“Yanıklarda yanlış uygulamalar ciddi sonuçlar doğurabilir, yanıkta ilk müdahale çok önemli!” diyen Acil Servis Hekimi Dr. Şahin, doğru ilk yardım kurallarına dikkat çekti.
Deri, vücudumuzu zırh gibi sarıp, mikroorganizmalar, ultraviyole ışığı, mekanik hasar gibi dış etkilerden koruyarak vücudun ısısını düzenliyor. Vücuttaki sıvı kaybını önleyerek sıvı dengesini sağlıyor. Ayrıca yapısındaki sinirler sayesinde sıcaklığın, soğukluğun, basıncın, dokunma duyusunun ve ağrının hissedilmesini sağlayarak çevre ile temas ve iletişim kurmamıza aracı oluyor. Tüm fonksiyonları göz önüne alındığında deri çok önemli bir organımız olarak karşımıza çıkarken; sıcak (alev, buhar), soğuk, elektrik, radyasyon veya kimyasal ajanlara maruz kalarak hasara uğraması yanık olarak tanımlanıyor. Yanık, bariyer olan derinin hasar görmesi sonucunda vücudun ısı ve sıvı dengesinin bozulmasına, enfeksiyonların oluşmasına neden oluyor.
Deride gerçekleşen yanıklar sonucu yaşanan vücut fonksiyonlarında bozulmalar hayati tehlike de yaratabiliyor. Bu nedenle yanıklara bilinçli müdahalenin önemli olduğunu belirten Acil Servis Hekimi Dr. Gökhan Şahin, ilk yardım kurallarını şöyle sıraladı…
Yanıkta ilk müdahale için neler yapılmalı?
1) Önce yanma işlemi durdurulmalıdır. Yanan kişi ısı kaynağından uzaklaştırılmalıdır. Elbiseler tutuşmuşsa sırasıyla “dur, yat ve yuvarlan” yöntemiyle kıyafetlerdeki alevler söndürülmelidir.
2) Yanan giysiler ve yanık yerdeki yüzük, küpe gibi takılar çıkarılmalıdır. Eğer kıyafetler cilde yapışmışsa bölge soğutulmalıdır. Eğer cilt zarar görmemişse sağlam cildi korumak için yanık ve soğutulmuş kıyafet bölgeden uzaklaştırılmalıdır.
3) Yanık veya haşlanmış bölge olabildiğince çabuk soğutulmalıdır. Yanık yer en az 20 dakika veya ağrı rahatlayana kadar akan soğuk suyun altında tutulmalıdır. Eğer soğuk su bulunamıyorsa soğuk süt ya da başka soğuk maddeler kullanılabilir.
4) Yanık yeteri kadar soğutulduğunda yanık yeri, şişeceği ihtimali de düşünülerek streç film ile gevşek bir şekilde sarılmalıdır. Yanık yer ayak veya eldeyse temiz plastik bir torba yanık yerin kapatılması için kullanılabilir. Yanık yerin üzerine buz, krem veya jel uygulanmamalıdır. Yoğurt, diş macunu gibi ürünler kesinlikle yanık üzerine sürülmemelidir. Bu tip uygulamalar yanıktaki hasarı ve enfeksiyon riskini artırır. Ayrıca su dolu kabarcıklar enfeksiyona yol açabileceği için patlatılmamalıdır.
5) Yanık yer kalp seviyesinin üzerinde tutulmalıdır. Ağrı için ayrıca ağrı kesici alınabilir.
6) En kısa sürede en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Bu belirtiler varsa;
Yanıkların ciddi olup olmadığının değerlendirilmesi oldukça önemli. Eğer yanık bölgesi;
■ Derinse,
■ Derinin kuru ve kösele görünüme dönmesine neden olmuşsa,
■ Yanma sonrasında siyahlaşma, beyazlaşma gibi renk değişiklikleri varsa,
■ Çapı 8 santimetreden büyükse veya eller, ayaklar, yüz, kasık, kalça ya da büyük bir eklemi kaplıyorsa, bu tip yanıklar ciddi yanık olarak değerlendirilir ve tedavi için yanık merkezi olan bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
