Sindirim sistemine ilişkin hastalıklar arasında ciddi sorunlara yol açan ve yaşam kalitesini en olumsuz şekilde etkileyen hastalıklardan bir tanesi Crohn hastalığıdır. İnsanlar arasında yaklaşık olarak binde iki oranında görülen Crohn hastalığı, ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin tüm bölümlerinde görülebilse de genellikle ince bağırsağın bitimine yakın kısımlarında kendini gösterir.
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörler ve çevresel etmenlerin hastalığın ortaya çıkışında etkili olduğu bilim dünyası tarafından öne sürülmektedir. Oldukça ciddi etkilere sebep olan Crohn hastalığı, yaşam boyu tam olarak iyileşme göstermez ve çoğu zaman cerrahi müdahaleler gerektirir. Aynı zamanda hastalığın yol açtığı etkiler, birçok başka hastalığın oluşumuna da zemin hazırlayabilir.
Crohn hastalığı nedir?
Temelde ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüsten oluşan sindirim sistemi içerisinde herhangi bir bölgede yerleşim gösterebilen Chron hastalığı, genel olarak ince bağırsak ve ince bağırsağın kalın bağırsak ile birleşim bölgelerinin çevresinde görülen iltihabi bir hastalıktır. Kadınlar arasında erkeklere oranla daha geniş bir yaygınlığa sahip olan hastalık, genellikle 35 ila 40 yaşları arasında görülür. Bununla birlikte çocukluk ve ergenlik döneminde de Chron hastalığına yakalanan birçok birey mevcuttur. Hastalık, tutulum yaptığı sindirim sistemi bölümlerinde kalınlaşma, ülser adı verilen yara oluşumları ve iltihaba neden olur.
Crohn hastalığı belirtileri nelerdir?
Crohn hastalığında belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilse de genel anlamda en yaygın şekilde görülen belirtiler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- İshal
- Karın ağrısı
- Bazı durumlarda kabızlık ve şişkinlik
- Mide bulantısı ve kusma
- Ateş
- Anüs çevresinde çatlak oluşumu
- Dışkıda kan ve iltihap
Crohn hastalığı tanısı nasıl konur?
Uzun süren karın ağrısı, bulantı ve kusma, ishal ve ağırlık kaybı şikayeti olan bireylerde Chron hastalığının bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır. Hastalığın teşhisinde kullanılan yöntemler genel olarak şunlardır:
- Kan testleri
- Dışkı örneğinin incelenmesi
- Sindirim sistemi filmlerinin çekilmesi
- Endoskopi ve kolonoskopi
- Biyopsi
Crohn hastalığı nedenleri nelerdir?
Yukarıda da belirtildiği gibi Chron hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak yapılan araştırmalar sonucunda hastalığa sahip ebeveynlerin çocuklarında bu hastalığın görülme olasılığının normalden 14 ila 15 kat daha fazla olduğu görülmüştür. Bulaşıcı bir hastalık olmayıp hastalıklı bir kişiden sağlıklı bir kişiye herhangi bir şekilde Chron hastalığının bulaşması söz konusu değildir. Birtakım virüs ve bakteri türevi ajanların vücudun savunma sistemini etkileyeren hastalığın oluşumunda rol oynadığı düşünülse de bu konuda henüz yeterli derecede kanıt yoktur. Yine aynı şekilde stresli yaşamın da hastalığın oluşumu üzerindeki etkileri tartışılmaktadır.
Crohn hastalığı tedavi yöntemleri nelerdir?
Chron hastalığı, hiçbir zaman tam olarak iyileştirilemeyen kalıcı bir hastalıktır. Hasta bireyler, Chron hastalığının alevlendiği ve durgunlaştığı çeşitli periyotlar geçirir. Alevlenme dönemlerinde daha yoğun olmak üzere çeşitli ilaç tedavileri ve tıbbi beslenme tedavisi uygulanan hastalarda hastalık önlenemese de yol açtığı semptomların minimuma indirilmesi mümkündür. Bunun dışında Chron hastalığının yaklaşık olarak %50 – %70’lik kısmı yaşamları boyunca en az bir kez cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyar. Özellikle ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda cerrahi müdahale tercih edilmektedir.
Chron hastası bireyler, yaşamları boyunca özel bir beslenme planı çerçevesinde hareket etmelidir. Özellikle yüksek posa oranına sahip besinler hastalığı tetiklediğinden mümkün olduğunca az tüketilmeli, özellikle alevlenme (aktif) dönemlerinde diyetten çıkarılmalıdır.
Bireylerin ishal veya kabızlık sorunu yaşadığı dönemlerde de Chron hastalığı diyeti buna göre düzenlenmelidir. Bunun dışında hastalığın aktif dönemlerinde bireyler ağır sporlar ve fiziksel güç gerektiren hareketler yapmaktan kaçınmalı, mümkün olduğunca istirahat etmelidir.
Sonuç olarak Chron hastalığına sahip olan bireylerde doktor ve diyetisyen eşliğinde yapılan tedavilere gereken özen gösterilerek hastalığın yol açtığı sorunlar en aza indirilebilir, bu sayede yaşam kalitesi büyük ölçüde artırılabilir.
Gastroenteroloji Uzm. Dr. Ömer Faruk Yolcu
