Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Demir eksikliği anemisi belirtileri genellikle hastalığın ilk zamanlarına fark edilmez. Oluşan semptomlar ise bu dönemde hafif seyreder. Demir eksikliği belirtileri, ancak etkisinin arttığı zaman fark edilmeye başlar. Hastalığın belirtileri arasında genellikle aşırı yorgunluk ve halsizlik görülür. 

Bazı kişilerde ise normalde yenmeyecek maddeleri yeme isteği doğar. Buz ve toprak yeme isteği bazı hastalarda görülür. Vücutta ve başta ağrı hissi de demir eksikliği belirtilerinden kabul edilir. Göğüs ağrısı, kalp atışlarında hızlanma ve nefes alma güçlükleri de hastalığın habercilerindendir. Hastalığın en çok bilinen belirtileri arasında ise el ve ayaklarda soğukluk hissi ve soğuk cilt gelir. Demir eksikliği eğer küçük yaştaki çocuklarda görülüyorsa iştahsızlık da görülebilir.

Demir eksikliğinin belirtileri genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Ciltte solgunluk ve renksizlik
• Halsizlik, güçsüzlük ve yorgunluk
• Konsantre olmada güçlük
• Baş ağrısı
• Ellerde ve ayaklarda uyuşma hissi
• Sinirli ve gergin bir ruh hali içerisinde olma
• Kulaklarda uğuldama
• Dudakta çatlaklar
• Ağız kenarı yaraları
• Tırnaklarda güçsüzlük ve kolay kırılma
• Saç dökülmesi

Demir Eksikliği Neden Olur? 

Demir, vücut tarafından üretilmeyen bir mineraldir. Bu sebeple vücuda dışarıdan çeşitli yollardan alınması gerekir. Alınmadığı durumda demir eksikliği anemisi meydana gelir. Vücutta demiri azaltan etkenler arasında gereğinden daha az demir alımı ya da vücudun alınan demiri kaybetmesi sayılabilir. Ancak en önemli neden genellikle vücuda gereğinden az miktarda demir almaktadır. Özellikle kadınların hamilelik ve regl dönemlerinde vücudun demir ihtiyacı daha da artar. 

Demir eksikliği aşağıdaki dönemlerde görülebilir:

• Hamilelik
• Emzirme dönemi
• Yakın zaman arayla doğum yapmak
• Çocuklarda büyüme çağı
• Ergenlik dönemi 

Yetersiz ve dengesiz beslenen birinin vücudunda demirin azalacağına şüphe yoktur. Özellikle vegan ve vejeteryan beslenme düzenlerinde vücuda demir bakımından zengin et alınmadığı zaman bu durum görülebilir. Bitkisel gıdalar bazı durumlarda vücudun demir ihtiyacını karşılamakta yeterli gelmemektedir. 

Kadınların ise regl dönemlerinde demir kaybetmesi olasıdır. Özellikle adet kanamalarını sık yaşayan kadınlar daha fazla demire ihtiyaç duyarlar. Bu durum ayrıca aşırı egzersiz yapan ve kaza sonucu fazla kan kaybeden kişilerde de görülmektedir.

Demir eksikliğinin nedenleri ayrıca aşağıdaki gibi olabilir:

• Mide asit salgısının yeteri miktarda olmaması
• Ülser
• Mide ya da ince bağırsağın bir kısmının olmaması
• Vücuda alınan demirin yeterli miktarda emilmemesi
• Çay, kahve, kola gibi kafeinli içecekleri fazla miktarda tüketmek
• Kalıtsal demir eksikliği
• Emilimi bozabilecek ilaçlar kullanmak

Demir Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

Demir eksikliği teşhisi genellikle kan sayımlarında yapılır. Bazı durumlarda ise kişi başka bir sebepten doktora giderek durumu öğrenir. Hastalığı erken teşhis edebilmek için demir depolarının durumunu inceleyen testlere ihtiyaç duyulmaktadır. 

Doktora başvurulduğunda ise doktor tarafından kişinin tıbbi öyküsü dinlenir. Kadınların bu bakımdan regl dönemleri hakkında bilgi vermesi önem taşır. Hastalığı kesin olarak teşhis etmek için kan testleri gerekir. Yapılan testlerde birtakım değerler incelenir. Hemoglobin, hematokrit, eritrosit sayısı ve transferin bunlardan bazılarıdır.

Demir Eksikliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Demir eksikliği anemisi tedavisinde genel olarak kişinin demir takviyesi alması sağlanır. Ancak tedaviye başlamadan önce kansızlığın nedeninin doğru tespit edilmesi hayati önem taşır. Demir eksikliğinin tedavisi, tespit edilen sorunu çözmeye yönelik olarak başlar. Ardından vücudun yeteri miktarda demir alması sağlanır. Hastalık tespit edildikten sonra doktorun önerdiği demir eksikliği ilaçları kullanılmalıdır. 

Bu ilaçların dozu ve kullanım süresi yine doktor tarafından belirlenir. Gereğinden fazla demir takviyesi kullanmak vücuda zarar verir. Bazı ilaçlar tedavide başka ilaçlarla birlikte kullanılamamaktadır. Antiasit içeren ilaçlar bunlardan birisidir. Mide koruyucu bazı ilaçlar demir emilimine engel oluşturabilir. Bu nedenle bu ilaçların demir takviyesinden en az birkaç saat önce alınması gerekmektedir. 

Ancak demir takviyeleri her kişide aynı etkiyi vermeyebilir. Bazı kişilerde kabızlık görülebilir. Bu durumda doktorun önerdiği ek birtakım ilaçlar kullanılabilir. Bu gibi durumlarda tedaviyi doktor tavsiyesi olmadan sonlandırmak doğru değildir. Demir eksikliği tedavisi, birkaç aydan uzun sürebilmektedir. Bazı kişilerde anemi şiddetli seyredebilir. Bu durumda demir, damardan ya da kan nakli yoluyla verilebilir. 

Demir Eksikliği İlaçları Nelerdir?

Demir eksikliği tedavisi süresince, demir bakımından zengin gıdalar tüketmek önemlidir. Ancak bunlar her durumda yeterli gelmeyebilir. Bu gibi durumlarda demir eksikliği ilaçları kullanmak gerekir. Demir takviyeleri hastalığın şiddetli seyretmediği kişiler için genellikle yeterli olmaktadır. 

Hangi takviyenin kullanılacağı ise doktor tarafından belirlenir. Demir eksikliği ilaçları genellikle oral yoldan alınmaktadır. Hap en çok kullanılan takviye türüdür. Bazı durumlarda demir eksikliği ilaçlarının farklı yollardan kullanımı gerekebilir. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Demir Serumu: Demir serumu, genellikle hastanın demir hapı kullanamadığı durumlarda tercih edilir. Anemiyi çok şiddetli yaşayan ve mevcut kan kaybı olan kişiler tarafından da kullanılabilmektedir. Demir emilim bozukluğu bulunan kişiler de damar yolu ile ilacı alabilirler.

Demir Şurubu: Hastalığın tedavisinde kullanılan takviyelerden birisidir. Genellikle çocuklar tarafından tüketilir. Özellikle hap içmekte zorlanan çocuklar için uygundur. Bazı durumlarda da çocuklar şurup tadını sevmeyebilirler. Ancak demir şurubu meyve suyu ile de karıştırılabildiğinden tüketmesi kolay bir alternatif oluşturur. Bazı yetişkinler tarafından da kullanılabilir. Kullanırken şurubu doğru oranda tüketmeye dikkat edilmelidir. Demir hapı tüketemeyen kişilerce de kullanılabilmektedir. Demir şurubu kullanımı işlerde leke bırakabileceğinden dikkatli tüketilmelidir.

Demir Damlası: Demir damlası, genellikle bebekler tarafından tüketilmektedir. Demirin formlarından birisidir. Vücuttaki demir depoları belli bir aya gelindiğinde kendi kendine boşalmaya başlar. Bebeklerde bu zaman 4. Ya da 6. Ayda görülür. Bu sebeple bazı bebeklere takviye olarak verilebilir.

Demir İğnesi: Demir hapına alternatif olan başka bir ilaç formudur. Genellikle demir tableti ya da hapı kadar tercih edilmemektedir. 

Demir Eksikliği Nasıl Giderilir?

Demir eksikliğini gidermek için takviye ilaçları gerektiği gibi kullanmak önem taşır. Bu ilaçlar, doktor tavsiyesi olmadan bırakılmamalıdır. Aksi takdirde hastalık etki göstermeye devam eder. Tedavi gerektiği gibi sürüyorsa bazı ek yollara başvurulabilir. C vitamini bunlardan birisidir. Portakal ve limon gibi narenciye suları tüketmek vücudun C vitamini almasına yardımcı olur. Bunların tüketimi ile demir vücut tarafından daha iyi emilir. 

C vitamini içeren sebze ve meyveler aşağıdaki gibidir: 

• Biber
• Brokoli
• Çilek
• Domates
• Greyfurt
• Kavun
• Kivi
• Mandalina
• Portakal 
• Yeşil yapraklı sebzeler

Bebeklerde ise durumu önlemek için bebeğin demir eksikliği bulunmayan bir anne tarafından emzirilmesi önem taşır. Demir takviyeli mamalar da bu durumda tercih edilebilir. Bebeğe demir takviyesi her yaşta yapılmamaktadır. Takviye için bebeğin 6.ayını bitirmiş olması gerekir. Bu süreden sonra bebekte demir alımını arttırmak için doktor tavsiyesi ile demir takviyeli mamalar tercih edilebilir. Özellikle 1 yaşından itibaren bebeğin tükettiği süt miktarı sınırlandırılmalıdır. Gereğinden daha fazla süt tüketen bir çocuğun vücudunda demir emilimi azalabilir.

Demir Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Demir eksikliğine en iyi gelen şey demir açısından zengin gıdaları düzenli olarak tüketmektedir. Böylece hastalık kontrol altına alınabileceği gibi en baştan da engellenebilir. Demir açısından zengin yiyecekler arasında bezelye, fasulye ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler sayılabilir. Deniz ürünleri ve kırmızı et tüketimi demir eksikliğine iyi gelir. 

Kümes hayvanları da kırmızı et gibi tercih edilebilir. Bazı yemişler de demir eksikliği anemisine iyi gelir. Kurum üzüm ve kayısı gibi kurutulmuş meyveler bunlardan bazılarıdır. Gluten içeren tahıl ürünleri de demir eksikliğine iyi gelmektedir. Özellikle et tüketmeyen kişilerin vücutlarına aldıkları demir miktarına dikkat etmesi gerekir. Bu ihtiyacı karşılamak için demir yönünden zengin bitki ve meyveleri tüketmeleri oldukça önemlidir.

Demir Eksikliği İlacı Kullanırken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Demir eksikliği ilaçları çok kolay bir şekilde diğer maddelerle etkileşime girebilir. Bu sebeple takviye ilaç kullanırken tüketilen gider maddelere dikkat etmek gerekir. Demir ilacı kullanırken midenin dolu olup olmadığı da önem taşır. 

Demirin emilimini en iyi şekilde sağlamak için takviye ilaçlar aç karnına tüketilmelidir. Ancak bazı kişiler için bu durum istenmeyen etki yapabilir. Olası mide rahatsızlıklarının önüne geçmek için kişi bu seçimi doktor ile birlikte yapmalıdır.

Demir emilimini olumsuz yönde etkileyebileceğinden kafein içeren çay kahve ya da süt gibi ürünler en az şekilde tüketilmelidir. Tüketimler arası saat farkı korunmalıdır.  Yüksek lifli gıdaları tüketmek de demir emilimini olumsuz yönde etkileyebilir.

Demir Eksikliğine İyi Gelen Besinler Nelerdir?

Demir eksikliğine iyi gelen besinler genellikle aşağıdaki gibidir:

• Bazı kuru meyveler (Kuru kayısı, kuru üzüm ve kuru dut)
• Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, bezelye)
• Fındık
• Fıstık
• Kırmızı et, tavuk ve deniz ürünleri
• Karaciğer
• Yumurta
• Pekmez 
• Kuru baklagiller
• Narenciye suları

Bütün bu besinleri C vitamini ile birlikte tüketmek demir emilimini kolaylaştıracaktır. Aynı şekilde bazı gıdaları birlikte tüketmek de emilime fayda sağlayabilir. Örneğin yumurta tek başına tüketilmek yerine biber ya da diğer yeşil sebzeler ile birlikte tüketilebilir. 

Ispanak tüketirken ise yanında yoğurt tüketmemeye dikkat etmek gerekir. Yoğurt tüketimi, ıspanak ile birlikte gerçekleştirildiğinde demir emilimi azalabilir. Yumurta bu bakımdan yoğurt yerine daha iyi bir tercihtir. Tahıl ve baklagiller ise kırmızı et ya da kümes hayvanı etiyle birlikte tüketilebilir. Bu gibi gıdalar birlikte pişirildiğinde demir alımına fayda sağlar.