Kalp Pili Nedir?
Kalp pili, tıp dünyasında kalp için gerçekleşen en büyük gelişmelerden birisidir. Kalp piline dair bir tanımlama yapmadan evvel, kalbin önemine az da olsa değinmek gerekmektedir. kalp, beyinle birlikte vücudumuzdaki en hayati öneme sahip organlardan birisidir. Hayati öneminin yanında, kalbin vücut içerisinde elektriksel dalgalar oluşturma ve bu dalgaları iletme özelliği vardır. Bu özelliğin sonucu olarak kişi heyecanlandığında, gerildiğinde nabzı artarken sakin şekilde oturup uzandığında nabzı düşer. Fakat kalbin ana aktör olduğu bu sistem kimi zaman bozulabilmektedir.
Kalbin yolladığı elektriksel dalgalar eksik şekilde oluştuğunda veya düzgün iletilemediğinde kişinin nabzında olağan dışı bozulmalar meydana gelebilir. Nabız kimi zaman aşırı yavaşlarken kimi zaman aşırı hızlanabilir. Örneğin kalp karıncığında ortaya çıkan ventriküler taşikardi, ventriküler fibrilasyon ve ventriküler flatter gibi çeşitli kalp ritim bozuklukları nabızda aşırı hızlanmaya sebep olur ve kişinin hayatını tehdit eder.
Bu veya benzeri hastalıklara sahip olan kişiler yüksek risk kategorisinde değerlendirilirler ve tedavi edilmeleri için “İmplant Edilebilen Kardiyoverter Defibrilatörler (ICD)” adlı kalp cihazları kullanılır. Bunlara ek olarak, olarak kalpte yaşanan ritim ve iletim bozukluklarının tedavi edilmesinde kalp pili (pacemaker) adı verilen cihazlar oldukça yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Kalp pilinin temel olarak iki adet önemli işlevi bulunmaktadır. Bu işlevlerden ilki “uyarma” işlevidir. Kişiye takılan kalp pili sayesinde nabzın düşük olduğu veya kalpteki uyarının eksik olduğu durumlarda kalp uyarılır. Kalp pillerinin diğer işlevi ise “algılama” işlevidir. Kalp pili sayesinde kişinin kalbinin doğal çalışma düzeni algılanır ve takip edilir.
Kalp Pili Yapısı Nasıldır?
Kalp pilleri yapısal olarak iki farklı bölümden oluşurlar. Bu bölümler jeneratör ve elektrot olarak adlandırılır. Jeneratör bölgesi adından da anlaşılabileceği gibi enerji üretiminde rol alır. Bunun yanında kalp pilinin çalışmasını ve işleyişini düzenler. Elektrod ise kalp pili ve kalp arasındaki iletişimi sağlayan ve bir köprü görevi gören kablodur. Kalp pilinin içinde bulunan elektrot sayısı hastanın kalbindeki problemin türüne göre değişiklik gösterir. Günümüzde yaygın olarak 1, 2 ve 3 elektrotlu kalp pilleri kullanılmaktadır.
Kalp Pili Hangi Durumlarda Takılır?
Kalp pili genel olarak kalp ritim bozukluğu ve kalpte iletim bozukluğu yaşayan kişilere takılmaktadır. Bu sorunları yaşayan kişilerde nabız normale kıyasla çok daha yavaş veya hızlı olabilir, aynı zamanda kişinin kalbi yeterli miktarda kan pompalamakta da zorlanabilir. Kalp pili bu sorunları çözmekte kullanılan en etkili araçtır ve kişinin yaşam kalitesini kayda değer ölçüde yükseltir.
Kalp Pili Çeşitleri Nelerdir?
Günümüzde yaygın olarak kullanılan kalp pillerini özelliklerine göre 4 farklı gruba ayırmak mümkündür. Bunlar geçici kalp pili, kalıcı kalp pili, implante edilebilen kardiyoverter – defibrilatörler (ICD) ve kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan üç elektrotlu kalp pilleri olarak sıralanabilirler.
Geçici Kalp Pili
Bu tipteki kalp pilleri, kalp ritminde kısa süreli ve geçici yavaşlamalar yaşayan hastalarda kullanılmaktadır. Buna ek olarak kalpteki elektriksel sistem problemlerinin düzeltilmesinde de aktif olarak kullanılır. Geçici kalp pili aynı zamanda acil durumlarda kalıcı kalp pili takılana kadar kullanılabilmektedir. Hastanın kalp ritmi istenen seviyeye getirildikten sonra kalp pili çıkarılır ve kişi normal yaşamına geri döner.
Kalıcı Kalp Pili (Kardiyak Pacemaker)
Kalıcı kalp pilleri, geçici kalp pillerine kıyasla daha ilerlemiş vakalarda kullanılır. Kalbinde kalıcı uyarım bozukluğu veya iletim problemi tespit edilen hastalarda tedavi yöntemi olarak 1 – 2 elektrotlu kalıcı kalp pilleri kullanılır. Üstlerinde bulunan elektrotların kalınlıkları yaklaşık 4 mm iken uzunlukları ise ortalama 60 cm’dir. Kişiye bağlı olan kalp pili cihazlarının büyüklükleri ise cihazın marka ve modeline göre değişiklik gösterir. Cihazlar ortalama olarak 3-6×3-5 cm boya ve 15 – 30 gram ağırlığa sahiplerdir.
İmplante Edilebilen Kardiyoverter – Defibrilatörler (ICD)
Kalp ritim bozukluğunun kişinin hayatını ciddi manada tehdit ettiği durumlarda bu tipteki kalp pilleri kullanılmaktadır. Bu tipteki kalp pilleri, kalıcı kalp pillerine pek çok açıdan benzerler. Ancak ek olarak bu tipteki cihazlar özel manevra yapma ve kalbe şok verme kabiliyetine sahiptirler. Boyut ve ağırlık olarak kalıcı kalp pillerine kıyasla daha büyüktürler. Ağırlıkları 60 ila 90 gr arasında değişirken boyutları ise ortalama 40 – 50 cc arasındadır.
Kalp Yetmezliği Tedavisinde Kullanılan Kalp Pilleri
Bu tipteki kalp pilleri genellikle 3 elektrotludur. Kalp fonksiyonlarında kayda değer bir azalma görülen, kalp yetmezliği olan ve kalpteki iletim sisteminde ciddi bozulmalar yaşayan kişilerin tedavi edilmesinde bu tipteki kalp pilleri kullanılmaktadır.
Geçici Kalp Pili Nasıl Takılır?
Kalp pili takılırken çoğu durumda genel anesteziye gerek yoktur. Kalp pilinin takılacağı bölge lokal anestezi ile uyuşturulur. Operasyon yapılan bölgeyi içeriden sürekli takip eden ve elektrotların vücuttaki durumunu izleyen bir röntgen cihazından yardım alınır. İşlem sırasında kalbe bağlı büyük bir toplardamar seçilir ve bu damar yoluyla kalbin içine elektrod yerleştirilir. Hangi toplar damarın seçileceği ise kişinin durumuna göre değişiklik gösterebilir. Bu işlemde en sık kullanılan damarlar kasıktaki femoral ven, omuz bölgesindeki subklavyen ven ve boyundaki juguler ven damarlarıdır.
Kalıcı Kalp Pili ve ICD Nasıl Takılır?
Kalıcı kalp pili ve ICD cihazlarının vücuda yerleştirilmesi genellikle çok benzer şekilde yapılır. Operasyon tamamen sterilize edilmiş bir ameliyathanede veya klinikte gerçekleştirilir ve tıpkı geçici kalp pilinde olduğu gibi lokal anesteziye başvurulur. Kalp pili takılması işleminin hazırlık sürecinde ve operasyon aşamasında skopik görüntüleme cihazlarının varlığı büyük önem taşımaktadır. Bu görüntüleme yöntemleriyle kalp pilinin takılacağı bölge dikkatlice izlenir ve böylelikle nokta atışı yapılır.
Daha sonra kişinin köprücük kemiğinin hemen alt kısmına küçük bir kesi yapılır. Bu kesinin boyutu 3 cm civarındadır. Bu kesinin içerisine kalp pili cihazının bir parçası olan “jeneratör” yerleştirilir. Kalıcı kalp pillerinde geçici kalp pillerine kıyasla daha fazla elektrod olabilir. Söz konusu elektrodlar köprücük kemiğinin hemen altından geçen bir toplar damar aracılığıyla kalpteki odacığa / odacıklara yerleştirilirler. Elektrotlar kalbin odacıklarına yerleştirildikten sonra jeneratör ile elektrod arasındaki bağlantı kurulur. Açılan kesi kapatılır ve operasyon sona erer.
Kalp Pili Takılması Riskli midir?
Kalp pili takma işlemi diğer cerrahi operasyonlara kıyasla daha küçük ölçekli bir işlemdir. Bu yüzden kişide istenmeyen komplikasyonların ortaya çıkması oldukça düşük bir ihtimaldir. Operasyon sonrası ortaya çıkabilecek komplikasyonların ise genellikle risk seviyeleri düşüktür ve kişinin hayatını tehdit edecek düzeye ulaşmazlar. Çok nadiren de olsa operasyon sırasında kesi atılırken akciğerde bulunan zar tabakasının yırtılması ve yanlışlıkla toplardamar yerine atardamara girilmesi gibi durumlar söz konusu olabilir.
Yine pek rastlanmamakla birlikte, kimi zaman hasta taburcu edildikten sonra operasyonun yapıldığı bölge mikrop kapabilir. Bu ihtimali ortadan kaldırmak için operasyon sonrasında genellikle hastaya antibiyotik ilaçlar reçete edilir. Bazen ise kalp piline bağlı olan jeneratör ve elektrotlar yerlerinden oynayıp cilt dışına çıkabilirler. Bu durumda operasyon yapılan yer yeniden açılır ve kalp pilinin onarımı yapılır.
Kalp Pili Operasyonu Sonrası Ne Yapılır?
Kalp pili takma işlemi ne kadar ağır bir cerrahi operasyon olarak sayılmasa da, etkilenen organ kalp olduğu için hastanın ilk zamanlarda dikkatli olması gerekmektedir. Operasyondan sonraki ilk 2 gün boyunca hastanın bolca istirahat etmesi, mümkün olduğunca heyecanlanmaması ve hızlı hareket etmemesi elzemdir. Dikişler alınana kadar operasyon yapılan bölge ıslatılmamalıdır. Bu yüzden hastaya duş alması önerilmez.
Ek olarak kalp pilinin takıldığı bölgedeki kol fazla gerdirilmemeli ve 20 30 gün boyunca bu kolla ağır işler yapılmamalıdır. Operasyon yapıldıktan yaklaşık 1 hafta sonra ise kesi yapılan bölgedeki dikişler hekim tarafından çıkarılır. Bu safhadan sonra kişi yaşam tarzına dikkat etmeli ve kalp pili kullandığının bilincinde olarak hareket etmelidir. Kalp pili takılan hastalar yılda 2 kere doktor tarafından muayene edilirler.
Hastanın durumuna göre kontrollerin sıklığı artış gösterebilir. Ortalama bir kalp pilinin kullanım süresi 7 yıl civarındadır. Doktor yapacağı muayeneler esnasında kalp pilinin ne kadar ömrü kaldığını tespit edebilir. Kalp pilini yenileme vakti geldiğinde ise sadece jeneratör olarak adlandırılan kısım değiştirilir. Elektrotlara herhangi bir işlem uygulanmaz.
Kalp Pili ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Kalp Pili Olan Hastalar Radyoloji Tetkikleri Yaptırabilir mi?
Halihazırda kalp pili kullanmakta olan kişiler doppler, röntgen ve mamografi gibi tetkikleri gönül rahatlığıyla yaptırabilirler. Ancak Manyetik Rezonans (MR) cihazları güçlü bir manyetik güce sahip olduklarından dolayı kalp pili kullanan kişiler için risk teşkil etmektedir.
Kalp Pili Olanlar X-Ray Cihazlarından Geçebilir mi?
X-Ray tabanlı cihazlar da kalp pili kullanan kişiler risk oluşturmaktadır. X Ray cihazlarından yansıtılan ışınlar yüzünden kalp pilinin programı değişebilir ve kalpteki ritim bozukluğu yeniden gün yüzüne çıkabilir. Bu yüzden güçlü manyetik alanlardan, metal dedektörlerden ve X-Ray cihazlarından en az 20 cm uzak durulmalıdır.
