Günlük yaşamın getirdiği hareketsizlikten ve oturma şeklinin bozukluğundan dolayı günümüzde birçok insanda kas yırtılması yoğun şekilde görülmeye başlanmıştır. Bu yırtılmalar hayatı riske atmadığı için pek fazla ciddiye alınmaz. Ancak hepsinin bir anlamı vardır. Örneğin sporcu kas yırtılmaları yanlış egzersiz anlamına gelebiliyorken, bir çalışan için kas yırtılmaları çok fazla hareketsiz olduğu anlamına gelir. Bunun önüne geçebilmenin en etkili yöntemi ise bilinçlenmektir. Sporcuların daha düzenli, planlı ve etkili çalışmaları kasların daha düzenli gelişmesine katkı sağlar. Böylece kas yırtılmalarının önüne geçilmiş olunur.
Günlük rutinlerinde ise pek fazla hareket etmeyen bireylerin küçük egzersizler yapmaları kasların gelişimine katkı sağlar. Böylece hem daha sağlıklı bir yaşamın önünü açılır hem de en hareketlerde dahi kas yırtılmalarının oluşmaması için ilk adım atılmış olur. Şiddeti ne olursa olsun kas yırtılmalarını ciddiye alarak muayeneye gitmekte fayda vardır. Bu nedenle bu kas sorununun belirtilerini, nedenini ve tanımını bilmek gerekir.
Kas Yırtılması Nedir?
Kaslar liflerden oluşur ve tüm iskelet sisteminin yapısında bulunarak hareket etmeyi sağlar. Herhangi bir nedenden dolayı kasların çok fazla zorlanması liflerin kopmasına yani kas yırtılmasına yol açar. Bu kopmalar sonucunda liflerde kanamalar meydana gelir. Kas yırtılması olan bölgede hareket kısıtı yaşanması çoğunlukla söz konusu değildir. Ancak bu bölgede şişlik oluşur ve şiddetli ağrılar buna eşlik eder. Liflerin kopması sebebiyle kaslarda zedelenmeler oluşur ancak kaslar oldukça fazla kanlanan bir dokuya sahip olduğundan iyileşmesi hızlıdır.
İnsan vücudu evrimleşirken her kas yapılan harekete yetecek kadar esneme kabiliyetine erişmiştir. Kasların bu esneme hareketleri esnasında olması gerekenden fazla zorlanması lif kopmalarına yol açacaktır. Kas yırtılması, halk arasında kas çekmesi olarak bilinir. Genel olarak sporcularda görülmesiyle birlikte ağır kaldırma, düşme, herhangi bir kası zorlama, travmalar veya kazalar sonucunda da görülme ihtimali yüksektir. Her gün egzersiz yapan bireylerde egzersiz süresinin uzatılması kas yırtılmasını ortaya çıkarabilir. Buna engel olabilmek amacıyla egzersizlerden önce, açma ve germe hareketleri yaparak kaslar ısıtılabilir. Isınan kasların esneme payı artacağından lif kopmalarının önüne geçilebilir. Sporcular arasından basketbol, tenis, voleybol, yüzme, hentbol ve tenis ile ilgilenenlerde kas yırtılmaları daha çok görülür. Vücut geliştirme ve halter gibi sporlarla uğraşanlarda ise daha şiddetli kas yırtılmaları görülebilir.
Kas yırtılması belirtileri nelerdir?
Kas yırtılması belirtileri birçok insanda aynı seyirde devam eder ve çoğunlukla aynıdır. Yalnızca yırtılmanın şiddetine bağlı olarak bazı belirtiler daha şiddetli olabilir. En yaygın belirtiler arasında aşağıdakiler yer alır:
- Yırtılan kasın ağrıması ve kastaki hassasiyet. Özellikle yoğun aktivitelerden dolayı yırtılan kasın zorlanması ağrıları ve hassasiyeti arttırır. Ancak aktivitenin ardından dinlenme ağrı ve hassasiyetin azalmasına yardımcı olur.
- Kas yırtılması meydana gelen bölgede şişlik veya renk değişikliği oluşur. Aynı zamanda her ikisinin görülme ihtimali de vardır.
- Çok basit bir hareket yaparken bile kasa kramp girmesi veya spazm durumu.
- Kas gücünde azalma meydana gelir veya çok şiddetli yırtılmalarda kas fonksiyonunun tamamen kaybedilmesi durumu da söz konusudur.
- Yırtılmanın meydana geldiği kas dokusunda oluşan bir boşluk veya ezik gibi kusurlar.
Tüm bu semptomlar lif kopmasını işaret eder ve ciddiye alınmasında fayda vardır. Çünkü genelde kas yırtılmaları hayati bir tehlike taşımadığı için insanlar arasında pek ciddiye alınmaz. Fakat ileri düzey kas yırtılmaları fonksiyon kayıplarına yol açabilir. Bu da yırtılmanın gerçekleştiği kasın bir daha kullanılamaması anlamına gelir. Böyle bir durumun ortaya çıkması insanların yaşam kalitesini düşürür. Bunun olmaması için kas yırtılmalarının ciddiye alınması gerekir.
Kas yırtılması nedenleri nelerdir?
Kas yırtılmaları aniden ve beklenmedik bir anda ortaya çıkar. Yırtılmalar spor veya egzersiz esnasında olabileceği gibi merdiven çıkarken veya herhangi bir günlük aktivite esnasında da olabilir. Bunun yanında bir kaza veya travma sonucu da kas yırtılması görülebilir. Halk arasında yalnızca yoğun spor aktiviteleriyle uğraşan insanlarda kas yırtılmaları görülebileceği gibi yanlış bir algı vardır.
Ancak günümüzde birçok insanın sürekli oturarak çalıştığı göz önüne alındığında çok basit bir eylemde bile kas yırtılmaları oluşabilir. Bir otobüse, minibüse veya taksiye yetişmek için ani bir adım kas yırtılmasına neden olabilir. Merdiven çıkmak veya merdiven inmek esnasında bir adımı kaçırarak tökezlemek aynı şekilde kas yırtılmasının oluşması için yeterli olabilir. Bu nedenle her yaştan ve cinsiyetten insan risk grubundadır. Isınmadan ani hareketler yapılmaya çalışıldığında kas yırtılmalarının oluşması kaçınılmazdır. Özellikle soğuk havalarda kasların ısınması daha zor olacağından kış günlerinde kas yırtılmaları daha çok meydana gelir.
Kas yırtılması hastalık çeşitleri nelerdir?
Kas yırtılmaları teşhis ve tedavisinin daha kolay yapılabilmesi için üç farklı türde değerlendirilir. Yırtılmanın şiddetine bağlı olarak birinci derece, ikinci derece ve üçüncü derece kas yırtılması olarak hastalık üçe ayrılır. Birden fazla kasın çok fazla gerilmesinden dolayı oluşan yırtılmalar birinci derece kas yırtılmaları olarak adlandırılır. Bu tür kas yırtılmaları hafif olarak gerilmelerden dolayı ortaya çıkar ve ağrıya neden olur. Ancak kasın iyileşmemesi veya yeniden işlevini yerine getirememesi durumu söz konusu değildir. İkinci derece yırtılmalarda ise birinci derece yırtılmalarla kıyaslandığında çok daha fazla lifin kopması meydana gelmiştir.
Kopmalara bağlı olarak daha fazla ağrı görülmekle birlikte şişme ve morarma da gözlenir. Kasın tamamen kopmasına neden olabilecek gerilmeler sonucunda ise üçüncü derece kas yırtılmaları meydana gelir. Kas yapısı ikiye ayrılır ve kopmanın yaşandığı sırada hafif bir patlama sesi meydana gelebilir. Bu tür kopmalar sonrasında kas tamamen işlevini yitirir. Çok yoğun ağrılar, şişlikler ve renk değişimleri oluşur.
Kas yırtığı tanısı nasıl konulur?
Doktora gidildiğinde hastaya ne tür bir aktivite anında böyle bir durumun oluştuğuna dair sorular sorulur. Ortaya çıkan belirtilerin şiddeti, kas gücünün ne derecede kaybedildiği veya hareket kısıtının ne aşamada olduğuna dair sorular da hastaya sorulur. Ateş, kilo kaybı, bacak uyuşması, idrar veya mesane sorunları ya da daha ciddi bir tıbbi sorunun olup olmadığı hakkında da hastadan bilgi alınır. Belirtiler ve geçmiş yaşantılar hakkında yeteri kadar tıbbi bilginin alınmasının ardından fiziki muayene yapılır. Fiziki muayene sırasında kas hassasiyeti, spazmlar, kramplar, güçsüzlük ve azalan kas hareketlerinin saptanması için gerekli müdahalelerde bulunulur.
Muayene sonrasında ortaya çıkan belirtiler hafif veya orta şiddette ise bunun dışında başka bir teste ve muayeneye ihtiyaç duyulmaz. Ancak muayene sonucu hastalığın şiddeti konusunda doktorda şüpheler bırakmış ise MR veya röntgen gibi tekniklerden faydalanılabilir. Bu teknikler sonucunda kasın yapısı görüntülenir ve yırtılmanın şiddeti tespit edilir. Hastada sırt ağrıları mevcutsa idrar yolu enfeksiyonu veya omurilikle ilgili sorunların olabileceği düşünülerek ek testler istenebilir. Test sonuçlarına göre hasta doğru ve etkin tedavi için doktor tarafından yönlendirilir.
Kas yırtılması tedavi yöntemleri nelerdir?
Kas yırtığı tedavisi çoğu hastada ortak seyreder. Birinci veya ikinci derece kas yırtılmalarında spor veya egzersiz faaliyetlerine bir süre ara verilir. Kası yoracak tüm aktivitelerden kaçınmak elzemdir. Kas yırtılmasının meydana geldiği bölgeye vakit kaybetmeden buz uygulamak gerekir. Bu kas yırtılmasının devam ettiği birkaç gün 2-3 saat aralıklarla uygulanmalıdır. Buz kompresi bölgenin şişmesini engeller ve kasın daha çabuk iyileşmesine destekte bulunur. Yaralanma esnasında kasın elastik bir bandajla sarılarak sıkıştırılması da etkili bir yöntemdir. Bu yöntem de yine şişmenin oluşumunu engeller. Ancak kan akışının engellenebileceği unutulmadan çok fazla sıkmamaya da özen gösterilmelidir. Eğer ağrı artıyor ve şişlik sarmaya rağmen devam ediyorsa elastik bandajın çıkarılması gerekir. Çünkü bu yöntem yanlış uygulandığından işe yaramadığı anlamına gelir.
Özellikle geceleri uyumadan önce veya gün içinde yatarak dinlenildiği sırada kas yırtılması olan bölgeyi kalp seviyesinden yüksekte tutmakta fayda vardır. Örnek olarak bacaklarda gerçekleşen kas yırtılmalarında uzanma esnasında ayak altına yastık konulabilir. Ağrı olduğu durumlarda doktor tarafından uygun ağrı kesici hastaya reçete edilir. Üçüncü derece yırtıklarda ise düzenli olarak fizyoterapiste gitmek gerekir. Kas yırtılmasının oluştuğu bölge bir süre hareket ettirilmemelidir. Durumun ciddiyetine göre cerrahi müdahale de önerilebilir.
Kas yırtılmaları evde bazı yöntemlerle tedavi edilebilse de bireyler tarafından şiddetinin tespit edilmesi pek mümkün değildir. Bu nedenle belirtilerin görülmesiyle birlikte vakit kaybetmeden muayene olunması daha sağlıklı bir yaşam sürebilmeniz için önem arz eder.
