Seboreik dermatit adını sıklıkla duyduğumuz bir deri hastalığıdır. Halk dilinde egzama olarak da bilinir. Gözle görülebilir ve oldukça belirgin belirtilere sahiptir. Görülme olasılığı da oldukça yüksektir ve nedenleri arasında stres gösterilir.
Seboreik en çok saçlı deri, burun kenarları, kaşlar ve kaş ortası, dış kulak yolu ile kulak arkaları ve göğüs ortasında görülen papülo-skuamlı dermatozlardandır. Ayrıca göbek deliği, kalçalar, koltuk altları, göğüs altları ve kasıklar gibi deri kıvrımlarının bulunduğu bölümlerde de görülebilir. Dermatit görüntüsü bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterebilir ancak görüntüsü genellikle kırmızı/turuncu eritemli zeminde yağlı irice skuamlar şeklindedir.
Toplumdaki sıklığı %1-3 olarak bilinir. Bu hastalık bebekler (konak), orta yaş ve yaşlılar olmak üzere özellikle 3 yaş grubunda çok sık şekilde görülür. Genellikle ergenlik döneminden sonra ortaya çıkar ve belirli artma veya azalma dönemlerinden geçerek uzun yıllar sürebilir. Görüldüğü tüm yaş gruplarında kadınlara oranla erkeklerde daha sık rastlanır. Kesin nedeni belli olmayan inflamatuar ve kaşıntıya yol açabilen bir hastalıktır. Hastalığın hafif formdan başlayarak şiddetli form olarak bilinen eritrodermaya kadar giden birçok çeşidi vardır. Bu çeşitlere göre tedavi şekli ve tedavi süresi de farklılık gösterebilir.
Seboreik dermatiti etkileyen faktörler nelerdir?
Seboreik dermatit hastalığı birçok durumdan etkilenebilen bir yapıdadır. Sık şekilde alkol alımı, yoğun olarak yaşanan stres durumu, atopi ve immün sistemin baskılandığı birçok durumda artış gösterebilir ve vücudun farklı bölgelerine yayılabilir. Bu durumlar dışında kış aylarında da artış görülebilir. Soğuk ve kuru hava seboreik dermatiti tetikleyen faktörler arasındadır.
Akne, rozasea, Parkinson hastalığı, HIV, epilepsi, kalp krizi ve inme sonrası dönem ile alkolizm, depresyon ve yeme bozuklukları gibi bazı hastalıklar da seboreik dermatit görülme riskini arttıran faktörler arasındadır. HIV enfeksiyonlu hastalarda görülme olasılığı %85’dir. Bazı ilaçların kullanımı da seboreik dermatit riskini arttıran faktörler arasında sayılabilir. Bu ilaçlara interferon, lityum ve psoralen türü ilaçlar örnek verilebilir.
Seboreik dermatit nedenleri nelerdir?
Seboreik dermatitin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte oldukça komplekstir. Yapılan bazı çalışmalarda birçok faktörün birlikte rol aldığı görülmüştür. Bazı çalışmalarda da seboreik dermatite malassezia adı verilen bir mantar türünün neden olduğu belirtilmiştir. Malassezia mantarı ciltte doğal olarak bulunan bir mantar çeşidi olmasına rağmen bazı faktörler bu mantarın hastalık yapıcı şekle bürünmesine neden olabilir.
1- SEBORE:
Seboreik dermatit yağlı görünüme sahip olan ciltte daha sık şekilde görülür. Ciltteki yağ bezlerinden yapılan salgıya sebum denilirken gerçekleşen bu olaya ise sebore adı verilir. Bu durumun olması gerekenin çok üstünde gerçekleşmesi halinde seboreik dermatit gelişebilir. Hastalık nedeni genelde artmış sebum olarak gösterilir, saçlı deride ve sebase bezlerin bol miktarda bulunduğu yüz, kulak, saçlı deri ve gövdenin üst bölümlerinde daha sık şekilde gözlemlenir. Parkinson da sebum salgısının artmasına neden olan hastalıklar arasındadır ve dolaylı olarak seboreik dermatit görülme olasılığı bu hastalıkta daha yüksektir.
2- MİKROBİYOLOJİK ETKİ:
Seboreik dermatitin görüldüğü deri yüzeylerinde bakteri ve mayalarda artış mevcuttur. Bu bakteri ve mayalara örnek olarak Candida albicans, Pityrosporum ovale ve Staphylococcus aureus verilebilir.
3- DİĞER FAKTÖRLER:
Seboreik dermatite yol açan ilaçlar arasında arsenik, altın tuzları, metildopa, simetidin ve nöroleptikler sayılabilir. Bazı nörotransmitter anormallikleri sonucunda görülen hastalıklar da seboreik dermatite yol açan nedenler arasında sayılabilir. Bu hastalıklara örnek olarak parkinson, epilepsi, yüz felci, polimyelit ve syringomyeli verilebilir. Seboreik dermatite neden olan fiziksel faktörler arasında ise deri kan akımı ve çevresel ısı söylenebilir. Kişilerin sağlıklı ve düzenli beslenmemesi de birçok hastalığa yol açabildiği gibi seboreik dermatite de neden olabilir. Özellikle de çinko, biotin ve esansiyel yağ asidi metabolizma bozuklukları seboreik dermatit nedenleri arasında söylenebilir. Protein eksikliği de seboreik dermatit nedenlerinden biridir. Genetik yapı da seboreik dermatit görülme olasılığı üzerinde etkili olan faktörler arasındadır. Hormonsal değişiklikler birçok hastalık üzerinde olduğu gibi seboreik dermatit üzerinde de oldukça etkilidir.
Seboreik dermatit belirtileri nelerdir?
Belirtiler kişiden kişiye göre, hastalığın şiddetine göre ve çevresel faktörlere göre de farklılık gösterebilir. Aynı zamanda seboreik dermatit farklı cilt hastalıklarıyla da karıştırılabilir.
- Kuru cilt ve bu ciltte görülen pullu lezyonlar
- Saçlı deride kepeklenme görülmesi
- Cilt yüzeyindeki kabuklanmalar ve cildin kuruluğu nedeniyle sarı veya beyaz renkte cilt derisinin pul pul dökülmesi
- Yanma hissiyatı
- Cildin kuru olması ancak yağlı bir görüntüye sahip olması
- Cilt derisinde kalınlaşma
- Deride su toplanması
- Cilt derisinde kızarıklıklar ve bazen de şişlik belirmesi
- Cilt renginde farklılıklar oluşması
- Ciltte fazla şekilde duyarlılık ve hassasiyet hissedilmesi
- Sürekli kaşıntı hissetme ve bu kaşınma esnasında ciltte yaralanmalar oluşması.
Tanı nasıl konmaktadır?
Seboreik dermatit tanısı konması için herhangi bir kan, idrar tahlili veya alerji testi yapılmasına ihtiyaç duyulmaz. Belirtilerin görüldüğü durumlarda herhangi bir dermatoloji doktoruna başvurulmalıdır. Başvurulan dermatoloji doktorunun fiziksel muayene yaparak hastanın hastalık öyküsünü dinlemesi tedavi koyulması için genellikle yeterli olur. Doğru teşhisin konulması için öncelikli olarak hastanın kendi kendini iyi bir şekilde izlemesi, değerlendirmesi ve kontrol etmesi gereklidir. Ciltte oluşan belirtilerin yeri, belirtilerin boyutu, oluşan kızarıklık ve döküntüye iyi gelen veya gelmeyen durumların belirlenmesi sonrasında dermatoloji doktoruna bu durumların söylenmesi tanı konulması açısından kolaylık oluşturur. Seboreik dermatit birçok deri hastalığıyla karıştırılabildiği için bu durumlar doğru teşhis açısından önem taşır.
Dermatoloji doktoru yapılan fiziksel muayene ve hastanın öyküsünün dinlenmesinden sonra seboreik dermatitin yanında herhangi bir hastalık olduğunu düşünüyorsa bu hastalığa yönelik bazı testler isteyebilir. Bazen seboreik dermatit hastalığının yapılan tedaviye cevap vermediği görülebilir. Bu nadir bir durum olsa da, karşılaşıldığında hastaya biyopsi yapılabilir. Seboreik dermatit yanında farklı hastalıkların da olması durumunda kan tahlili yapılarak bu hastalıkların varlığı tespit edilir.
Tedavi için diğer hastalıklarda olduğu gibi doğru tanı konması oldukça önemlidir.
Nasıl tedavi edilir?
Hastalık bazen kendiliğinden iyileşebilir fakat iyileştikten sonra tekrar da edebilir. Bu durumun yaşanmaması için dermatoloji doktorunun önerdiği şekilde düzenli bir tedavi uygulanması gereklidir ancak yine de seboreik dermatiti tamamen tedavi ederek yok olmasını sağlamak ve kesin bir şekilde tekrarlanmasını engellemek de olası değildir. Tedavideki amaçlar deri üzerindeki kabuklanma ve kepeklenmenin yok edilmesi, hastalığa yol açabilen maya kolonizasyonunun ve gelişebilecek ikincil enfeksiyonların önlenmesi, yoğun şekilde görülen kaşıntının ve eritemin en aza indirilmesidir.
Bu düzenli tedavi şeklinde dermatoloji doktorları genelde anti-mantar şampuan ve anti-mantar krem uygulanması ile tedavi yapmaktadır. Seboreik dermatit tedavisinde kullanılan ilaçlar reçeteli ilaçlar ve reçetesiz ilaçlar olarak ayrılmaktadır. Bu ilaçlar arasında Lokal steroid, antifungaller, lokal metranidazol, vitamin D3 analogları, isotretinoinler bulunur. Aynı zamanda tedavi seçeneklerinden biri de fototerapi olarak sayılabilir. Seboreik dermatit tedavisinde düzenli cilt bakımı da oldukça önemlidir. Dermatoloji doktoru hastalığın şiddetine, belirtilerin sıklığına ve bulunduğu yerlere göre tedaviyi belirler.
Bebeklerin saç derisinde bulunan seboreik dermatit genellikle kendiliğinden iyileşir.
Seboreik dermatit hastalığında erken teşhis tedavi başarısı için oldukça önemlidir. Belirtileri gördüğünüzde en yakın sağlık kuruluşunda sağlık kontrollerinizi yaptırmayı unutmayın.
