Pnömokok hastalıkları, pnömokok isimli bakterinin neden olduğu ciddi ve ölümcül olabilen hastalıklardır. Pnömokok bakterisi, hafif olarak değerlendirilebilecek hastalıklardan, ciddi, ölümcül olabilen kan zehirlenmesi ve menenjitte kadar çok çeşitli hastalıklara, yaşam boyu sakatlığa da neden olabilir. 5 yaşından küçük çocuklardaki bakterilerle ortaya çıkan menenjitin(beyin ve omuriliği saran zarın iltihabı) en sık nedenidir. Ayrıca, kan zehirlenmesine (sepsis) zatürreye, otit (kulak iltihabı) ve sinüzite neden olabilir. Zatürrenin hem çocuklarda hem de yetişkinlerde en sık nedeni pnömokok bakterisidir.

Pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklar ciddi midir?

Pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklar hafif; otit (kulak iltihabı) ve sinüzit gibi (ancak bu hastalıklarda hem gündelik yaşam kalitesini etkiler, hem de sağırlık gibi ciddi hasarlara neden olabilir) hastalıklardan, çok tehlikeli hastalıklar olarak değerlendirilen zatürre, menenjit (beyin ve omuriliği saran zarın iltihabı) ve kan zehirlenmesi şeklinde seyredebilir. Bu hastalıklar sağırlık, beyin hasarı ya da kol veya bacak kaybı gibi sakatlıklara neden olabilirler. Pnömokokal menenjit olan yaklaşık 15 çocuktan birisi tüm tedavilere rağmen kaybedilmektedir.

Pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıkların belirtileri nelerdir?

Pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalığın vücutta etkilediği bölgeye göre farklı belirtileri vardır. 

Zatürre hastalığının belirtileri:

• Ateş ya da titreme
• Öksürük
• Hızlı solunum ya da nefes alma zorluğu
• Göğüs ağrısı

Menenjit (beyin ve omuriliği saran zarın iltihabı) hastalığının belirtileri:

• Başağrısı ya da ense sertliği
• Yüksek ateş
• Parlak ışıkla artan ağrı
• Bilinç bulanıklığıdır.
• Bebeklerde yeme, içmede azalma, uyarıya cevapta azalma ya da kusma görülebilir.

Kan zehirlenmesinin belirtileri:

• Ateş
• Titreme
• Dalgınlık,
• Uyarıya cevapta azalma

Pnömokok bakterisi nasıl yayılır?

Pnömokokal hastalıklara neden olan pnömokok bakterisi, boğazında bu bakteri bulunan kişilerin öksürük ya da hapşırmaları yoluyla yayılır. Bulaşma, solunum sekresyonları ile temas ve/veya büyük damlacıkların yayılımı ile kişiden kişiye olmaktadır. Hasta olmasalar bile bazı çocuk ve yetişkinlerin burun ve boğazlarında bu bakteriler bulunabilir. Bu kişiler pnömokokal hastalığı yayabilirler.

Pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklardan nasıl korunulur?

Pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklara karşı en iyi korunma yolu pnömokok aşısı ile aşılanmaktır.

Çocuğumu neden pnömokok aşısı ile aşılatmalıyım?

 Pnömokok aşısı:

• Pnömokokların neden olduğu, zatürre, kan zehirlenmesi ve menenjit gibi potansiyel olarak ciddi hatta ölümcül olabilen hastalıklardan korur.
• Çocuğunuzun daha az otit ve sinüzit geçirmesini sağlar,
• Pnömokokal hastalık nedeniyle çocuğunuzun bakım gereksinimini ve okula devamsızlığını önler. 

Kimlere pnömokok aşısı uygulanmalıdır?

• Bebek ve 5 yaşından küçük çocuklara 
• Sağlıklı 65 yaş ve üzerindeki yetişkinlere 
• 5 yaş ve üzerinde olup pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklar için riski arttıran diğer hastalıkları bulunanlara pnömokok aşısı uygulanmalıdır.

Pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklar için riski arttıran hastalıklar nelerdir?

5 yaş ve üzerinde olan çocuk ve yetişkinlerde bazı hastalıkların bulunması durumunda pnömokok hastalığı riski artar. Bu hastalıklar:

• Kronik kalp hastalığı (özellikle siyanotik konjenital kalp hastalığı ve kalp yetmezliği)
• Kronik akciğer hastalığı (astım hastaları dâhil)
• Kronik böbrek yetmezliği 
• Kronik karaciğer hastalığı 
• Diabetes mellitus 
• BOS kaçağı
• Kohlear implant
• Orak hücreli anemi ve diğer hemoglobinopatiler 
• Fonksiyonel ya da anatomik aspleni, (dalağın bulunmaması)
• HIV enfeksiyonu
• Nefrotik sendrom
• Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler, 
• Radyasyon tedavisi ya da bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi verilen hastalıklar, 
• Doğuştan ya da sonradan ortaya çıkan bağışıklık sistemi yetmezlikleri
• Hodgkin hastalığı ve kötü huylu kanserler, lenfoma, lösemi, yaygın kanserler, 
• Solid organ nakli
• Hematopoetik kök hücre alıcıları
• Multiple miyelom
• Alkolizm

Pnömokok Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

• Pnömokok bakterisinin 90 dan fazla tipi vardır. 
• Konjuge pnömokok aşısı ve polisakkarit pnömokok aşısı olmak üzere pnömokok aşısının iki tipi vardır.

Konjuge pnömokok aşısı:

• Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimimizde yer alan konjuge pnömokok aşısı pnömokokların 13 tipine karşı etkilidir.
• Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimimizde 2’inci, 4’üncü ve 12’inci ayda olmak üzere 3 doz uygulanır. Pnömokok aşısı, 5 yaş ve üzerindeki sağlıklı çocuklara; riski arttıran bir hastalık(kanser, dalak bulunmaması gibi) yok ise gerekli değildir.
• 5 yaş ve üzerinde olup pnömokok hastalığı riskini arttıran durumların varlığında ve 65 yaş ve üzerinde sağlıklı kişilere de uygulanmalıdır. Aşılama şeması hastalıklara ve yaşa göre farklılık gösterir.

Polisakkarit pnömokok aşısı:

• Polisakkarit pnömokok aşısı pnömokokların 23 tipine karşı etkilidir. 
• 2 yaşından küçük çocuklarda etkili değildir. 
• Pnömokok hastalığı riskini arttıran durumların varlığında ve 65 yaş ve üzerinde sağlıklı kişilere önerilir.Aşılama şeması hastalıklara ve yaşa göre farklılık gösterir.

Pnömokok aşısı güvenli midir?

Evet. Pnömokok aşısı çok güvenlidir ve Pnömokokal hastalığı önlemede çok etkilidir. Aşıların tıpkı ilaçlar gibi yan etkileri olabilir. Çocukların çoğunda bu yan etkiler görülmez.

Pnömokok aşısının yan etkileri nelerdir?

Pnömokok aşısının yan etkileri genellikle hafiftir. Bunlar:

• Hafif huzursuzluk
• Uyuklama
• İştahsızlık
• Aşı uygulanan yerde kızarıklık, şişlik ve ağrı
• Ateş

Pnömokok aşısının uygulanmaması gereken durumlar var mıdır?

• Bir aşıya karşı ciddi allerjik reaksiyon ortaya çıkması durumunda, o aşının sonraki dozları uygulanmamalıdır.
• Bir aşı bileşenine karşı ciddi allerjik reaksiyon ortaya çıkması durumunda, bu maddeyi içeren tüm aşıların uygulanmaması gerekir.