit, söz konusu eklemin aşırı kullanımına bağlı olarak gelişir. Aşırı kullanım sonucunda bursa keseciklerinin üzerinde fazla miktarda baskı oluşması, bölgenin hasar görmesi ve bunun sonucunda iltihaplanmasına neden olur. Tekrarlayan hareketlerden kaynaklı gelişmesi, bursitin sporcular veya belirli mesleklerde çalışan kişiler arasında yaygın görülmesinin en önemli nedenidir. Örneğin sürekli tenis raketiyle vuruş yapmak, sürekli çömelip yeniden kalkmak veya sürekli belirli bir pozisyonda zaman geçirmek bursite neden olabilir. Daha nadir olsa da bazı durumlarda çeşitli yaralanmalar ya da geçirilen bazı enfeksiyonlar bursitin nedenini oluşturabilir. Genel olarak bursit neden olur sorusuna yanıt teşkil eden bursit nedenleri ise şunlardır:

• Marangozluk, çiftçilik veya bahçıvanlık gibi meslekler
• Sürekli resim yapmak
• Golf, beyzbol, tenis gibi sürekli tekrarlayan vuruşları gerektiren spor faaliyetleri ile uğraşmak
• Sürekli enstrüman çalmak
• Kötü bir pozisyonda uzun süre kalmak veya bunu gerektiren işlerde çalışmak
• Gut, artrit, diyabet (şeker) hastalığı ve tiroid hastalıkları gibi bazı hastalıklara sahip olmak

Bursit Teşhisi Nasıl Konur?

Bursit belirtileri ile sağlık kuruluşlarına başvuran hastalarda ilk olarak detaylı bir tıbbi öykü alınarak eklem ağrısı sorununun ne kadar süredir devam ettiği, ağrının ne zaman artıp azaldığı, yaşam tarzının nasıl olduğu gibi konularda bilgi alınır. Belirli bir spor faaliyeti ile ilgileniliyorsa bu konu hakkında hekime mutlaka bilgi verilmelidir. Hekim tarafından yapılacak fiziksel muayene ile etkilenen bölge detaylı olarak incelenir, bazı hareketler yapılması istenerek eklemin hareket kabiliyeti konusunda fikir edinilebilir. Bu muayenede elde edilecek bulguların ardından genellikle bazı tanı testlerine başvurulur. Bu tanı testlerinden bazıları şunlardır:

• Röntgen
• Manyetik rezonans (MR) görüntülemesi
• Enfeksiyonların araştırılması için bazı kan testleri
• Enfeksiyon belirteçlerine rastlanması ve bursitten kesin olarak şüphelenilmesi halinde ilgili bursa keseciğinden bir miktar sıvı alınarak (aspirasyon) örneğin laboratuvar ortamında incelenmesi

Yapılan muayene ve tanı testlerinin ardından bursit teşhisi alan hastalarda tedavi sürecine geçiş yapılır.

Bursit Tedavisi 

Bursit tedavisinin en temel amacı eklemin dinlendirilmesi, yeni travma ve zorlanmalardan korunarak iyileşmesinin sağlanmasıdır. Çoğu bursit olgusunda tedavi için tek ihtiyaç duyulan şey dinlenmedir ve genellikle birkaç haftalık tam dinlenmenin ardından iyileşme görülür. Dinlenme süreci boyunca bu bölgeyi zorlayan ya da bölgeye baskı uygulayan aktivitelere ara verilmelidir. Dinlenme için ne kadar süreye ihtiyaç duyacağınız konusunda gerekli yönlendirmeler hekiminiz tarafından yapılır. Bu süreç boyunca bölgede görülen ağrı, şişlik gibi semptomların hafifletilmesi için ise çeşitli medikal tedaviler önerilebilir. Ağrı kesici ilaç ve merhem uygulamaları bu sürecin bir parçasını oluşturabilir. Ayrıca enfeksiyon görülmesi halinde antibiyotik tedavilerine başvurmak gerekebilir. Ağrı ve inflamasyonun belirli bir şiddetin üzerinde olması halinde bölgeye kortikosteroid enjeksiyonları yapılarak söz konusu şikayetlerin azaltılması hedeflenebilir. Bununla birlikte hekim önerisi halinde bölgeye buz kompresi veya ısı uygulaması yapmak, etkilenen bölgeyi belirli bir miktar yükseltmek ya da askıya almak gibi uygulamalara ihtiyaç duyulabilir. Bu durum bursitin geliştiği bölgeye ve şiddettine göre değişeceğinden tamamen hekimin önerileri doğrultusunda hareket edilmelidir.

Tedavi sürecinin içerisinde veya belirli bir tedavi sürecinin ardından hareket açıklığının artırılması için fizik tedavi uygulamaları gerekli olabilir. Tüm bu tedavi yaklaşımlarının sonuç vermediği daha şiddetli bursit olgularında ise inflamasyonun görüldüğü bursa keseciğinin cerrahi olarak çıkarılması için bir cerrahi operasyona ihtiyaç duyulabilir. Özellikle altı aydan daha uzun süren, dinlenme ve tedaviye yanıt vermemiş olgularda ameliyatla tedaviye başvurulması muhtemeldir. Siz de herhangi bir ekleminizde bursit ağrısı veya bursit belirtileri hissediyorsanız, ilgili eklemi yorucu aktivitelere bir an önce ara verip bir sağlık kuruluşuna başvurmanız ve muayeneden geçmenizde fayda vardır.