Dünya çapında yaklaşık 40 farklı türü bulunan ıhlamur ağacı, ılıman ve yarı tropik bölgelerde yetişir. Ihlamurgiller ya da farklı bir deyişle Malvaceae ailesinin Tilia cinsi olarak da tanımlanabilen ıhlamur ağacı, ağaç veya çalı formunda görülebilir.
Güzel kokusu nedeniyle pek çok yerde yetiştirilen ıhlamur ağacının çiçekleri ve yaprakları çay olarak tüketilebilir. Haziran ve Ağustos ayları arasında sarıya yakın beyaz renkte olan çiçekleri ve yaprakları, sonbahar mevsiminde olgunlaşır ve mevsim sonuna doğru toplanır. Toplanan yaprak ve çiçeklerin kurutulmasıyla elde edilen ürün, içeriğinde bulunan uçucu yağlar nedeniyle hoş kokuya sahiptir. Ayrıca bitkinin içeriğinde bulunan etkin maddeler, pek çok farklı sağlık sorununun tedavisinde destek amaçlı olarak kullanılabilir.
Ihlamur ağacından toplanan yaprak ve çiçeklerin kurutulduktan sonra siyah çay gibi demlenerek tüketilmesinin geleneksel anlamda sakinleşmek, ateş düşürmek, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve spazm önlemek gibi pek çok farklı faydası bulunur. Ayrıca ıhlamur çayı, güçlü balgam söktürücü özelliğiyle solunum yollarının rahatlatılması amacıyla da tüketilebilir. Soğuk algınlığı ve grip rahatsızlıklarında kişinin rahatlamasına yardımcı olabilen ıhlamurun faydaları konusuna girmeden önce sıklıkla sorulan “Ihlamur nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.
Ihlamur nedir?
Ihlamur; ıhlamurgiller ailesine ait, ılıman iklimde yetişen, ağaç formunda bir bitki türüdür. Oldukça uzun ömürlü bir ağaç olan ıhlamur, 30 metreye kadar uzayabilir. 40 farklı türü bulunan ıhlamur ağacının ancak ikisinden tıbbi gerekçelerle faydalanılabilir. Büyük yapraklı yaz ıhlamuru olarak bilinen Tilia Platyphyllos ve küçük yapraklı Avrupa ıhlamuru ya da diğer adıyla Tilia Cordata türüne ait yaprak ve çiçeklerin kaynatılarak tüketilmesi uygundur.
Ihlamur çayı, genellikle ağacın çiçek ve yapraklarından yapılsa da bazı bölgelerde ağacın kabuğu da çay olarak hazırlanmak amacıyla kullanılır. Ancak ıhlamur ağacının şifalı bitki olarak tüketilmesi anlamında en değerli bölgesi çiçekleridir. Sarıya yakın beyaz renkli çiçekleri, son derece hoş kokulu olmakla beraber oldukça hassastır. Ağaca ait çiçeklerin, yaprakların ve gövde kabuğunun toplandıktan sonra tüketilmeden önce kurutulması gerekir. Kurutma işleminden sonra ıhlamur, çay olarak tüketilebilir. Ayrıca marketlerde satılan ıhlamur çayları da bazı rahatsızlıkların tedavisine yardımcı olması için tüketilebilir.
Ihlamur bitkisinde A, B6, C ve P vitaminlerinin yanı sıra demir, manganez ve kalsiyum gibi mineraller bulunur. Ihlamura ait kurutulan parçaların demlenmesi ile elde edilen çayın pek çok faydası bulunur. Antioksidan özelliğe sahip olan ıhlamur, idrar söktürücü ve terlemeye yardımcı olarak da kullanılabilir. Bu özelliklere bağlı olarak ıhlamurun, toksin ve iltihap azaltıcı etkiye sahip olduğu söylenebilir.
Ihlamurun doğal yapısında bulunan uçucu yağlar, ıhlamurun kendine has kokusunun açığa çıkmasını sağlar. Aynı zamanda insan metabolizması üzerinde de yatıştırıcı ve sakinleştirici etkiye sahiptir.
Ihlamur çayı faydaları nelerdir?
Ihlamur, ıhlamur ağacının yaprak, çiçek ve kabuklarının kurutulması ile elde edilebileceği gibi aktardan kurutulmuş olarak ya da marketlerden poşet çay olarak da satın alınabilir. Ihlamur kurutmak isteyenler, ıhlamur çiçeklerini ve yapraklarını, dal ile birleştiği noktadan koparabilir. Koparılan yaprak ve çiçekler, gölge bir alanda bez üzerine bırakılarak kurutulabilir. Kurutulan bitki en geç bir yıl içinde tüketilmelidir. Ihlamur faydaları açısından son derece geniş bir yelpazede kullanılabilir. Ihlamur çayı faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Stresli bir günün ardından tüketilen ıhlamur çayı, içeriğindeki uçucu yağların etkisiyle kişinin vücudunun ve zihninin rahatlamasına yardımcı olabilir.
- Strese bağlı olarak ortaya çıkan akne, sedef gibi bazı cilt rahatsızlıklarının iyileşmesini destekleyebilir.
- Solunum yollarına ait enfeksiyonlarda oluşan boğaz akıntısının yumuşatılmasında etkilidir. Bal ile birlikte hazırlandığında boğaz bölgesinde oluşan rahatsızlığın giderilmesinde daha etkili olduğu bilinir.
- Bazı rahatsızlıklarda oluşan öksürüğün azaltılmasında etkili olduğu düşünülür.
- Yemeklerden sonra tüketildiğinde hazımsızlık, şişkinlik ve kabızlık gibi şikayetlerin oluşmasını önleyebilir.
- Ihlamur çayı, bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir.
- Limon ile birlikte tüketildiğinde bağışıklık sisteminin desteklenmesine yardımcı olur.
- Uykusuzluk problemi olan kişilerin akşam saatlerinde ıhlamur çayı tüketmeleri durumunda uykuya daha kolay daldığı bilinir.
- Vücutta oluşan toksinler, şişkinlik ve ağrı gibi belirtilere yol açabilir. Ihlamur çayının ödem atımına yardımcı özelliği, kişinin daha fazla idrara çıkmasına yardımcı olur. Ayrıca terleme sıklığını da artıran ıhlamur çayı, bu özellikleriyle ödemin ve toksinlerin vücut dışına atılmasına yardımcı olabilir.
- Ihlamur çayı, soğuk havalarda kişinin ısınmasına yardımcıdır. Soğuk havalarda ıhlamur çayı tüketilmesi durumunda kişinin ısınması kolaylaşabilir.
- Cilt yüzeyinde oluşan leke ve kırışıkların giderilmesinde etkili olabilir. Bunun için önceden hazırlanan ve soğutulan ıhlamur çayının masaj yaparak cilde uygulanması gerekir.
- Ihlamur çayı, saç bakımında da etkilidir. Duş sırasında ıhlamur çayının saçlara ve saç derisine uygulanması, saçların daha parlak bir görünüme kavuşmasına yardımcı olabilir.
- Ihlamur çayı, soğutulduktan sonra bir pamuk yardımıyla göz kapaklarının üzerine konulduğunda göz altı morluklarının azalmasını sağlayabilir. Bunun için ıhlamur çayına batırılan pamuğun göz kapağı üzerinde yaklaşık 15 dakika boyunca bekletilmesi gerekir. Bu işlem göz çevresindeki bakterilerin de azalmasını sağlayabilir.
Ihlamur çayı nasıl hazırlanır?
Ihlamur çayı, uzun yıllardan beri geleneksel olarak grip ve soğuk algınlığı rahatsızlıklarından korunmak ve bu hastalıkların vücut üzerinde oluşturduğu etkileri azaltmak için kullanılır. Ancak yaygın olarak düşünülenin aksine ıhlamur çayı, medikal bir ilaç değildir. Dolayısıyla hastalıkların tedavisi amacıyla tek başına kullanılamaz. Ihlamur çayı, bazı rahatsızlıkların tedavisini destekleyebilir.
Ihlamur çayı, hastalıklardan korunmak ya da tedavisini desteklemek amacıyla tüketebileceği gibi yalnızca çay olarak hoş vakit geçirmek için de tüketilebilir. Ihlamur, oldukça hoş bir kokuya ve yumuşak içime sahiptir. Çaydanlık demliğinde, cezvede ya da french press içinde hazırlanabilir. Ihlamur çayı hazırlanırken kesinlikle direkt olarak su ile birlikte kaynatılmamalı, bunun yerine siyah çay gibi kaynamış su, ıhlamurun üzerine dökülerek hazırlanmalıdır.
Bir tutam kurutulmuş ıhlamur konulduktan sonra üzerine kaynamış su ilave edilir. Yaklaşık 10 dakika kadar demlenmesi beklenir. Ihlamur çiçeğinin sarı-beyaz rengini suya bırakması onun, çay olarak tüketime hazır olduğunun göstergesidir. Çay bardağına ya da kupaya süzgeç yardımıyla dökülerek servise hazır hale getirilir.
Grip gibi rahatsızlıkların tedavisinin desteklenmesi amacıyla tüketilecekse servise hazır halde olan ıhlamura bal ve limon suyu ilave edilebilir. Bu şekilde tüketildiğinde ıhlamur çayı, kişinin boğazlarının yumuşamasına yardımcı olabilir.
Klasik ıhlamurun yanı sıra marketlerde satılan demlik çay formlarında ürünler de tüketilebilir. Bu ürün, bardağa koyulduktan sonra üzerine kaynamış su ilave edilerek hazır hale getirilir. Ihlamur çay, kişinin kendi zevkine göre farklı şekillerde de hazırlanabilir. Ihlamur çayına farklı bir lezzet katmak isteyenler, demleme işlemini elma, ayva, limon, ve kabuk tarçın gibi ürünlerle birlikte yapabilir. Ayrıca karanfil, de ıhlamur çayının hazırlanışı sırasında kullanılabilir.
Ihlamur çayı, hastalıkların tedavisinde tek başına yeterli değildir. Ihlamur çayının çok miktarda tüketilmesi beklenmedik etkilere yol açabilir. Tüm bitki çaylarında olduğu gibi ıhlamurun da ilaçlarla birlikte tüketilmesi, bitkisel ürünün ilaçla etkileşime girmesine yol açabilir. Bu nedenle medikal tedavi sırasında kişinin, bitki çayı tüketimi konusunda mutlaka hekimine danışması önerilir.
