İdrar kaçırma, ne yazık ki özellikle kadınlarda sık görülen çok önemli bir yaşam kalite sorunudur. Kabaca her üç kadından biri idrar kaçırma sıkıntısını yaşar. Ancak bu sorunun boyutu çok farklı olabilmektedir.
İdrar kaçırmanın hayat kalitesini etkileyen bir problem olduğunu ve farklı şekillerde görülebildiğini ifade eden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Önay Yalçın, bu problem hakkında merak edilenleri sizler için anlattı.
FARKLI ŞEKİLLERDE GÖRÜLEBİLİYOR!
İdrar kaçırma çok farklı şekillerde olabilir; gülerken, öksürürken, ağır kaldırırken veya spor yaparken görülebilir. Diğer bir idrar kaçırma da tuvalete yetişememe şeklindedir ki genellikle yaşla birlikte daha sık görülür veya mevcut şikâyet ağırlaşır, neredeyse devamlı idrar akışından söz edilir. Bazı kadınlarda her iki tipte kaçırma birlikte bulunur.
İdrar kaçırma başka yakınmalarla birlikte olabilir. Sık sık idrara gitme, sıkışma, gece idrara sık kalkma, idrar yaparken yanma veya kesik kesik idrar yapma, idrar yapamama, tam boşaltamama bu yakınmalar arasında sayılabilir.
Uyku sırasında kaçırma olabilir. Bu sorun sadece çocuklukta görülmez, erişkin kadınlarda da olabilir.
Çok sıkıntılı bir durum ise cinsel beraberlik sırasında idrar kaçırmadır. Mesanenin doluluğunun fark edilmemesi halinde taşma ile idrar kaçırma meydana gelebilir. İdrar yolları ile üreme sistemi organları arasında, doğuştan veya sonradan operasyon komplikasyonu olarak meydana gelen anormal açıklıklar da devamlı idrar akışı şeklinde idrar kaçırmalara neden olur. Bu çok farklı şekilde görülebilen idrar kaçırmaların nedenlerinin de çok değişik olduğu açıktır. Dolayısıyla idrar kaçırma yakınmasının ve birlikte olduğu diğer şikayetlerin detaylı araştırılması, doğru bir tanıya ulaşmak için şarttır. Sıklıkla bu sadece öyküyü dinleme ve muayene bulguları ile birlikte yeterli olmayıp, laboratuvar tetkiklerine de gereksinim olmaktadır.
İdrar kaçırmanın sıklıkla birlikte olduğu üreme organları sarkmaları da bu aşamada değerlendirilmeli ve tedavi yönteminin seçiminde dikkate alınmalıdır.
İDRAR KAÇIRMA TEDAVİSİNDE YÖNTEMLER
İdrar kaçırma tedavisi, idrar kaçırmanın türüne, şiddetine ve altta yatan nedene göre değişebilir. Eğer bir hastalık nedeniyle bu sorun yaşanıyorsa, öncelikle o hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Tedavi sürecinde öncelikle en az girişimsel yöntemlerle başlamak daha doğru olur. Eğer bu yöntemler başarısız olursa diğer seçenekler denenebilir.
İdrar kaçırma yakınmasının farklı tedavi yöntemleri vardır. Uygun yöntemin seçiminde hastanın yakınmaları, muayene bulguları, laboratuvar sonuçları ve hekimin deneyimleri etkili olur. Tedavi seçenekleri basitten daha karmaşık olana doğru; davranış tedavileri, sağlıklı yaşam biçimleri, egzersizler ve diğer fizik tedavi yöntemleri, ilaç tedavisi ve cerrahi tedavidir. Her zaman cerrahi tedavi son seçenektir.
Davranış teknikleri
- Mesane eğitimi: Bu yöntem idrara çıkma isteği hissedildikten sonra tuvalete gitmeyi geciktirerek uygulanır. Örneğin, her idrara çıkma isteği hissedildiğinde 10 dk. bekleyerek başlanır. Amaç, tuvalete gitme süresini 2.5 ila 3.5 saat arasında uzatmaktır
- Çift işeme: Aşırı idrar kaçırmayı önlemek için mesanenizi daha fazla boşaltmayı öğrenmenize yardımcı olan bir yöntemdir. Bu yöntemde idrarı yaptıktan sonra, birkaç dakika bekleyip tekrar denemek gerekir.
- Planlı tuvalete gitmek: Bekleyerek her iki ila dört saatte bir tuvalete giderek uygulanır.
- Sıvı ve beslenme yönetimi: Mesanenin kontrolünü tekrar kazanmak için alkol, kafein veya asidik yiyeceklerden uzak durmak gerekir. Sıvı tüketimini azaltmak, kilo vermek veya fiziksel aktiviteyi arttırmak da sorunu hafifletebilir.
Pelvik taban egzersizleri (Kegel egzersizleri)
Kegel egzersizleri olarak da bilinen bu egzersizler, özellikle stres tipi idrar kaçırmanın tedavisinde çok etkilidir ancak sıkışma tipi idrar kaçırma tedavisinde de işe yarayabilir. Kegel egzersizleri günlük hayatınızda, otobüste ya da sohbet ederken bile yapabileceğiniz çok basit fakat çok etkili egzersizlerdir. Şu şekilde uygulanır:
- İdrarınızı tutmak için kullandığınız kaslarınızı sıkın ve beş saniye bekleyin. Sonra beş saniye dinlenin. (Eğer bu size zor gelirse 2 sn. kaslarınızı sıkıp 3 sn. dinlenebilirsiniz.)
- Hedefiniz bir defada 10 saniye süresince bekleyebilmek olmalı. Süreyi yavaş yavaş arttırabilirsiniz.
- Her gün en az 10’ar setlik üç tekrar şeklinde bu egzersizi uygulayın.
Doğru kasları kullanamadığınızı düşünüyorsanız bir doktor ya da fizyoterapistten yardım alabilirsiniz.
Elektriksel yönlendirme
Pelvik taban kaslarını uyarmak ve güçlendirmek için elektrotlar rektum veya vajina içine geçici olarak sokulur. Elektrotlardan gelen hafif elektrik uyarıları stres tipi ve sıkışma tipi idrar kaçırma tedavisinde etkili olabilir.
İlaç Tedavisi
- Antikolinerjikler: Bu ilaçlar aşırı aktif mesaneyi sakinleştirebilir ve sıkışma tipi idrar kaçırma için yararlı olabilir. Oksibutinin, tolterodin, darifenasin, fesoterodin, solifenasin ve trospium bu ilaçlar arasında sayılabilir.
- Mirabegron: Sıkışma tipi idrar kaçırma tedavisinde kullanılan bu ilaç mesane kasını rahatlatır ve mesanenin tutabileceği idrar miktarını artırabilir. Aynı zamanda yaptığınız idrar miktarını da arttırarak mesanenizi iyice boşaltmanıza yardım edebilir.
- Alfa blokerler: Sıkışma tipi veya taşma tipi idrar kaçırma sorunu erkeklerde, bu ilaçlar prostatta mesane boynu kaslarını ve kas liflerini gevşetir ve mesanenin boşaltılmasını kolaylaştırır. Tamsulosin, alfuzosin, silodosin, doksazosin ve terazosin bu ilaçlar arasında sayılabilir.
- Topikal östrojen: Kadınların kullanabildiği vajinal krem, halka veya yama formunda düşük dozda topikal östrojen uygulanması, üretra ve vajinal bölgelerdeki dokuların güçlenmesine ve gençleşmesine yardımcı olabilir. Östrojen hormonunu hap olarak almak durumu daha da kötüleştirebileceği için idrar kaçırma tedavisinde önerilmez.
Cerrahi tedaviler
Diğer tedaviler işe yaramıyorsa, çeşitli cerrahi prosedürler idrar kaçırmaya neden olan sorunları tedavi edebilir:
- Askı yerleştirilmesi: Üretrayı desteklemek ve idrarın dışarı sızmasını önlemek için mesanenin boynunun altına bir ağ yerleştirilir. Böylece özellikle öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda idrar yolu kapalı kalır. Bu prosedür stres tipi idrar kaçırma tedavisinde kullanılır.
- Mesane boynu süspansiyonu (Kolposüspansiyon): Bu prosedür, idrar yolunuza ve mesane boynuna destek sağlamak üzere tasarlanmıştır. Karında bir kesi yapılarak uygulanır. Bu yüzden genel veya spinal anestezi sırasında yapılır.
- Rahim sarkması ameliyatı: Karışık tip idrar kaçırma sorunu ve rahim sarkması olan kadınlarda, askı yerleştirilmesi ve rahim sarkması cerrahisinin birleşiminden oluşur.
- Yapay idrar sfinkteri: Erkeklerde stres tipi idrar kaçırma tedavisinde uygulanan bu prosedürde idrar yapmaya hazır olana kadar kapalı tutmak için mesane boynuna küçük sıvıyla dolu bir halka yerleştirilir. İdrar yapmak için, cildinizin altına yerleştirilen bir valfe bastırarak halkanın sönmesine ve idrarın mesaneden akmasına izin verir.
NÖROLOJİK HASTALIKLARIN İLK BELİRTİSİ OLABİLİR!
İdrar kaçırma, idrar yapmada güçlükler gibi bazen çok önemli nörolojik hastalıkların ilk belirtisi olabilir. Özellikle ani gelişen idrar kaçırma yakınmalarında bu yönden değerlendirme önemlidir. Multipl skleroz(MS), Parkinson, beyinde pıhtı veya kanamalarla seyreden ve ‘CVA’ olarak bilinen hastalıklar, omurilik hastalıkları gibi…
İDRAR KAÇIRMANIN GENETİK BİR YÖNÜ VAR MI?
Maalesef evet. Anne ve kız kardeşte idrar kaçırma varsa daha sık görülmektedir. Öyküde zor, travmatik vaginal doğumlar, iri bebeklerin doğumu, geçirilmiş üreme organlarına yönelik büyük operasyonlar, bu bölge radyoterapileri de etkenlerdendir.
