Bartholin bezi; vajinal açıklığın her iki yanında yer alan ve salgı kanalları vajinanın alt 1/3’lük kısmına açılan, cinsel birleşme esnasında vulva ve vajinanın kayganlığını sağlayan salgıların üretildiği bezdir. Bezin salgı kanallarının çeşitli nedenlerle tıkanması sebebiyle bez içeriğinin salgıyla dolması sonucunda gelişen içi sıvı dolu şişlikler Bartholin kistlerini oluşturur.
Bartholin kisti sık görülmemekle birlikte, ergenlik sonrası kadınlarda ve menopoz öncesi dönemde ortaya çıkabilir. Bu kist genellikle iyi seyirli olup enfekte olmadığı müddetçe ciddi klinik şikayetlere yol açmaz. Bununla birlikte, içi sıvı dolu olan bezin iltihaplanması ve sonucunda yaygın vulva-vajina enfeksiyonlarının gelişme riski bulunduğundan, erken dönemde kistin boşaltılması önemlidir.
Bartholin Kisti Neden Olur?
Bez içinde sıvı dolu kist gelişiminin temel nedeni, bez salgısının vajinaya aktarılmasını sağlayan kanallarda tıkanıklıkların meydana gelmesidir. Bu doğrultuda aşağıdaki nedenler dolayısıyla Bartholin kisti gelişimi ortaya çıkabilir:
Bartholin Kisti Hangi Belirtilere Yol Açar?
Bartholin bezinde biriken salgı miktarına bağlı olarak gelişen kist, bezelye büyüklüğünde başlayıp zaman içerisinde yavaş yavaş artarak 1,5-2 cm çapa ulaşabilir. Bu nedenle klinikte ortaya çıkan belirtiler hastadan hastaya değişkenlik gösterebilir. Küçük çaptaki kistler hastalar tarafından hissedilemediklerinden semptom göstermeyebilir. Kist boyutu arttıkça ağrısız, vajina girişinde hissedilen şişlik, kızarıklık, rahatsızlık hissi ile cinsel aktivite sırasında rahatsızlık veya ağrı şikayetleri ile karşılaşılabilir. Kistin enfekte olması durumunda ise şişlik ağrılı hale gelebilir, kızarıklık ve ısı artışı yaşanabilir, hareketle hassasiyet, ateş, yürüme güçlüğü ve cinsel aktivite esnasında şiddetli ağrı görülebilir. Kist içeriğinin vajina açıklığına drene olmasıyla iltihaplı akıntı oluşabilir.
Bartholin kistinden şüphelenilen hastalarda detaylı bölge muayenesinin yapılmasının ardından, cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından gerekli tetkikler yapılır. 40 yaş ve üzeri hastalarla menopoz sonrası dönemde olanlarda vulva-vajina kanserleri açısından tarama tetkikleri yürütülebilir. Gerekli hallerde bölgenin görüntüleme tetkiklerinden faydalanılarak kist teşhisi konulur ve gerekli tedaviler planlanır.
Bartholin Kistinin Tedavisinde Ne Yapılır?
Bartholin kistlerinde verilecek tedavi hastanın ve enfeksiyonun durumuna göre değişkenlik gösterir. Küçük boyutlu, semptoma yol açmayan kistlerde tedavisiz takip yapılabilir. Gerekli hallerde evde uygulanabilecek sıcak oturma banyoları veya sıcak kompresyon uygulamaları kistin giderilmesi için yeterli olabilir. Ağrılı kistlerde ise anti-inflamatuvar ilaçlardan yararlanılır. Enfeksiyon durumu olan ve buna göre değerlendirilen kistlerde ise altta yatan nedene göre etkili olacak antibiyotik tedavisine başlanır.
Büyük boyutlu ve semptoma yol açan kistlerde ise cerrahi tedavi yapılması gündeme gelebilir. Bunun için poliklinik şartlarında lokal anestezi sonrası kist içeriği girişimsel yöntemlerle drene edilebilir. İşlem sonrası tekrarlayan Bartholin kistlerinde içeriğin boşaltılmasını temin etmek için işlem bölgesine dren yerleştirilebilir. Alternatif olarak marsupializasyon adı verilen prosedürle kist bölgesine birkaç yerden drene olmasını sağlayacak açıklıklar bırakılabilir. Nadiren, tedaviye dirençli vakalarda Bartholin bezi cerrahi olarak çıkarılır.
Bartholin kisti tespit edilen hastalarda, tedavi tamamlanana kadar kistin enfekte olmamasının sağlanması gerekir. Buna yönelik olarak bölgenin hijyenine azami derecede özen gösterilmeli, cinsel aktivite öncesi prezervatif kullanımı gibi korunma yöntemleri ihmal edilmemelidir.
