Kemik yoğunluğu azalması olan osteoporoz daha çok kadınlarda rastlanmakla beraber erkeklerde de daha nadir olmak üzere görülebilmektedir.
Tüm vertebra kırıklarının %15Tüm kalça kırıklarının %20 si erkeklerde görülmektedir. Erkeklerle kadınlar arasında iskelet boyutu ve toplam kemik mineral içeriği açısından önemli farklar vardır. Erkekler kadınlara göre yaklaşık %8-10 civarında daha fazla olarak kemik kitlesine sahiptir. Yaşa bağlı kemik kaybı her iki cinste görülmesine rağmen menopozda kadınlarda ortaya çıkan östrojen yetersizliği kemik kaybının daha fazla olmasına sebep olur. Bu durumun tam tersi erkelerde testosteron seviyesi nispeten sabit kalır.
Kadınlar menopozdan sonraki 10 yılda hızlı bir kemik kaybı sürecine girerler. Yaşlı olmayan bir erkekte osteoporoz görülmüşse sebep genellikle seks hormon azlığı veya alkolizmdir. Ağır sigara içimi de üçüncü sık nedendir.
Erkekte Osteoporoz Nedenleri
• Hipogonadizm
• Glukokortikoid fazlalığı, endogen sebepler yada dışarıdan kortizon kullanımı
• Alkolizm
• Gastrointestinal hastalıklar (mide barsak emilim kusurları)
• Hiperkalsiüri (idrarda ca kaybı)
• Sigara kullanımı
• Antikonvülzan kullanımı
• İmmobilizasyon (hareketsizlik)
• Osteogenesis imperfecta
• Sistemik mastositozis
• Homosistinüri
• Neoplastik hastalıklar (kanser hastalıkları)
• Romatoid artrit
• Tirotoksikoz (fazla tiroit hormonu salgılanan hastalıklar yada ihtiyaçtan fazla doz dışarıdan tiroit hormonu verilmesi)
Erkeklerin kemikleri daha büyüktür. Çap olarak daha geniş olmaları sebebiyle biyomekanik olarak da daha güçlüdür ve yük ve ağırlığa karşı daha dayanıklıdır. Erkeklerdeki bu farkı yaratan testosterondur. Yaşla birlikte total serum Testosteron, östrojen seviyeleri rölatif sabit kalsa bile hormonların serbest fonksiyonları 80 yaşından sonra genç erkeklerle kıyaslandığına göre% 3 – 50 arası azalır. Prostat kanseri tedavisi gören erkek hastalar erkeklik hormon blokajı gördükleri için artmış kemik kaybına uğrarlar. Hipogonadizm (testis yetersizliği) durumundaki erkek hastalar androgen tedavisi gördükleri takdirde artmış kemik oluşumu ve azalmış kemik yıkımı tespit edilmiştir.
Erkek osteoporozunun engellenmesi için neler yapılabilir?
• Androgen yetersizliğinde testesteron tedavisi (replasmanı)
• Ca ve D vitamini 19-50 yaş arası erkeklerde => 1000mg Ca 400’ü D vitamini50 yaş üstünde 1500mg/gün Ca 800’ü D vitamini günlük
• Egzersiz: Düzenli egzersiz fizik aktivite kalça kemiği kırığı riskini azaltmaktadır. Ancak yararlı etki egzersiz bırakıldığında ortadan kalkmaktadır. Egzersizin kemik kırığını azaltmadaki en önemli etkisi kas gücünü arttırarak kas koordinasyonunu arttırması ve böylece düşme riskini azaltmasıdır.
• Sigaranın bırakılması
• Alkolün bırakılması
• Diyetle alınan kalsiyum ve D vitamininin arttırılması
• Yeterli güneş ışığına maruz kalmak
• Bifosfanat türü kemik erimesini azaltan veya durduran ilaçlar
• İnsan paratiroit hormonu
• Tiyazid dirüetikler: İdrarda Ca kaybıyla seyreden (hierkalsiüri) vakalarda yararlıdır.
Erkek osteoporozu olan hastalar tıpkı kadın osteoporozu olan hanım hastalar gibi ilk fırsatta endokrinoloji uzmanı olan bir doktora danışması önemlidir. Erken teşhis edilen hastalıkta, hastalar geri dönüşümsüz kemik kaybından minimum etkilenirler. Kemik yoğunluğu takibi (DEXA) ile kontrol altında tutulurlar.
