Akut romatizmal ateş olarak da bilinen kalp romatizması, A grubu streptokok adlı bakterinin yol açtığı edinsel kalp hastalığıdır. Beta mikrobu olarak da bilinen A grubu streptokok, çocukluk çağında sıklıkla boğaz enfeksiyonuna yol açar. Boğaz enfeksiyonu tedavi edilmediğinde yaklaşık üç hafta sonra akut romatizmal ateş tablosu oluşur.
Vücuttaki bağ dokuları, cilt, beyin ve kalbi etkileyen kalp romatizması, özellikle kalp kapak hastalığına yol açarak kalpte kalıcı işlev bozukluğuna yol açar. Kalp kapakçıklarının sağlıklı şekilde işlevini yerine getirememesi, kapakta kalınlık ve darlık oluşumuna yol açarak kanın kapakçıklardan sızmasına neden olur. Özellikle 5 ile 15 yaş arası çocuklarda görülen rahatsızlığın semptomları, tedavi edilmediğinde kendiliğinden geçer. Ancak ilerleyen dönemde rahatsızlığın kalpte oluşturduğu kalıcı işlev bozukluğuna bağlı olarak nefes darlığı, çarpıntı ve çabuk yorulma gibi şikayetler görülür. Bu yüzden kalp romatizması mutlaka tedavi edilmelidir. Son derece bulaşıcı olan bu hastalığın varlığına kişi kendini toplumdan soyutlamalı ve tedavi süresince evde istirahat etmelidir.
Kalp romatizması belirtileri nelerdir?
Tedavi edilmeyen tonsilit ve faranjit gibi boğaz enfeksiyonlarının ardından yaklaşık üç hafta sonra ortaya çıkan akut romatizmal ateş, halk arasında kalp romatizması olarak da bilinir. Başlangıç döneminin ardından geçen yıllarda, özellikle kalp kapak hastalıklarına yol açar.
Kadınlarda çoğunlukla mitral kapak olarak tanımlanan kalbin sol kulakçığı ile sol karıncığı arasında bulunan ve akciğerlerde oksijenlenen kanın tekrar dolaşıma gönderilmesini sağlayan kapak etkilenir. Erkeklerde ise aort kapağı olarak bilinen kalbin sol karıncık ve aort damarı arasında bulunan, kalpten pompalanan temiz kanın tüm organlara ulaşmasını sağlayan kapakçıkta tutulum görülür.
İstemsiz ani hareketler, burun kanaması, dalak büyümesi, cilt yüzeyinde oluşan kırmızı renkli döküntü, derinin alt kısmında şişlik, eklem ve kalp iltihaplanması sıklıkla görülen belirtiler arasındadır. Nefes darlığı, öksürük, sık soluk alma, çabuk yorulma, baş dönmesi, sersemlik hissi, el ve ayaklarda üşüme, morarma, mide bulantısı, eklemlerde şişlik, kalp ritminde düzensizlik, göğüs ağrısı ve kan basıncının yüksek ya da düşük olması gibi belirtiler de görülebilir.
Kalp romatizması hangi hastalıklara yol açar?
Erken döneminde görülen belirtilerin kaybolmasının ardından hastalığın vücutta bıraktığı etki hemen ortaya çıkmaz. Hastalığın yol açtığı rahatsızlıklar yıllar sonra ortaya çıkar. Kalp romatizmasının yol açtığı kalıcı işlev bozukluklarından bazıları aşağıdaki gibidir:
- Kalp İltihabı: Tıp dilinde kardit olarak da bilinen kalp iltihabı, göğüs ağrısı, çarpıntı ve nefes ağrısı gibi şikayetlere yol açar. Kalpte üfürüm varlığı ile karakterizedir. Ateşli evreden 10 ile 20 yıl sonra kapakçıkta yetmezlik ya da darlık olarak ortaya çıkar.
- Artrit: Halk arasında eklem iltihabı olarak da bilinen artrit, diz, dirsek, el ve ayak bileği gibi büyük eklemleri tutan, ağrılı, hareket kısıtlılığına neden olan, eklemlerde ısı artışı ve kızarıklıklara yol açan bir rahatsızlıktır. Eklemlerin birinde olan ağrı, çoğunlukla birkaç hafta içinde farklı bir ekleme geçer. Yaşın ilerlemesiyle birlikte belirtilerde artış görülür.
- Cilt Döküntüleri: Nadir olarak görülen bu rahatsızlık, cilt yüzeyinde yuvarlak biçimli, ortası soluk ve etrafı kızarık döküntüler ile karakterizedir.
- Cilt Nodülleri: Eklemlerin dış yüzeyinde sert ve ağrısız şişlikler olarak görülür.
- Sydenham Koresi: Yüz, dil, kol ve bacaklarda istemsiz ve ani sıçramalar ile karakterize olan sydenham koresi, kız çocuklarında daha sık ve genellikle kardit ile birlikte görülür.
Kalp romatizması neden olur?
Boğaz enfeksiyonunun ardından ortaya çıkan kalp romatizmasının nedeni, vücuda giren A grubu streptokok bakterisidir. Bakteri, sıklıkla boğaz enfeksiyonuna ve nadiren kızıl hastalığına yol açar. Streptokok bakterisine yanıt olarak bağışıklık sistemi harekete geçer. Ancak bakteride bulunan protein, bazı vücut dokularında bulunan protein türlerine benzerlik taşıdığından bağışıklık sistemi hücreleri, bakteriyi hedef alırken vücut dokularına da zarar verir. Kalp başta olmak üzere, deri ve merkezi sinir sistemi dokuları bu süreçte zarar görür. Buna bağlı olarak etkilenen dokularda iltihaplanma oluşur. İltihap oluşumu tedavi edilse dahi oluşan hasarlanma ilerleyen yıllarda kalp kapağının kalınlaşmasına ve dolayısıyla kapakta daralma ve kaçağa yol açabilir.
Kalp romatizması nasıl tedavi edilir?
Kalp romatizmasına yol açan ve özellikle çocukluk çağında görülen boğaz enfeksiyonlarının erken safhada tanısının konması ve tedavi edilmesi son derece önemlidir. Her ne kadar boğaz enfeksiyonlarının büyük bir bölümü virüs kaynaklı olsa da boğaz enfeksiyonu varlığında hekime başvurmak ve hekimin tanı amaçlı istediği, boğazdan sürüntü alınarak kolayca uygulanan laboratuvar testini yaptırmak gerekir. Böylece A grubu streptokok bakterisinin pozitif ya da negatif olduğunu kolayca anlaşılır. Bakteri varlığında kalp romatizması tedavisi için antibiyotik kullanımı gerekirken, virüs kaynaklı boğaz enfeksiyonlarında antibiyotik kullanımı gerekmez. Bu durum kalp romatizmasının önlenmesi için son derece önemlidir. Kalp romatizması varlığında ise tedavi, fizik muayene, laboratuvar ve radyolojik testlerin sonuçlarına göre düzenlenir. Çoğunlukla yatak istirahati, aspirin, penisilin ve kortizon tedavisi uygulanır. Tedavi türü ve süresi, hastalığın erken dönemde teşhis edilmesine bağlı olarak farklılık gösterebilir.
Kalp romatizmasından korunmak mümkün mü?
Kalp romatizmasına bağlı olarak görülen kardit, taşikardi, kalp yetmezliği ve kalp büyümesi gibi kalp fonksiyon bozuklukları, ileri yaşlarda ciddi problemlere yol açabilir. Bu yüzden hastalığın erken tanı ve tedavisi kadar hastalıktan korunmak da son derece önemlidir. Kişinin boğaz enfeksiyonu olması durumunda en kısa sürede hekime başvurarak muayene olması ve tetkikleri yaptırması son derece önemlidir.
Boğazdan sürüntü alınarak yapılan laboratuvar testi sayesinde kişide, A grubu streptokok bakterisinin varlığı hızlı bir şekilde anlaşılır ve bu doğrultuda uygun tedavi düzenlenir. Tedavi süresi boyunca toplum sağlığını göz önünde bulundurmak adına kişinin, kalabalık ortamlarda bulunmaması ve evde istirahat etmesi de önemlidir. Hastalık, özellikle okul çağı çocuklarında yaygın olduğundan çocuğun, tedavi süresince kreş ve okula gönderilmemesi gerekir.
Ayrıca kalp romatizması rahatsızlığı geçirmiş kişilerin tekrar enfekte olması hiç enfekte olmamış kişilere göre daha kolay olduğundan hekimin önerdiği penisilin iğnesinin, düzenli olarak belirtilen aralıklarda yaptırılması da kalp romatizmasından korunmak adına son derece önemlidir.
Siz de boğaz enfeksiyonu ya da kalp romatizması belirtilerini taşıdığınızı düşünüyorsanız en yakın sağlık kurumuna başvurarak kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
