Kabakulak nasıl bulaşır ? Klinik bulgu ve yan etkileri
Kabakulak paramyxovirus’ların neden olduğu vücuttaki bezler ve sinir sistemini tutan bulaşıcı bir hastalıktır.
Virus solunum yoluyla ve doğrudan temas sonrası bulaşır.Çocukluk döneminde herhangi bir yaşta ortaya çıkan bu hastalık,erişkinlerde daha ağır seyretmektedir.
Kuluçka süresi ortalama 16-18 gündür.bu süreç 12-25 gün arasında değişebilir.En bulaştırıcı dönem tükürük bezinin şişmesinden 1-2 gün önce başlamakta ve bezin şişmesinden 5 gün sonrasına kadar devam etmektedir.
Hastalık ateş, baş ağrısı , iştahsızlık, halsizlik ve kulak ağrısı ile başlar. Çiğneme hareketleri ağrılıdır. Parotis bezinde şişlik görülür. Ateş 1-6 gün sürer ateşin düşmesi ile birlikte genellikle şişlik kaybolur. Bezdeki şişlik başlangıçta tek taraflıdır. Aynı anda her iki parotis bezinde şişlik görülebilir. Diğer tükürük bezlerinde şişlik olabilir. Orşit, Meningoensefalit pankreatit görülebilir.
Orşit (erkek çocuklarında yumurtaların (testis) iltihabı) kabakulakta tükürük bezi iltihabından sonra en sık görülen klinik tablodur.Tek veya iki taraflı olabilir.Özellikle ergenlik döneminde geçirilen kabakulak enfeksiyonlarında görülür. Genellikle ilk haftada ortaya çıkar. Ateş, titreme, bulantı,kusma,baş ağrısı ve karnın alt kısmında ağrı vardır.Testisler ağrılı ve şiştir.Ateş klinik tabloya eşlik eder.Testis atrofisi görülebilir.Kabakulağa bağlı korkulan bir komplikasyon olan orşit,empotans ve sterilite nadiren yol açar.
Her kabakulak vakasında hastalık klasik bulguları göstermeyebilir. Vakaların yaklaşık %30-40 da enfeksiyon belirtisiz enfeksiyon şeklinde görülebilir.
Tanı serolojik testler ve virusun izolasyonu ile konur.Her vakada laboratuvar testinin yapılması önerilmez.Hastanın öyküsünde kabakulakla temas varsa tükürük bezlerinde tutulum ve aseptik menenjit bulguları gözleniyorsa tanı klinik olarak konulmaktadır.Bu durumda laboratuvar testlerinin yapılması önerilmez.Eğer enfeksiyon belirsiz enfeksiyon şeklinde seyrederse laboratuvar tanısına başvurulur. Virus izolasyonu, serolojik testler, kan amilaz düzeyi değerlendirilebilir.
Korunmada aşılama önemlidir.Tek doz aşılama ile tam bir korunma sağlanamaz.Hastalık salgınlara neden olabilir. Ergenlik dönemindeki gençlerde özellikle kabakulak geçirme öyküsü mevcut değil ve aşılama güvenilir değilse,bağışıklama önerilmektedir.
Unutulmaması gereken en önemli nokta tükürük bezlerindeki her şişme kabakulak virusuna bağlı değildir. Enteroviruslar ve sitomegalovirus aynı klinik tabloya yol açar. Diğer taraftan Parotis bezinin tek taraflı şiştiği durumlarda, tükürük bezi kanalında tıkanma, tümör veya bazı bakterilerin oluşturduğu enfeksiyonla düşünülmelidir.
Kabakulak viral bir hastalıktır. Rubulavirüs diye bir virus nedeniyle olur.
Virüs vücuda burun ya da boğaz yoluyla girer.Belirtileri 10 gün kadar sürer.
Tükürük bezlerinde şişme ve ağrıya neden olur. Genellikle parotis bezi etkilenir.İki yanak da oldukça şiş görünür.Ateş 39-40 derecelere varabilir. Başağrısı, kulak ağrısı, yutarken ya da ağzı açarken ağrı duyulabilir. Özellikle portakal suyu gibi ekşi şeyler yemek ya da içmek ağrıya neden olabilir. Kaslarda ve eklemlerde ağrı ve yorgunluk bitkinlik hissedilebilir. Nadiren memenjit,orşit (testislerde iltihap) pankreatit gibi ağır tablolara neden olabilir.
Bazı çocuklar hiç belirti vermeden de hastalık geçirebilirler.Aşılı çocuklarda da hastalık oldukça hafif seyredebilir.,
Hastalığın kuluçka dönemi 16-18 gündür.25 güne kadar uzayabilir.
Semptomların başlamasından 2 gün önceden başlayarak ,hastalığın 5-9 uncu gününe kadar hastalık bulaştırılabilir.
Aşı
Kabakulak aşısı MMR (kızamık kızamıkçık kabakulak ) aşısı olarak verilir.İlk dozu 12-15 ay ikinci dozu ise 4-6 yaş arası yapılır.
Enfeksiyon başladıktan sonra etkili değildir ancak henüz çocuk mikropla enfekte olmamışsa korumada etkili olabilir.Çevrede ya da okullarda kabakulak vakaları görüldüğünde aşılandırmanın hızlandırılması ve 4 yaş üstü tüm çocukların iki doz aşı olduklarından emin olunması gerekir.
Aşıya rağmen kabakulak görülebilmekte ancak şiddeti genellikle daha az olmaktadır.
Çocuklarınız 4 yaşın üstünde ve ikinci aşılarını olmadılarsa bir an evvel olmalarında fayda var.
