Peter Pan Sendromu Nedir?

Peter Pan Sendromu, ilk olarak Psikolog Dan Kiley’in Hiç Büyümeyen Erkekler isimli kitabında 1983 yılında tanımlanmıştır. Bu hastalık genel olarak erkeklerde görülen ve 30’lu yaşlardan itibaren kendini gösteren bir sorundur. Hastaların çoğunlukla ileri düzeyde koruyucu ebeveynlerinin olduğu ve benzeri aile ortamlarında büyüdükleri belirlenmiştir. 

Aşırı hoşgörülü ebeveynler, çocuklarının davranışları hususunda pek bir sınır tanımazlar. Bu tarz hoşgörü gösteren ebeveynlerin çocukları da aynı düşünce yapısına sahip olur. Yaşları ilerlediğinde ise canları ne yapmak istiyorsa, bunu yapabileceklerine inanırlar. Bu bireyler çocukluklarında yaptıkları yanlışlardan dolayı herhangi olumsuz bir geribildirim almamışlardır. Bu sebeple yaptıkları kötü davranışlardan ders çıkarmamış olan bireylerdir. 

Erken erişkinlik çağında, para kazanmak çalışma ihtiyacı duymamış olan bir kişiyi ele alalım. Bu kişi daha sonra da ne sebeple çalışması gerektiğini hiçbir zaman kavrayamayacaktır. Diğer yandan, fazla koruyucu ve kollayıcı ebeveynler, yetişkin yaşamıyla çocuğu korkuturlar. Yetişkinliğin çok korkutucu ve güçlüklerle dolu olduğu algısını yaratırlar. Çocuklarının büyümesine engel olurlar ve sürekli bir çocuk gibi kalmalarına yol açarlar

Peter Pan hastalığından mustarip bireyler, aynı zamanda hayatı daha çok akışına göre yaşamaya eğilimlidirler. Ayrıca başka kişilerinde da hayatın “küçük zevklerini” tatmalarını arzu ederler. Sevimli ve çok tatlı kişiliklere sahip olabilirler. Sorumluluklarını aksatıyor olsalar da onlarla beraber zaman geçirmek eğlenceli görünebilmektedir. Ancak bu sendroma sahip kişiler bunun farkında değildir. 

Yargılayıcı olmayan bir terapi yöntemiyle, bu bireylerin yaşamlarını daha iyi anlamaları sağlanabilir. İçgörü kazandırmak ve benliklerine üçüncü bir şahıs açısından bakmalarını sağlamak burada asıl hedeflerden biridir. Ayrıca genel tutumlarının da farkına varmaları hedeflenir. Kurdukları ilişkiler ve hayatta gösterdikleri başarıları ile tutumlarının arasındaki ilişki açıklanmaya çalışılır.

Peter Pan Sendromuna Sahip Bireyler Nasıl Davranır?

Peter Pan kompleksine sahip bireylerde ilişkiler bağlamında genel olarak şu davranışlar gözlemlenir:

• Yapılacak etkinlikleri, beraber oldukları bireyin belirlemesini isterler. Alınacak olan önemli kararları da yine beraber oldukları bireyin almasını isterler.
• Ev işlerini aksatmaya eğilimlidirler. Bulaşıklar günler boyunca yıkanmadan lavaboda birikmiş biçimde kalabilir. Giyecek giysileri kalmayana kadar, çamaşır sepetindeki kıyafetlerini temizlemek akıllarına bile gelmeyebilir. Eve alınan gıdaların ve yiyeceklerin kutularını bile çöpe atmaktan kaçınabilirler.
• Günübirlik yaşama eğilimindedirler. Bu sebeple uzun süreli planlar kurma ve eylemler gerçekleştirme hususunda pek istekli değildirler.
• Hiç akıllıca olmayan bir şekilde paralarını harcarlar. Bireysel bütçelerini düzenleme konusunda büyük zorluklar yaşarlar.
• Yaşadıkları ilişkinin ismini belirlemek ya da nasıl ilerlediğini belirtmek gibi durumlarda duygusal bir birey olarak kendilerini gösteremezler.
• İlişkileriyle ilgili problemleri ve olumsuzlukları çözüm odaklı bir şekilde işlevsel birtakım yöntemlerle çözme arayışında olmazlar.
• Edindikleri arkadaşları da çoğu durumda kendileri gibi, hiç büyümemiş diğer “çocuklardan” oluşmaktadır.

Yine bu kişilerin iş ile ilgili ilişkileri bağlamında şunları söyleyebiliriz: 

• Herhangi bir çaba gösterme eğiliminde değillerdir. Üzerlerine düşen işleri yerine getirmezler ya da eksik olarak yaparlar. Ağır ve yavaş oldukları ya da işe düzenli bir biçimde gitmedikleri için sık sık işlerinden kovulabilirler.
• Sıkılmaktan, zora gelmekten çekindikleri ya da baskı altında kalmaktan dolayı işlerini sık sık yarıda bıraktıkları olur.
• Yeni bir iş bulma hususunda yeterli bir çaba sarf etmezler.
• Daha çok yarı zamanlı işlerle yetinmeyi tercih ederler. İşlerinde terfi etmeye karşı çoğunlukla bir ilgileri bulunmaz.
• Özel bir alanda kendilerini yetiştirmek ve yeni birtakım beceriler elde etmezler. Bunun yerine, iş dünyasında, bir yerden başka bir yere savrulup dururlar.
• Yeterli bir emek sarf etmeden, çok iyi mevkilere gelebilecekleri gibi hayali ve saf beklentiler içinde olurlar.

Genel davranışları, duygusal durumları ve tutumsal belirtileri ile ilişkili olarak da şunları söylemek mümkündür:

• Çoğu durumda, güvenilir bireyler oldukları söylenemez. Onlara en ihtiyacınız olduğu zamanlarda, sizi yalnız bırakabilirler. Çünkü onlar bu durumun ciddiyetinin ve insan ilişkilerindeki öneminin farkında olan bireyler değillerdir. Önemli olan tek şey kendilerinin ne istedikleridir. Fazlasıyla bencil bireylerdir ve verdikleri sözleri tutma konusunda da başarılı değillerdir.
• Genellikle başkalarının ihtiyaçlarını göz ardı ederler. Onların hep kendi önceliklerine sahiptir ve her şeyden önce bunlar gelmelidir.
• Eleştirilmekten ya da herhangi bir çatışmaya girmekten uzak dururlar. En ufak bir çatışma ya da tartışmada, ortamdan uzaklaşma, kendilerini odaya kapatma gibi davranışlar gerçekleştirirler. Zorlandıkları durumlarda ise kolayca duygusal patlamalar yaşayabilirler.
• İşlerin beklenildiği gibi gitmediği durumlarda, birtakım bahaneler bulma ve başka insanları suçlama eğiliminde olurlar.
• Kendilerini geliştirmek ve yetiştirme konularıyla pek ilgili değildirler.
• Kendilerine sürekli olarak bakılması gerektiği beklentisine sahiptirler.
• Somut, elde tutulur birtakım planlar yapmaktan kaçınırlar. Bunun yerine, kendilerine sürekli yeni bir seçenek, yeni bir yol sunulmasını beklerler.
• Yaşadıkları beklenmedik olumsuz duygulardan ya da ağır birtakım sorumluluklardan kaçmak isterler. Bunun için alkol ya da uyuşturucu madde kullanma eğilimi gösterdikleri vakalar mevcuttur.

Peter Pan Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Peter Pan sendromu semptomları; normal iş ve insan ilişkileri dünyasını yönetememe ve erişkinlikten mümkün olduğunca uzaklaşma ihtiyacı ile ilişkilidir. Bu hastalığa sahip olan herkes bu semptomların tümüne sahip değildir. Ancak dikkate değer bir olan birçok belirtiye sahiptir.

En sık görülen Peter Pan hastalığı belirtileri ise şu şekildedir:

• İyi bir kariyer ve gelecek inşa etme konusunda yaşanan başarısızlık. 
• Finansal açıdan sürekli başarısızlık ve bu konuda sorumluluk eksikliği. 
• Sürekli olarak işten işe ve hobiden başka hobiye geçiş yapmak.
• Herhangi bir konuda güvenilmez bir birey olmak.
• İş bulmak gibi yetişkinlik gerekleri hususunda çok az ya da hiç çaba harcamamak.
• Motive olmadığı durumlarda çalışmaya ya da çalışmaya sürdürmeye isteksiz olmak.
• Yaşadığı başarısızlıktan dolayı ailesini, eşini ya da eski işverenini sorumlu tutmak. 
• Diğer insanların kendilerini baltaladıklarını düşünmek.
• İnsanlar ve ilişkilerine ya da bir aile sahibi olma konularına çok az ya da hiç ilgi göstermemek.
• Fazla alkol tüketimi ve uyuşturucu madde kullanımı.
• Gelecekten, geleceğin belirsizliğinden korku duyma ve sürekli geçmişi özlem duymak. 

Peter Pan Sendromu Neden Olur?

Peter Pan sendromunun nedenleri, ne yazık ki tam olarak bilinmemektedir. Ancak bununla birlikte pek çok karmaşık sebepten dolayı ortaya çıktığı söylenebilir. Genel olarak bu hastaların ortak özelliği, ebeveynlerinin ya da onları yetiştirenlerin fazla koruyucu olmasıdır. Buna ek olarak, aileler onları yetişkinlik için hazırlayamadığından dolayı da bu sendrom oluşabilmektedir. 

Çocukluk döneminde çocuk ilk olarak korku sebebiyle dış dünyayla bağlantısını koparmaya çalışır. Erken erişkinlik döneminde hastalık daha da yoğunlaşmaya başlar. İlk ciddi problemler, yetişkinliğe atılan ilk adımlarda görülür. Yetişkinlik çağına gelindiğinde ise bireyde tekrardan çocuk olma isteği doğar. Bu sebeple de birey, yetişkin hayat tarzından uzaklaşmaya çalışır. Böylece hayatında büyük çatışmalar yaşamaya başlar.

Peter Pan Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Peter Pan hastalığı ekseriyetle çocukluk döneminden kaynaklanan bir sendromdur. Fakat yalnızca uzman doktorlar tarafından tedavi edilmesi mümkün olabilir. Bu nedenle bir psikolog ya da psikiyatrist tarafından Peter Pan sendromu teşhisi konulur. Teşhis konulan bu kişilerde psikoterapiler yardımıyla hastalığın belirtileri minimum düzeye indirilir. Tedavideki amaç hastaların gerçek hayata döndürülmesi ve sorumluluk almalarını sağlamaktır.

Ayrıca tedavi gibi hastalığın oluşumunun öncesindeki alınacak önlemler de çok önemlidir. Öncelikle her ailenin çocuk gelişimi hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Böylece çocuk duygu dilini kavramayı öğrenmek daha kolay olacaktır. Çocuk kendi duygularını kavradıkça ve duyguları ile kabul gördükçe kendini anlamaya başlar. Böylece duygularını sağlıklı bir biçimde yönetmesini öğrenir.

Çocuklukta yaşanan pek çok sorun çocuğun psikolojisinde tahribat yaratır. Özellikle de; 

• İstismar edilme,
• Şiddet görme,
• Aile tarafından hor görülme,
• Zorba arkadaşların davranışlarına maruz kalma,
• Duygusal boşluk yaşamaya yol açan ebeveyn kaybı gibi sorunlar çocukluk çağında onarılmazsa erişkinlikte davranış bozukluğu olarak gelişebilmektedir. Bu sebeple çocukların duygusal olarak güçlük yaşadıkları zamanlar kritiktir. Bu zamanlarda psikolojik destek görmeleri akıl sağlıkları açısından çok elzemdir.

Bazı vakalarda, çocuklar, çocukluk çağında duygusal açıdan onarılmamış durumdadır. Bu çocuklar büyüdüklerinde erişkin olarak kendilerini iyileştirme hususunda kendilerine borçlu olduklarını düşünürler. Bu sebeple de çocukluk süreçlerini onarmak için psikolog destek almak isteyebilirler. Siz de çevrenizde bu durumdaki kişilere yardımcı olmaktan çekinmeyiniz.

Peter Pan Sendromu Geçer mi?

Peter Pan sendromu yalnızca alanında uzman olan doktorlarca tedavi edilebilir. İlk olarak bir psikiyatrist ya da bir psikolog hasta bireye sendromun tanısını koyar. Daha sonra hastalara psikoterapiler uygulanmaya başlar. Bireyin durumu ve psikolojisi gibi etkenler tedavinin gidişatını etkiler. Bunlara göre ise hastalık tamamen iyileştirilebilir ya da minimum düzeye indirgenebilir.

Peter Pan Sendromu İçin Neden Psikolojik Destek Almalısınız?

Bir bireyin en büyük zenginlik kaynağı olarak sayılan şeylerin başında sağlık gelmektedir. Çocukluktan erişkinliğe kadar süren olumsuz şartlar düzeltilmedikçe; 

• Davranış bozukluğu,
• Depresyon,
• Kaygı bozukluğu,
• Panik atak,
• Sosyal fobi gibi duygu durum bozuklukları meydana gelebilir.

Yaşanan bu bozukluklar ise kişinin ruhsal açıdan hastalanacağı manasına gelmektedir. Bu bozuklukların tedavisi için hem terapi hem de ilaç kullanılması gerekebilir. Bu sebeple her yetişkin birey, kendi çocukluğunda çözümleyemediği bir olay varsa destek almalıdır. Alacağı destek ile kendi çocukluğunun pek çok durumla başa çıkmayı öğrenmesini sağlayacaktır.

Bu sorunları yaşayan çocuklar için ise çevresi harekete geçmelidir. İlk önce ailesi ve öğretmenleri çocuğa destek alma konusunda yardım etmelidir. Çocuklukta yaşanan bu sorunlar ve belirtileri konusunda duyarlı olmaları gerekir.

Bir sağlık kuruluşundan destek aldığınızda alanında uzman psikologlarla çalışma şansına sahip olacaksınız. Bu süreçte yaşanan olaylara bağlı şekilde nasıl bir destek almanız gerektiğini öğrenebilirsiniz. 

Çoğu durumda uzmanlar şu tedavileri uygun görmektedir; 

• Şema terapisi
• EMDR terapi
• Bilişsel davranışçı terapi 

Bu gibi tedavi yöntemleri ile çalışarak Peter Pan sendromu hakkında yapmanız gerekenleri kavrayabilirsiniz. Ayrıca yetişkinlik çağında meydana gelen çocukluk tepkilerinizi kavramayı ve yönetmeyi öğrenebilirsiniz. Son olarak, dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan bir diğeri de problem çözme yetenekleri kazanmaya odaklanmanızdır. Bu sayede kendinizi daha sağlıklı hissedebilirsiniz.