Kalp nakli, en ciddi kalp hastalığı vakalarında çözüme ulaşmak için yapılan cerrahi bir uygulamadır. Genellikle kalp yetmezliğinin son aşamalarında, ilaçların, yaşam tarzı değişikliklerinin ve diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda, uygun bir tedavi seçeneği olarak bilinir.
Kimler Kalp Nakli Adayı Olabilir?
Kalp naklinin sizin için uygun olup olmadığını belirlemek için bazı temel sorulara verdiğiniz cevaplar dikkate alınır.Kalp hastalığınızın tedavisi için diğer tüm tedavilerin denenip denenmediği, nakil gerçekleşmediği takdirde ölüm ihtimalinin olup olmadığı ve genel sağlık durumunuzun iyi ya da kötü olması gibi soruların cevabı önem taşır. Nakilden sonra karmaşık ilaç tedavileri ve sık muayeneler de dahil olmak üzere yaşam tarzınızda bazı değişiklikler gerçekleşir. Bu değişikliklere bağlı kalabilmeniz de tedavinin başarısını etkiler.
Ayrıca, diğer ciddi hastalıklara, aktif enfeksiyonlara sahipseniz veya morbid obezite ile mücadele ediyorsanız büyük olasılıkla nakil için aday olarak kabul edilmezsiniz.
Kalp Nakli Nasıl Yapılır?
Kalp nakli olmak için, kapsamlı bir tarama sürecinden geçerek nakil listesine alınırsınız. Uzman nakil ekibi, tıbbi geçmişinizi, tanı koymak üzere yapılan testlerin sonuçlarını ve sosyal ve psikolojik durumunuzu kontrol eder. Bunun yanında ömür boyu özbakım için uygun olup olmadığınıza karar verir.
Onay aldıktan sonra bir bağışçıdan, size uygun bir kalbi bekleme süreciniz başlar. Bu dönem sizin ve sevdikleriniz için uzun ve sancılı olabilir. Ancak sağlık ekibiniz, donör kalp bulunana kadar, kalp yetmezliğiniz için size destek olur ve durumunuzu yakından takip eder. Size uygun bir kalp bulunduğunda hemen sizinle iletişim kurulur ve işlemler başlar.
ORGAN BAĞIŞÇILARI NASIL BULUNUR?
Kalp nakli için bağışçılar, genellikle yakın zamanda hayatını kaybetmiş veya beyin ölümü gerçekleşmiş kişiler olur. Böyle durumlarda, donörlerin beyin ölümü gerçekleşmiş olup vücutları makineler tarafından canlı tutulmaktadır. Donör olan kişiler genelde bir araba kazası, ciddi bir kafa travması veya silah yaralanması sonucunda vefat etmiş ve ölmeden önce organ bağışı için gönüllü olmuş kişilerdir. Ne yazık ki, nakil bekleyen kişiler için yeterli kalp bulunmamaktadır. Bir kişi nakil için aylarca bekleyebilir ve bekleyenlerin bir kısmı yeni bir kalp alacak kadar uzun yaşayamayabilir.
Organ nakli beklerken karışık duygular içinde olabilirsiniz. Çünkü organ naklinin gerçekleşmesinden önce birinin ölmesi gerektiğinin farkındasınızdır. Bağış yapan birçok aile, sevdiklerinin ölümünün ardından, hasta birine iyilik yaptıklarını bilerek bir huzur duygusu hisseder ve bunu bilmek sizin durumunuzu da kolaylaştırabilir.
KALP NAKLİ NASIL YAPILIR?
Nakil için uygun bir kalp bulununca, bu kalp özel bir çözeltiye alınır ve soğutularak alıcıya getirilir. Nakil operasyonu başlamadan önce, gerekli bir dizi kontrol yapılarak alınan bu kalbin iyi durumda olduğundan emin olunur. Şartlar uygun hale geldiğinde, en kısa zamanda ameliyat gerçekleştirilir. Kalbi alacak kişi, ameliyat esnasında kalp-akciğer makinesine bağlı kalır ve bu makine sayesinde, vücut, kandan temel ihtiyaçları olan oksijeni ve besini alır. Daha sonra, kalbin üst odacıkları olan kulakçıkların arka duvarları dışında hastanın kalbi çıkarılır. Yeni kalbin kulakçıklarının arkaları açılır ve kalp yerine yerleştirilir.
Sonrasında kan damarları birbirine bağlanır ve kanın kalp ve akciğerlerden akmasına izin verilir. Kalp ısındıkça atmaya başlar. Hasta kalp-akciğer makinesinden çıkarılmadan önce tüm kan damarları ve kalp odacıkları sızıntılara karşı kontrol edilir. Kalp nakli ameliyatı, 4 saatten 10 saate kadar sürebilir. Çoğu hasta ameliyattan birkaç gün sonra ayağa kalkar ve vücudun organı hemen reddettiğine dair herhangi bir belirti göstermezse, yaklaşık olarak 1-4 haftalık bir süre zarfı içerisinde evine dönebilir.
Kalp Nakli Riskleri Nelerdir?
Kalp nakli sonrası gerçekleşen ölümlerin nedenleri arasında enfeksiyon ve reddedilme, en sık görülenlerdir. Yeni kalbin reddini engellemek için ilaç kullanan hastalarda böbreklerde hasar, yüksek tansiyon, osteoporoz (kemiklerin ciddi şekilde incelmesi ve kırılması) ve lenfoma (bağışıklık hücrelerini etkileyen bir kanser türü) görülebilir. Bu risklere ek olarak, kalp arterlerinin aterosklerozu veya koroner arter hastalığı, nakil yapılan hastaların neredeyse yarısında gelişir.
ORGAN REDDİ NEDİR?
Normalde bağışıklık sistemi, vücudunuzu enfeksiyonlardan korumakla görevlidir. Organ reddi, vücudun bağışıklık hücrelerinin, nakledilen organı, vücudun geri kalanından farklı olarak tanıması ve onu yok etmeye çalışması olarak tanımlanır. Kendi haline bırakılırsa, bağışıklık sistemi bu yeni kalbin hücrelerine zarar verir ve sonunda onu yok eder.
Reddedilmeyi önlemek için hastalara immünosupresanlar adı verilen ilaçlar verilir. Bu ilaçlar bağışıklık sistemini baskılayarak yeni kalbin zarar görmesini engeller. Reddedilmeyi engellemek amacıyla kalp nakli alıcıları, immünosüpresan ilaçların talimatlarına kesinlikle uymalıdır. Araştırmacılar sürekli olarak daha güvenli, daha etkili ve iyi tolere edilen immünosüpresif ilaçlar üzerinde çalışmaktadır.
Kalp nakli alıcıları, reddetme belirtileri açısından dikkatle takip edilir. Doktorlar mikroskop altında incelemek üzere, sıklıkla nakledilen kalpten küçük örnekler alırlar. Biyopsi adı verilen bu prosedürle, kateter adı verilen ince bir tüp bir damar yoluyla kalbe ilerletilir. Kateterin ucunda bir doku parçasını kesmeye yarayan bir bioptome bulunur. Biyopsi sonucu hasarlı hücreler gösteriyorsa, immünsupresif ilacın dozu ve türü değiştirilir. Kalp kasından biyopsiler, genellikle ameliyattan sonraki dönemlerde doktorunuzun belirlediği şekilde tekrarlanır.
Olası bir reddedilme ve enfeksiyon belirtilerinin farkına varmanız hayati önem taşır. Farkına varır varmaz, bunları doktorlarınıza bildirebilir ve hemen tedaviye alınabilirsiniz.
Nakledilen organın reddedildiğine dair belirtiler şu şekilde sıralanır:
- Ateş (38°C üzeri)
- Titreme, baş ağrısı veya dönmesi, mide bulantısı ve kusma
- Nefeste darlık
- Göğüste ağrı veya hassasiyet oluşması
- Kendini kötü hissetme ve bitkinlik
- Yükselen kan basıncı
Bağışıklığın fazla bastırılması sebebiyle, bağışıklık sistemi yavaşlar ve bu hasta kolayca ciddi enfeksiyonlar yaşayabilir. Bu nedenle enfeksiyonlarla savaşmak için, enfeksiyon ilaçları da verilebilir.
Enfeksiyon işaretleri ise şu şekildedir:
- Ateş (38°C üzerinde)
- Terleme ve titreme
- Deride döküntüler olması
- Ağrı, kızarma şişme ve hassaslık
- Yara veya kesiklerin iyileşmesinde güçlük
- Boğaz ağrısı ve tahrişi veya yutarken acı hissi
- Burun tıkanıklığı, sinüs drenajı ve baş ağrısı
- İki günden fazla devam eden öksürük
- Ağızda veya dilde beyaz lekeler oluşması
- Bulantı, kusma veya ishal gibi bazı sindirim problemleri
- Bitkinlik hissi
- İdrara çıkma esnasında ağrı veya yanma ve sık sık idrara çıkma
- Kötü kokan, bulanık veya kanla karışık idrar
Organ reddi veya enfeksiyon belirtileri gösterirseniz hemen doktorunuza bildiriniz.
Kalp nakli sonrası yaşam
Kalp nakli sonrasındaki hayatınız, yaşınıza, genel sağlık durumunuza ve nakile verdiğiniz yanıta göre değişiklik gösterir. Nakil sonrasında doktorunuz, genel bedensel ve zihinsel sağlığınız için fiziksel aktiviteyi düzenli bir şekilde yapmayı önerebilir. Düzenli fiziksel aktivite yapmanız, kan basıncını kontrolde tutar, stresi azaltır, ideal kiloyu korumaya yardımcı olur ve kemikleri güçlendirir. Nakli gerçekleştiren ekip, bireysel ihtiyaçlarınız ve hedefleriniz doğrultusunda size özel tasarlanmış bir egzersiz programı oluşturur. Bu esnada nakil ekibinizle sizin için en uygun olan aktiviteleri belirleyebilir ve iyileşme sürecini başarılı geçirebilirsiniz.
