Bağışıklık sistemi, bedenin zararlı bakterilere karşı savunmasını sağlayan ana mekanizmadır. İmmün sistem olarak da isimlendirilen bu mekanizma içerisinde farklı hücreler boy gösterir. Vücuda giren hasta edici etmenler, bağışıklık hücreleri tarafından yakalanmadıkları durumda ise çeşitli sorunlara yol açabilir. 

Bu sebeple virüs, bakteri ve mantar gibi patojenlere karşı savunmada sağlıklı bir bağışıklık sistemi büyük önem taşır. Bağışıklık sisteminin normal biçimde işleyebilmesi için düzenli ve uygun beslenme programı takip edilmelidir. Sağlıklı besinler yiyerek, vücudunuzun dış faktörlere karşı olan direncini koruyabilirsiniz. Buna ek olarak, bağışıklıkta rol oynayan hücreleri ve işlevlerini destekleyen gıdalar tüketerek genel sağlığınıza katkıda bulunabilirsiniz.

Bağışıklık Güçlendirici Besinler

Sağlıklı ve uygun biçimdeki beslenme, diyabet ve kalp rahatsızlıkları gibi birçok rahatsızlığa karşı koruyucudur. Ayrıca bağışıklık sistemini de destekleyen bir özelliğe sahiptir. Beslenme alışkanlıklarınızdaki küçük değişiklikler yardımı ile immün sisteminiz için gereken temel besin ögelerini yeterli oranda tüketebilirsiniz. Bazı nutrisyonel etkenler açısından zengin içeriğe sahip gıdaları tercih ederek, grip ve diğer enfeksiyonlara karşı beden savunmanıza katkı sağlayabilirsiniz. Bağışıklık güçlendirme etkisine sahip besinler ise şu şekilde sıralanabilir;

• Zencefil: Faydaları uzun senelerdir bilinen bitkilerden bir tanesidir. Özellikle toz halinde baharat olarak ya da küçük parçalar halinde doğranarak tüketilebilir. Öksürük, grip ya da soğuk algınlığı gibi hastalıklarda hekim tedavisine ek olarak tercih sebebi olabilir. Çoğunlukla, boğaz ağrısı vakalarında çay formunda tüketilebilir. Böylece boğaz ağrısının rahatlamasına katkı sağlanabilir.
• Brokoli: İçeriğinde barındırdığı mineraller ve A, C ve E vitaminlerinden dolayı, en sağlıklı yeşil sebzelerden bir tanesidir. Buna ek olarak brokolinin; lif ve antioksidan içeriğince zengin oluşu onu, beden için mükemmel bir yakıt haline getirir. Brokoli tüketiminde önemli olan husus, pişirme aşamasında bu vitaminlerin kaybını en aza indirgemektir. Bu sebeple siz de brokoliyi mümkün olduğunca az pişirerek ya da buharda haşlama yöntemi ile tüketebilirsiniz.
• Badem: İçerisinde barındırdığı vitaminlere ek olarak, bedenimiz için gerekli olan sağlıklı yağları da barındırır. Hem immün sistem hem de cilt sağlığı için destekleyici bir rol oynar.
• Ispanak: Antioksidan, vitamin ve beta karoten içeriği zengin olmasından kaynaklı, sağlıklı yeşil bitkilerden biridir. Aynı brokolide olduğu gibi ıspanak da vitamin kaybının en aza indirgenmesi için az pişirilmesi ya da çiğ olarak tüketilmesi önerilmektedir.
• Zerdeçal: İçerisindeki kurkumin ve zengin mineraller yardımı ile kas hasarının önüne geçmeye katkı sağlar. Buna ek olarak antiviral ve anti-inflamatuar özellikleri ile pek çok takviye gıdanın içerisinde de yer alır.
• Kabuklu Deniz Ürünleri: Kabuklu deniz ürünlerinde bağışıklık sistemini güçlendiren en önemli minerallerden birisi yani çinko bulunur. Kabuklu deniz ürünlerinin tüketilmesi vücudun ihtiyacı olan çinko mineralinin alımını kolaylaştırır. Çinkonun yüksek miktarda bulunduğu deniz ürünleri ise şu şekilde sıralanabilir; Istakoz, istiridye, yengeç ve midye.
• Kivi: Sevilen meyvelerden biri olan kivi, bir diğer zengin vitamin kaynağıdır. Özellikle K, potasyum ve C vitaminlerini içermesinden dolayı sağlıklı bir bağışıklık sistemine katkı sağlar. Meyveleri, günlük beslenme düzenine porsiyon kontrolü yaparak dengeli bir şekilde ekleyebilirsiniz. 
• Turunçgiller: Mandalina, portakal, limon, greyfurt vb. turunçgiller, C vitamini açısından yüksek değere sahip besinlerdir. İmmün sistemin düzgün işleyişinde pek çok durumda görev alan C vitamini, bağışıklık için önemli bir vitamin tipidir. C vitamini, suda çözünen bir vitamin olması sebebiyle vücutta depolanamaz ya da sentezlenemez haldedir. Bu nedenle uzmanlar, günlük yeterli miktarda C vitamini tüketimini tavsiye ederler. Siz de bağışıklığınızı güçlendirmek için bu vitamini beslenme düzeninizden eksik etmeyin.
• Kapya Biber: Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek için oldukça önemli olan C vitamini, gıdalar arasında en yüksek oranda kapya biberi içerisinde yer alır. Yemeklerinize eklediğiniz bu biber çeşidi ile günlük C vitamini ihtiyacınızın büyük bölümünü karşılayabilirsiniz.
• Yoğurt: Doğal yoğurdun içerisinde, bağırsaklar için yararlı çok sayıda yararlı mikroorganizma yer alır. Bağırsak florasını dengeleyen bu bakteriler, vücudun dışarıdan alabileceği toksin ve patojenlere karşı savunmayı kuvvetlendirir. Yoğurtta bulunan bu bakterilerden yararlanmak için doğal mayalı çeşitleri tercih etmek daha iyi olacaktır. D vitamini açısından da zengin olan bu besini diyetinize eklemeniz ile bağışıklık sisteminize katkı sağlayabilirsiniz.
• Ay Çekirdeği: Ay çekirdeği B ve E vitamini ile selenyum, fosfor, magnezyum ve çinko gibi mineraller açısından zengin ve sağlık açısından çeşitli yararlara sahip bir gıdadır. Araştırmalar, selenyumun domuz gribine karşı yararlı olabilecek içeriğine işaret eder. Çinko eksikliğinin ise insan bağışıklığında zayıflığa yol açtığını belirten çalışmalar da yapılmıştır. Ay çekirdeği içerisinde yer alan B6 ve E vitaminleri ise immün sistem işlevleri için önemli yere sahiptir. Ay çekirdeğini beslenme düzeninize ekleyerek işlenmiş gıdalar yerine sağlıklı bir alternatif yaratabilirsiniz.
• Sarımsak: Bağışıklık üzerinde pek çok farklı noktada etkisini gösteren sarımsak, vücudu çeşitli enfeksiyonlara karşı koruyabilen bir özelliğe sahiptir. Bilimsel araştırmalar, sarımsağın vücuttaki bazı immün hücreleri aktif hale getirerek savunmayı artırabildiğini kanıtlamıştır. Ek olarak, sarımsak içerisinde yüksek oranda bulunan sülfür bileşiklerinin antibakteriyel nitelikleri de mevcuttur. Bununla beraber, sarımsağın pek çok bakteri, virüs, mantar ve parazit türlerine karşı vücut direncini yükselttiğini belirten çalışmalar da mevcuttur. Sarımsağın bağışıklığa destek olan özelliklerinden yararlanmak için uzun süreli ısıya maruz bırakılmayan çiğ sarımsakları beslenmenizde kullanabilirsiniz.

Bağışıklığı Güçlendiren Çaylar

Vücuttaki immün faaliyetler üstünde pozitif etkiler oluşturan bitkisel gıdalardan yararlanmanın en kolay yöntemlerinden birisi de çaylardır. Yüksek oranda şeker ve tatlandırıcı içeren gazlı meşrubatlar yerine tüketilebilen bitkisel çaylar, sağlığa çeşitli yararlar sağlayabilir. Bağışıklık güçlendiren bitki çayları ise şu şekilde sıralanabilir;

• Yeşil Çay: Epigallocatechin olarak isimlendirilen bileşik, yeşil çay içerisinde bulunan ve bağışıklık sistemini destekleyici özellikteki bir flavonoid çeşididir. Bu bileşik, siyah çayın üretimi esnasında uygulanan işlemler aşamasında bozunmaya uğrar. Yeşil çayda ise yeterli miktarda bulunur.
• Zencefil Çayı: Antioksidan açısından zengin ve anti-inflamatuar niteliğe sahip olan zencefil, immün sistem üzerinde pek çok olumlu etkiye sahiptir. Zencefil içerikleri ile yapılan araştırmalarda, geniş bir bakteri grubuna karşı antibakteriyel niteliğe sahip olduğu belirtilir. Buna ek olarak, ağız içi florasında yaygın biçimde bulunan ve bebeklerde pamukçuk (aft) şikayetlerine neden olabilen mantar çeşidi için de etkili olduğunu gösteren çalışmalar bulunur.
• Ada Çayı: Antiviral ve antibakteriyel niteliklere sahip olan ada çayı, özellikle soğuk algınlığı yaşayan bireylerde boğaz ağrısını hafifletmeye katkı sağlayabilir. Ada çayı içerisinde barındırdığı anti-inflamatuar (yangıyı azaltan bileşikler) ile bademciklerde ve boğazda oluşan şişlik, kızarıklık ve ağrı şikayetlerinin düzelmesine yardımcı olur.

Bağışıklığı Destekleyen Takviyeler

İmmün sistemini destekleyen özellikler barındıran bitkilerden yararlanmanın bir diğer yolu ise takviye besinlerdir. Ek olarak farklı çevresel koşullardan kaynaklanan bazı vitaminleri yeterince alamayan kişiler, hekimlerinin tavsiyeleriyle takviye vitaminleri kullanabilirler. Bağışıklık sistemini güçlendirici takviyelerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir;

C Vitamini: Günlük yapılan aktivitelere ve beslenme düzenleri sonucunda, günlük C vitamini ihtiyacı karşılanamayabilir. C vitamini içeren takviyeler, bu ihtiyacınızın hususunda size yardım edebilir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus ise gereğinden çok miktarda C vitamini alımına karşı dikkatli davranılması gerektiğidir. 

Doktorlar, kadınlar için 75 mg ve erkeklerde 90 mg oranında günlük C vitamini tüketimini tavsiye etmektedir. Aşırı miktarlarda C vitamini, özellikle böbreklerin işlevleri üzerinde tahrip edici etkiler oluşturabilir. Bu sebeple, vitamin ihtiyacınızı mümkün olduğunca sebze ve meyvelerden karşılamanız dikkat edilmesi gereken bir husustur. Takviye alımı gerektiğinde ise günde 2000 mg üstündeki oranlardan kaçınmanız gerekir.

D Vitamini: Düşük düzeylerdeki D vitamini, otoimmün rahatsızlıklar ve enfeksiyonlara sıkça yakalanma hususunda bir risk etkenidir. D vitamini hem doğuştan kazanılan hem de sonradan elde edilen bağışıklığı düzenleyip dengeleyen özelliklere sahiptir. 

1 yaşından küçük bebeklerde 400 IU, daha ileri yaştaki çocuklarda ve erişkin bireylerde ise 600 IU dozlarında günlük D vitamini alımı tavsiye edilmektedir. 70 yaşından büyük kişilerde ise bu oran, 800 IU şeklinde artar. Özellikle kış mevsiminde ve yeterince güneş ışığından yararlanamayan kişilerde görülebilen bu vitaminin eksikliği, takviyeler yardımı ile çözülebilir bir sorun haline gelir.

B6 Vitamini: Piridoksin olarak da bilinen bu vitamin tipi, immün reaksiyonlarda önemli bir role sahiptir. Yapılan araştırmalar, B6 vitamini eksikliği neticesinde bağışıklık sisteminin zayıflayabildiğini kanıtlamıştır. 50 yaşındaki ve daha genç bütün kişilerde günde 1,3 mg oranında B6 vitamini alımı tavsiye edilir. 50 yaşından büyük bireylerde ise kadınlar için 1,5 mg ve erkekler için 1,7 mg kadar B6 vitamini alımı tavsiye edilmektedir.

Kara Mürver: Sambucus nigra olarak da adlandırılan kara mürver bitkisinden elde edilen öz, bağışıklık sistemine katkı sağlar. Bu bitkisel öz ile gerçekleştirilen pek çok sayıda klinik araştırma bulunur. Kara mürver özünün grip ve türevi enfeksiyonlara karşı bağışıklık sisteminin çeşitli işlevlerini destekler. Ek olarak soğuk algınlığı ve grip gibi solunum yolu rahatsızlıklarında görülen belirtilerin hafiflemesine de fayda sağlamaktadır.

Reishi Mantarı: Bağışıklık sisteminde önemli rol oynayan beyaz kan hücrelerinde Reishi mantarı etkili olmaktadır. Ayrıca immün sistemin kuvvetlendirmede pek çok yarara sahiptir. Geleneksel tıpta eski bir geçmişe sahip olan bu mantar türü akciğer rahatsızlıkları ve diğer enfeksiyonlarda tedavi amaçlı kullanılan bir bitkidir. Doğal katil hücreler, bağışıklık sistemi içerisinde yer alan virüslere ve tümör hücrelerine karşı savunmada kritik öneme sahiplerdir. Yapılan bazı çalışmalar ise Reishi mantarının doğal katil hücrelerini desteklediğini kanıtlamıştır.

Bebekler İçin Bağışıklık Güçlendirici Besinler

Bebeklerin ilk altı ay süresince tek besini anne sütü olmalıdır. Bu sürede annenin mineral ve vitaminler bakımından zengin beslenmesi ve süt arttıracak şekilde bir beslenme düzeni benimsemesi gerekmektedir. Ek gıda döneminde ise dengeli bir bebek beslenme düzeni ile bebeğin bağışıklık sistemini güçlendirmek mümkündür. 

Anne Sütü ve Bebeğin Bağışıklık Sistemi

Anne sütü, bebeğin ilk ve en öncelikli gıdasıdır. İlk altı ay süresince de tek gıda olmalıdır. Anne sütünün içeriği, bebeğin beslenip gelişmesi ve immün sistemi için çok değerli besinleri bir arada sunar. Önemini tartışmaya lüzum bile yoktur.

Ek Gıda Döneminde Beslenme 

Bebeğin ek gıda olarak hangi besini ne kadar yiyeceğini mutlaka bir doktora danışmak gerekir. Ek besinlere başlarken bebekte oluşabilecek alerji ihtimalini göz önüne almak gerekmektedir. Bu nedenle her besin türü farklı günlerde azar miktarlarda verilebilir. Protein bakımından zengin beslenmeye, sebze ve meyvelerin yumuşak olanını vermeye özen gösterin. Şekerden kesinlikle uzak durulmalıdır. Şeker ve tuz gibi şeylerle mümkün olduğunca geç yaşta tanışması her zaman daha iyidir. 

Ek Gıda Aşamasında Yapılan Hatalar

Paketli gıda alımı, söz konusu gıdaların içerdikleri koruyucuları sebebiyle bebeğin bağışıklık sistemini negatif yönde etkiler. Bunlardan mümkün olduğunca kaçınmak önem taşımaktadır. Vegan beslenme gibi beslenme düzenleri de bebeğin büyüyüp gelişmesinde ihtiyacı olan maddeleri almasına engel olduğu için kesinlikle yapılmamalıdır. Tek tip beslenmeden uzak durmak, doktor tavsiyesini dikkate almak öncelikli hususlar olmalıdır.

Sağlıklı Bir Bağışıklık Sistemi İçin Nelere Dikkat Edilmelidir?

Düzenli egzersiz, kalp ve ruh sağlığınız için yararlı olduğu kadar bağışıklık sisteminiz için de yararlıdır. Spor aktivitelerine ek olarak sağlıklı ve dengeli beslenme düzenleri ile immün sisteminizi kuvvetlendirebilirsiniz. Temel besin ögelerini uygun miktarlarda içeren diyetler yardımı ile özellikle diyabet gibi metabolik rahatsızlıklara karşı önlem alabilirsiniz. Diyabet, bağışıklık sistemini büyük derecede etkileyen ve tüm bedeni ilgilendiren bir rahatsızlıktır. 

Toplumda çok yaygın olarak görülen bu rahatsızlığa karşı alabileceğiniz en iyi önlemlerden birisi ise beslenme düzeninizi dengeleyerek aktif bir hayat içerisinde olmaktır. Ek olarak rutin yaşantınızda karşılaşabileceğiniz stres koşullarından mümkün olduğunca uzak durmanız gerekir. Hiçbir gıda ya da takviye, hastalıklara karşı yüzde yüz koruma sağlayamaz. Bu sebeple, bağışıklık sisteminizi kuvvetlendirmeniz ve hastalıklardan korunabilmeniz için uzman bir doktora başvurmanız önemlidir.