Kistler, kemik doku ya da yumuşak dokuda ortaya çıkabilen, içerisinde sıvı ya da yarı katı püre kıvamlı bir madde bulunan patolojik boşluklar olarak tanımlanabilir. Rahim içerisinde yer alan endometrium adlı doku tabakasının yumurtalıklara yayılması ve yerleşmesi ile oluşan kistlere yumurtalık kisti denir. Aynı zamanda çikolata kisti olarak da adlandırılan ve regl kanaması sırasında yoğun ağrı ve kanama artışı gibi şikayetler ile seyreden jinekolojik bir hastalıktır.
Endometriozis (çikolata kisti), yumurtalıklarda yerleşirse yumurtaların kalitesini ve ayrıca fallop tüplerinin işleyişini olumsuz yönde etkiler ve karın boşluğunun iç kısmında yapışıklığa neden olur.
Belirtileri Nelerdir?
- Regl kanaması sırasında şiddetli ağrı ve kanama artışı (%60-80)
- Karın ve kasık bölgesinde aralıklı ağrı şikayeti (%30-50)
- Kısırlık, (%30-40)
- Cinsel birliktelik sırasında şiddetli ağrı şikayeti (%25-40)
- Regl döngüsünde düzensizlik ve regl öncesi lekelenme şeklinde kanama görülmesi (%10-20)
- İdrar sırasında ağrı ve kanama şikayeti (%1-2)
- Bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya bağlı hazımsızlık ve şişkinlik hissi
Tüm bu kist belirtileri farklı oranlarda görülebildiği gibi herhangi bir belirti ve şikayetin gözlenmediği olgularla da karşılaşılabilir.
Çikolata Kisti Risk Faktörleri
Çikolata kisti rahimde kist olguları içerisinde en sık rastlanan jinekolojik rahatsızlıktır. Hastalığın doğrudan bağlı olduğu sebepler bulunmamakla birlikte yumurtalık kisti gelişimini etkileyen bazı faktörler sıralanabilir.
- Regl döngüsü özellikleri: İlk regl kanamasının 11 yaş ve öncesinde görülmesi, erken yaşlarda ağrılı regl öyküsü, uzun ve yoğun regl kanaması, düzensiz ve sık kanama
- Aile öyküsü: Birinci derece akrabalarında çikolata kisti olgusu gözlenen kadınlarda 4-10 kat daha fazla çikolata kisti rahatsızlığı ile karşılaşıldığı görülür.
- Çevresel faktörler: Endokrin sisteme zarar veren kimyasallar doğrudan ya da dolaylı olarak hormonal dengeyi bozar ve üreme sağlığına zarar verir. Yapılan araştırmalar çikolata kisti ve çikolata kistine bağlı kısırlık riskinin formaldehid, kimyasal tozlar, organik çözücüler ile temas halinde olanlarda; tarım sektöründe ya da çiftlik çalışanlarında hosteslerde ve sağlık çalışanlarında daha fazla görüldüğünü ortaya koyar.
Çikolata Kisti Tedavisi Nelerdir?
Tedavi yöntemleri farmakolojik ve cerrahi tedavi olarak iki şekilde uygulanabilir. Uygulanacak tedavi yöntemi hastalığın şiddetine göre hekim tarafından belirlenirken genç yaş gruplarında cerrahi tedaviden kaçınılarak ilaç tedavisi tercih edilir. Tıbbi ilaç tedavisinde amaç östrojen hormon düzeyini düşürerek çikolata kistinin gelişmesini ve yayılmasını baskılamak iken cerrahi tedavinin amacı tüm kistleri çıkararak yapışıklıkları açmak olarak özetlenebilir.
İlaç tedavisi uygulanan hastaların yaklaşık %50’sinde hastalığın 2 yıl sonra tekrarladığı, kist ameliyatı uygulanan hastalarda ise bulguların 1 yıl sonrasında gözlendiği ve 5 yıl içerisinde tekrar operasyon ihtiyacı yaşandığı söylenebilir. Dolayısıyla kist tedavisi uygulandıktan sonra dahi rutin kontroller sürdürülmeli, tekrarlama riski gözardı edilmemelidir.
