ATEROSKLEROZ (DAMAR SERTLİĞİ) NEDİR?

Ateroskleroz, yani damar sertliği sorunu vücuttaki tüm damarları tutabilmektedir. Ancak en sık kalp damalarını tuttuğundan hayati risk barındıran önemli bir sorun olarak kabul edilmektedir. Ateroskleroz olarak adlandırılan damar sertliği  temiz kanı getiren damar yani atardamarlarda plak oluşması sonucu damarın sertleşmesi olarak tanımlanmaktadır. Damar plağı kolestrol ve kalsiyum birikimine bağlı oluşmaktadır. Oluşan bu plaklar atardamarın yapısını bozarak damar sertliği ile sonuçlanmaktadır. Farklı bir anlatım biçimiyle dolaşım sırasında damar duvarlarında biriken pıhtı ve kolesterol sonucu bazı kalınlaşmalar ortaya çıkabilir. Bu durumla birlikte atardamar esnekliğini kaybetmesi durumuna damar sertliği adı verilmektedir.Damar sertliği toplumda en sık rastlanılan kalp- damar hastalıkların başında gelmektedir. Kalp krizlerinin, felçlerin ve periferik vasküler hastalıkların ve kardiyovasküler hastalıkların nedeni olarak bilinmektedir. Damar sertliği düzenli takip gerektiren ve anında müdahale gerektiren sağlık sorunlarından biri olarak kabul edilmektedir.

ATEROSKLEROZ (DAMAR SERTLİĞİ) NEDENLERİ NELERDİR?

Arterler, kanı kalpten vücuda taşıyan kan damarlarıdır. Endotel olarak adlandırılan ince bir hücre tabakası ile kaplı olan arterler atardamarların içini düzgün ve pürüzsüz tutar, bu da kanın akmasını sağlar. Ateroskleroz endotele zarar verir. Ateroskleroz kötüleştikçe, bu yumru büyür. Yeterince büyüdüğünde, bir tıkanıklık oluşturabilir. Damar sertliğini tetikleyen ve arttırıcı özelliğe sahip en büyük etkenlerin başında sigara gelmektedir.Sinir ve stres  gibi olumsuz duygu durumlarının kalp atışlarında hızlanmaya, kan basıncındaki artışa neden olduğundan aterosklerozis yani damar sertliğini arttırıcı özelliğe sahiptir. Damar sertliği başlıca şu nedenleri içerir;

• Yüksek kolestrol,
• Sedanter yaşam ( hareketsiz yaşam),
• Fast – food tüketimi,
• Aile öyküsü,
• Tütün ürünleri kullanımı,
• Alkol,
• Hipertansiyon,
• Kilo,
• Yüksek kan basıncı
• Düzenli egzersiz yapmamak

ATEROSKLEROZ (DAMART SERTLİĞİ) BELİRTİLERİ NELERDİR?

lk bulgu olarak genellikle kendisini göğüs ağrısı şeklinde gösterir. Bu göğüs ağrısına anjina adı verilmektedir. Stabil ve stabil olmayan iki şekli vardır. Genellikle hastalar hafif bir efor esnasında göğsün orta bölgesinde yanma, sıkışma ve baskı tarzında bir ağrı yaşamaktadır. Efor sonlandırıldığı zaman ağrının geçtiği söylenir. Bu bir damar tıkanıklığının ilk bulgusudur. Bazı hastalar ise istirahat halindeyken bile göğüslerinde ağrı olduğunu söylerler. Bu da çok ciddi bir damar tıkanıklığı oluştuğunun bulgusudur.Genelde atardamarın tıkanmasına ya da daralmasına bağlı kan götürdüğü yerde iskemi ( oksijen az gitmesi ve besin eksiliği oluşması nedeniyle ağrı oluşmaktadır. Ancak arterler kapanana, kalp krizi veya inme geçirene kadar semptomlar ortaya çıkmayabilir. Kalpte ki damar tıkanıklığına bağlı göğüs ağrısı, bacak damar tıkanıklığına bağlı bacak ağrısı veya herhangi bir organın tıkanmasına bağlı o organın işlev görmemesine neden olmaktadır. Beyinde damar tıkanıklığına bağlı felçlik (inme) görülebilmektedir. Damar sertliği belirtileri en kapsayıcı şekilde şöyle sıralanabilir;

• Kol ve bacaklarda uyuşma veya zayıflık,
• Şiddetli baş ağrısı,
• Konuşma güçlüğü veya konuşan birini anlamakta zorluk,
• Yüz kaslarının sarkması,
• İnme (felç),
• Şiddetli baş ağrısı
• Görme bozuklukları damar sertliği belirtileri arasında yer alır.

ATEROSKLEROZ (DAMAR SERTLİĞİ) KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Her yaşta ve her grub bireyde ortaya çıkabilen damar sertliğinin oluşmasında bazı risk faktörleri bulunur. Damar sertliğine yol açan risk faktörleri kısaca şunları içerir;

• İleri yaş
• Diyabetik
• Kolestral yüksek
• Yatalak hastalarda görülebilir.

ATEROSKLEROZ (DAMAR SERTLİĞİ) TANISI NASIL KONUR?

Damar sertliğine bağlı tıkanmalarda ağrı en önemli semptom olup tıkanan organa göre tetkik ve tedavi yapılmaktadır. Damar sertliği için öncellikle fiziki muayene yapılarak hastalık öyküsü dinlenmelidir. Ultrason, EKG (Elektrokardiyografi), EKO (ekokardiyografi), efor testi ve kalp sintigrafisi tanı yöntemleri arasında bulunur. Damar sertliğinin kesin tanısı için anjiyo yapılması önerilir.

ATEROSKLEROZ (DAMAR SERTLİĞİ) TEDAVİSİ NASILDIR?

Damar sertliğinin tedavisinde tütün ürünü kullanımının sonlandırılması ve sağlıklı beslenme düzeninin oluşturulması önerilir. Kolestrol dengeleyici bazı ilaçların kullanımı bazı bireylerde gereklidir. Kişiye özel egzersiz programları ile hareketsiz yaşamın sonlandırılması önemlidir. Günümüzde gelişten teknoloji ile birlikte tıpta yaşanan gelişmeler sayesinde anjiyografi yöntemi ile ameliyatsız tıkanan damarlarda açılabilmektedir. Cerrahi dışı bir yöntem olan anjiyoplasti ile 20-30 dk arasında işlem uygulanır. Katater ( ince uçlu boru) yardımı ile kalp damarlarına ulaşılarak görüntüleme teknikleri ile hastalıklı damarların açılması için uygulanır. Diğer bir yöntem ise cerrahi bir yöntem olan  konforlu ve daha uzun yaşam süreleri ile başarı oranı yüksek uygulamaları ile bypass ameliyatıdır.

ATEROSKLEROZ (DAMAR SERTLİĞİ) HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR

Ateroskleroz (Damar sertliği) önlemek için ne yapmalı?

• Kan sulandırıcı kullanımı,
• Egzersiz yapılması,
• Diyet,
• Sigara kullanılmamalı,
• Düzenli ve dengeli beslenme,
• Kan basıncını kontrol altına almak.