D vitamini, fosforla birlikte kalsiyumun emiliminde ve kemiklerde depolanmasında görev alır. Aynı zamanda kandaki kalsiyum ve dolaylı olarak da fosfor düzeyini de kontrol eder. Kalsiyum yetersizliği ve/veya kalsiyum fosfor oranındaki dengesizlik, çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde ise kemik erimesi gibi sorunlara yol açabilir. Kemik sağlığının yanı sıra kas işlevleri ve denge için de gereklidir.
Vücudun vitamin D ihtiyacını karşılayan en iyi kaynak güneştir. Cilt, güneş ışınlarını sentezleyerek D vitaminine dönüştürür. Uzmanlar bahar ve yaz aylarında yüz, kollar ve bacaklar güneş görecek biçimde günde 20 dakika güneşlenmeyi öneriyor.
D vitamini kemik ve diş gelişimi, sağlığı için gereklidir. Kemikler, ihtiyacı olan kalsiyum ve fosforu vitamin D sayesinde alabilir. Uzmanlar günlük Vitamin D ihtiyacının 1000 ünite olduğunu belirtiyor. Bu miktar günde 20 dakika güneşlenmeye tekabül ediyor. Yeterince kalsiyum alsanız da gerekli miktarda D vitaminini almıyorsanız kemikleriniz ve dişleriniz bu kalsiyumdan faydalanamaz. Vücudun günlük kalsiyum ihtiyacı 30-50 yas arasında günde 1000 mg, 50 yas üzerinde ise günde 1200 mg.
Vitamin D eksikliği çocuklarda raşitizme, ileri yaşlarda osteoporoza yani kemik erimesine sebep olur. Fazla alındığında ise kanda kalsiyum birikmesi olur. Böbrek taşları, kalp ve böbrek yetmezliği fazla D vitamini alınması sonucu beliren hastalıklardandır.
D vitamini içeren besinler:
- Süt, ayran, kefir, peynir ve yoğurt
- Tereyağı
- Ton balığı
- Somon
- Uskumru
- İstridye
- Karaciğer
- Yumurta sarısı
- Tatlı patates
- Balık yağı
- Mantar
- Maydanoz
- Yonca
- Isırganotu
- Yulaf
D vitamini içeren yiyeceklerin aşağı yukarı 100 gramı günlük ihtiyacın yüzde 10’unu karşılar. Vitamin ihtiyacını sadece yiyeceklerden karşılamaya çalışmak, bu yiyecekler yağ içerdiğinden kolesterolü yükseltebilir. Günlük vitamin D gereksinimini yalnızca besinler ile sağlamak mümkün değildir. Dolayısıyla güneş ışınlarından yeterli ölçüde yararlanamayan ve/veya kronik böbrek hastalığı gibi bazı özel sorunları olan birey ve hastalar D vitamininin yetersizliği açısından önemli risk altında olabilirler. Bu durumda olduğunu düşünen birey ve yukarıda belirtilen hastaların mutlaka hekimlerine başvurmaları önerilmektedir.
D vitamini eksikliği nelere sebebiyet verir?
Dünya Sağlık Örgütü toplumsal düzeyde D vitamini yetersizliği sorunuyla karşı karşıya olan toplumların D vitamini desteklerini kullanma ve/veya toplumda yaygın olarak tüketilen uygun besinleri D vitaminiyle zorunlu zenginleştirme plan ve politikaları konusunda değerlendirme çağrısı yapmaktadır. Güneş ışınlarından yeterli ölçüde yararlanamayan Birleşik Krallık, İskandinav ülkeleri ve Kanada gibi ülkelerde, zenginleştirilme uygulamaları yaygın biçimde başarıyla uygulanmaktadır. Örneğin; Kanada’da tüm içme sütleri vitamin D ile zenginleştirilmektedir.
Günlük toplam vitamin D alımı için belirlenen üst düzey aşılmamalıdır. Aşırı alımı, vücut ağırlığında istemsiz ve hızlı kayıplar, yorgunluk, yer ve zaman algısında bozukluk, kusma veya kabızlık gibi sorunlara yol açabilir.
