Yapılan araştırmalar yaklaşık olarak her 5 kişiden birinin hayatı boyunca sırt ağrısı problemi yaşadığını göstermektedir. Çoğunlukla kas kaynaklı problemler nedeniyle oluşan sırt ağrısı daha ciddi hastalıkların da habercisi olabilmektedir.
Sırt Ağrısının Olası Nedenleri:
Sedanter Yaşam
Sırt ağrılarının büyük çoğunluğu sedanter yaşam tarzı olarak adlandırılan, düzenli spor ve egzersizin hayatımızın bir parçası olmamasına bağlıdır. Kötü postür (duruş), masa/bilgisayar başında uzun süreli oturmalar, kondisyon eksikliği ve sırt kaslarının güçsüzlüğü ağrıları beraberinde getirebilir.
Yaralanmalar
Spor yaralanmaları ve trafik kazaları ve benzer yaralanmalar ikinci sıklıkla sırt ağrısının sebebi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kaslarda ezilme ve gerilme tarzı basit yaralanmalardan çeşitli kırıklara kadar geniş bir yelpazedeki hasarlara bağlı ağrılar oluşabilir. Bu tarz yaralanmalara sinir hasarları eşlik edebilir veya ileri dönemde sinir hasarı gelişmesi için risk taşıyabilir.
Fibromiyalji
Fibromiyalji günümüz toplumlarının yaşam koşullarına bağlı olarak gelişen sırt dışında kürek kemikleri, omuzlara da yayılabilen ve yaygın vücut ağrısı yapabilen sık görülen bir hastalıktır. Stres, kaygı ve benzeri faktörler de fibromiyaljiyi artırabilir. Sabah tutukluğunun eşlik etmesi, soğuk ve nemli havalarda artması, yorgunluğu beraberinde getirmesi, konsantrasyon güçlüğü ve baş ağrılarının da eşlik etmesi nadir değildir. Bu şikayetleri hepsi aynı anda görülmeyebilir ve belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Her cinsiyette ve her yaşta görülebilir. Nedeni kesin olarak bilinmemektedir.
Sırt fıtığı
Omurlar arasındaki yastıkçıklar olan disklerdeki fıtıklar daha sıklıkla boyun ve belde görülür. Daha az sıklıkla sırt bölgesinde de fıtık olabilir. Fıtık oluştuğu bölgeye göre bir sinir köküne baskı yaparak göğüs duvarında belirli bölgelerde kuşak tarzı ağrılar veya karıncalanmalara neden olabilir. Eğer oluşan fıtık omuriliğe baskı yapacak olursa yürümede zorluk ve yürüme mesafesinde kısalma görülebilir.
Kemik Erimesi
Kemiklerdeki mineral yoğunluğunun azalması nedeniyle daha kolay kırılır hale gelmesidir. Bu kırık en sıklıkla omurlarda meydana gelir. Omurlardaki bu çökme kırıkları sırt ağrısı sebebi olabilir. Her iki cinste de görülebilmekle birlikte kadınlarda daha sık görülür.
Romatizmal hastalıklar
Kemik ve eklemlerin çevresindeki bağ dokularından köken alan ve kemik-kas-eklem ağrıları ile kendini gösteren hastalıklar grubudur. Ankilozan spondilit ve benzeri bazı romatizmal hastalıklar omurgayı da etkileyerek sırt ağrılarına sebep olabilir. Genel kanının aksine sadece ileri yaşta görülen yaşlılık hastalığı değildirler. Romatizmal hastalıklar her yaşta görülebilir.
Deformite (Skolyoz, kifoz vb)
Nedeni bilinmeyen skolyoz genel olarak ağrı sebebi değildir. Cerrahi gerektirmeyen orta derecedeki eğriliklerde yaş ilerledikçe eklem dejenerasyonunun da eklenmesiyle sırt ağrısı sebebi olabilir.
Scheuermann hastalığında ise kifoz açısı 60-75 derecelere ulaştığında, formda olmayan kişilerde ağrı sebebi olabilir. Gün boyunca vücudu dik tutmak için çalışan kaslarda yorgunluk ağrısı tarzında ağrılar gelişir.
Tümörler
Omurgaya ait kemik veya sinir yapılardan kaynaklı iyi ve kötü huylu tümörler sırt ağrısı yapabileceği gibi meme, akciğer, prostat vb tümörler de omurgaya yayılım göstererek sırt ağrısı yapabilirler. Gece ağrısı olarak ortaya çıkması ve istirahat ile geçmemesi önemli özelliklerindendir. Ateş, kilo kaybı ve halsizlik gibi belirtiler de eşlik edebilir.
Dejeneratif değişiklikler
Yaşla birlikte omurlar arasındaki eklemlerde ve disklerde bozukluklar ve kireçlenmeler meydana gelir. Diskler sıvı içeriklerini kaybederek bombeleşmeler oluşturabilirler. Bu değişiklikler sırt ağrılarına neden olabilir. Eklem, kemik ve disklerdeki bu değişiklikler omurilik için var olan alanı daraltarak dar kanala neden olabilir ve sinir ağrılarına neden olabilir.
Yansıyan Ağrılar
Sırt ağrıları, ayrıca sırt bölgesindeki kas ve kemikler dışında, vücudun çeşitli bölgelerindeki organlardan kaynaklanan ‘yansıyan ağrılar’ nedeniyle de oluşabilir. Bu gibi durumlarda sırt ağrınız, aslında akciğer hastalıkları, kalp hastalıkları, mide problemleri ve benzeri durumların habercisi olabilir.
Diğer sebepler
Çeşitli metabolik ve mikrobik durumlar da sırt ağrısı sebebi olabilirler.
Tanı Yöntemleri
Kırmızı Bayrak Bulguları:
Kırmızı bayraklar olarak adlandırılan aşağıda sıralanmış bulgular, sırt ağrınızın ‘basit’ bir sırt ağrısı olmadığının habercisi olabilir. Kırmızı bayrakların varlığında doktorunuza başvurarak sırt ağrınızın altta yatan sebebini araştırmanız özellikle önem taşımaktadır.
- 20 yaştan önce ve 50 yaştan sonra başlayan ağrılar
- Sürekli olan, ilerleyen ve şiddetli olan ağrılar
- İstirahat ve postürel düzenlemelere rağmen azalmayan ağrılar
- Ateş, döküntü, kızarıklık, kilo kaybı gibi bulguların eşlik etmesi
- Gece, özellikle uykudan uyandıran ağrıların olması
- Sabah sertliğinin eşlik etmesi ve uyandıktan hemen sonra hareket etmede zorlanma
- Yapısal deformite ve şekil bozukluğunun eşlik etmesi
- Bacaklarda güç kaybının eşlik etmesi
- Sırt ağrısının başlangıcından hemen önce geçirilmiş bakteriyel hastalık hikayesinin olması
- Kemik erimesi olan kişilerde ağır kaldırma ve zorlanma gibi basit travmalar sonrası başlayan ağrılar
Geçmeyen Sırt Ağrısı
Her 5 kişide bir görülen sırt ağrısı kalıcı olduğunda, başka önemli hastalıklara işaret ediyor olabilir.
Sırt ağrıları kimi zaman kas incinmesi gibi basit bir nedenle oluşabilir. Kimi zaman ise fibromiyaljiden osteoporoza kadar pek çok ciddi hastalığın habercisi olabilir. Bu nedenle, özellikle sabit bir bölgede ve sürekli devam eden sırt ağrıları mutlaka ciddiye alınmalı.
Sırt ağrısının nedenleri skolyoz ve kifoz gibi omurga eğrilikleri, kalp rahatsızlıkları, tüberküloz, mide, yemek borusu, safra kesesi ve pankreas bezinin hastalıkları veya tümörleri olabilir. Ayrıca omurga tümörleri de sırt ağrısı nedenlerindendir.
Vücutta kansere bağlı tümörlerin vücudun diğer bölgelere yayılımı (metastaz) sırtta ağrı olarak hissedilebilir. Meme, akciğer, prostat gibi tümörler omurgaya yayılım göstererek sırt ağrısı yapabilirler. Gece ağrısı olarak ortaya çıkması ve istirahat ile geçmemesi önemli özelliklerindendir. Ateş, kilo kaybı ve halsizlik gibi belirtiler de eşlik edebilir.
Nadir görülen sırt fıtığı, fizik tedavi uygulamalarına karşı geçmiyorsa veya ilerleyici nörolojik bulgular varsa ameliyat gerekebilir.
Sırt Ağrısı Ne Zaman Ciddiye Alınmalıdır?
Sırt ağrısı 2-3 günden fazla sürüyor ve şiddeti artar pozisyondaysa doktora başvurmak gereklidir.
Kırmızı bayraklar olarak adlandırılan aşağıda sıralanmış bulgular, sırt ağrınızın ‘basit’ bir sırt ağrısı olmadığının habercisi olabilir.
Kırmızı bayrakların varlığında doktorunuza başvurarak sırt ağrınızın altta yatan sebebini araştırmanız özellikle önem taşımaktadır.
Hamilelikte Sırt Ağrısı
Hamileliğin ikinci 3 ayından itibaren göbeğin büyümesiyle vücudun ağırlık merkezi öne kayıyor ve buna bağlı bel ve sırt ağrıları başlıyor.
Hamilelikte hormonların etkisiyle eklemlerde ve kaslarda gevşeme, özellikle ilerleyen hamilelik haftalarında postür (duruş) değişiklikleri de bel ağrılarına neden olabiliyor.
Yürüyüş, eğilme ya da yük kaldırma hareketlerinin ardından hafif dereceli ağrı hissedilebiliyor. İlerleyen hamilelik haftalarında sırt ve bel ağrısının şiddeti artıyor. Bazı kadınlarda hamilelik sonrası da kalıcı şikayetler devam edebiliyor.
Toplumda bel sağlığı için sert yatakta yatılması gerektiğine yönelik yanlış bir inanış olsa da sert yatakta yatmak sırt ve bel ağrılarına yol açıyor. Hamilelik döneminde vücudun şeklini alabilen ve bele destek veren yatakları tercih etmekte fayda var.
Hamilelikte Geçmeyen Sırt Ağrısını Dikkate Alın
Sırt ağrısı aynı zamanda erken doğum belirtisi olabilir. Sırt ağrısı ile birlikte kanama olması, idrar yaparken yanma ve ateş şikayetlerinin olması altta yatan başka bir hastalığın belirtisi olabiliyor. Eğer 2 haftadan uzun süren şiddetli sırt ağrısı varsa ihmal edilmemesi gerekiyor.
Hamilelikte bel ağrıları da sık görülüyor ama ancak önemsiz sayılmaması gerekiyor. Belin daha aşağında olan yoğun bir ağrı erken doğumun habercisi olabiliyor. Çok şiddetli bel ağrısı ya da vajinal kanamanın eşlik ettiği güçlü bir ağrıyı ciddiye alarak doktorunuza haber vermelisiniz.
Sırt Ağrısından Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Öncelikle masa başı çalışanlarının risk altında olduğu unutulmamalıdır. Bilgisayar başında çalışıyor iseniz, ofis ergonomisi olarak adlandırılan önlemler alınmalıdır. Sırtı yüksek, bel boşluğunuzu dolduran sandalyeler tercih etmeli, bilgisayarın ekranını göz hizanıza yerleştirmelisiniz. 1, 5-2 saatte bir beş-on dakika süreyle masa başından kalkmalı ve yürüyerek ‘aktif dinlenme’ yapmalısınız.
Stresten kaçınmak ve aşırı kilo alımının önüne geçmek de sırt ağrılarından korunmakta önemlidir.
Spor ve egzersiz yapmamak, kondisyonunuzun düşük olmasına, sırt ve karın kaslarınızın zayıflamasına neden olacaktır. Bu durum sizi sırt ve bel ağrıları için aday haline getirebilir. Fakat, hiç spor yapmamak kadar, tüm hafta boyunca işte ve evde sedanter bir hayat geçirerek hafta sonu tek bir gün, aşırı ve yarışmalı spor yapmak da yaralanma riski açısından riskli olabilir. Bu durum yurt dışında ‘hafta sonu savaşçıları’ (weekend warrior) ismiyle bilinir.
Tavsiye edilen, spor ve egzersizi günlük yaşamınız bir parçası haline getirerek haftada en azından 3 ila 4 gün düzenli spor yapmanızdır. Düzenli germe, kuvvetlendirme ve aerobik egzersiz yapmak, belli aralıklarla tek bir aşırı egzersiz yapmaktan daha iyidir. Düzenli yapacağınız spor sadece tempolu yürümeden ibaret olabileceği gibi, koşma, yüzme, yoga vb sporları da içerebilir. Kondisyonunuzun artması, sırt ve karın kaslarınızın güçlenmesi ayrıca daha iyi bir duruşa sahip olmanız konusunda da yardımcı olabilir.
Sırt Ağrılarından Korunmak İçin 9 Temel Öneri:
