İshal Nedir?

İshal, dışkılamanın anormal derecede cıvık olma durumuna verilen isimdir. Bağırsak hareketlerinde gerçekleşen sorundan dolayı sürekli olarak tuvalete çıkmanın artması da cıvık dışkılama ile beraber görülen şikayetlerdendir. Günde üç kereden fazla sulu dışkılamak, ishal olarak nitelendirilir. Çok ağır ishal vakalarında gün içerisinde 13 ile 14 litre kadar sıvı kaybedilebilir. 

Oldukça farklı sebeplere bağlı şekilde ortaya çıkabilen ishal, çoğu zaman çevresel faktörlerle oluşur. İshalin düzeyleri bulunur, hafif olması halinde hastalığa karşı iyi gelen gıdalar ile sorunu kontrol altına almak mümkün olabilir. Yaz döneminde sıkça rastlanan yaz ishali, en çok 0-5 yaş skalasındaki çocukları etkilemektedir. Sık tuvalete çıkma durumunda, dışkılama sulu değil ise bu tablo genelde ishal olarak nitelendirilmez.

İshal Belirtileri Nelerdir?

İshal semptomları, hastalığın şiddetine göre sıralanmaktadır. Eğer hasta birey az oranda sıvı kaybetmişse daha çok susuzluk şeklinde kendini gösteren şikayetler, orta seviye bir sıvı kaybında ise ağızda kuruluk hissi, huzursuzluk ve idrarda azalma gibi semptomlar belirebilir. Vücudun bir bölümünde bir sıvı kaybı mevcutsa, belirtiler daha şiddetli şekilde kendini gösterir. Buna göre en yaygın olarak görülen ishal semptomları ise şu şekilde sıralayabiliriz;

• Sıvı dışkılama
• Acil dışkılama isteği 
• Büyük tuvaleti tutmakta güçlük çekme
• Fazla dışkılama
• Susuzluk
• Bulantı ve kusma
• Ateş
• Halsizlik
• Midede ağrı ve gaz

Yaz aylarında kendini gösteren bakteriyel enfeksiyonlar genelde; 

• Ateş,
• Kusma,
• Mide bulantısı,
• Karın ağrısı şikayetleriyle meydana gelmektedir. 

Vücuttaki ateş bazı vakalarda 39 derecenin üstüne çıkabilmektedir. Bu durumda çocuklar için asıl tehlikeli olan durum, ishal ve kusma şikayetleridir. İshal ile beraber kusma, vücutta ciddi miktarda sıvı kaybına sebep olmaktadır. Bu sebeple ailelerin, çocuklarındaki ishal ve kusmanın ne denli şiddetli olduğuna dikkat etmesi son derece önemlidir. Kusmanın ishalle beraber görüldüğü vakalarda, hasta yeteri oranda beslenemeyip sıvı tüketemediği için bedenindeki sıvı oranının dengelenmesi de güçleşir. 

Önlem alınmadığı takdirde ise vücuttan aşırı oranda sıvı kaybı ile beraber akut böbrek yetmezliğine neden olabilecek ciddi tablolar meydana gelmektedir. Bu nedenle çocuklara su ve meyve suyu gibi içecekler sağlanarak kaybedilen sıvının olabildiğince geri alınımı sağlanmalıdır. İshal mikrobu, kişiden kişiye özellikle de bir çocuktan diğer bir çocuğa kolayca bulaşabilir. Genelde, tuvalet temizliğini eksiksiz olarak öğrenememiş küçük çocuklar arasında çabucak yaylım gösterebilir.

İshal Neden Olur?

Hava sıcaklıklarının artış göstermesi ile beraber bakteriyel enfeksiyonlar da gıdalarda kolay ve seri bir biçimde üreyebilmektedir. Gıdaların saklanma koşullarına bağlı şekilde mikroplarda ve neden oldukları toksinlerde artış gözlemlenmektedir. Enfeksiyonlu gıdaları tüketen bireyler, genelde gastroenterit adıyla tanınan ishal vakası ile karşı karşıya kalabilmektedir. Bunun için uzun zaman dışarıda açık bir biçimde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi önem arz etmektedir.

İshal hastalığı bakteriyel enfeksiyonlar ya da bağırsak hastalıkları gibi sorunlara bağlı şekilde ortaya çıkabilir. En yaygın olarak gözlenen ishal nedenleri şunlardır:

• Su ve gıdalarla yolu ile oluşan, bağırsaktaki mikrobik hastalıkları
• Süt ve süt ürünleri gibi gıdaları tolere edememe
• Parazitler
• Müshil kullanımı
• İlaca bağlı yan etkiler
• ●nflamatuar gibi bağırsak yapısına zarar veren hastalıklar
• İrritabl gibi bağırsağın işlevine zarar veren hastalıklar

İshale neden olan pek çok farklı mikrop vardır;

• Rotavirüs,
• Norwalk,
• Astro virüslerinin antibiyotik ile tedavisi mümkün değildir. 

Ancak;

• Campylobacter,
• Salmonella,
• Shigella virüslerinin antibiyotik ile tedavisi mümkündür.

İshal Türleri Nelerdir?

1.) Akut İshal

Genellikle 1 ila 2 gün arasında sürer ve kendiliğinden iyileşir. Sıkça görülen bir rahatsızlıktır.

2.) Sürekli İshal

2 ila 4 hafta arasında seyreder.

3.) Kronik İshal

Minimum 1 ay sürmektedir. Semptomları devamlı olabilir ya da zamanla iyileşip tekrar belirebilir.

İshal Tanı Yöntemleri Nelerdir?

İshal tanısı için hekime danışan kişilere tıbbi geçmişleri sorulur ve varsa kullandıkları ilaçlar incelenir. Hekim tarafından fizik muayene yapılarak ishale sebep olan sorunu belirlenir.

Bunun için bazı testler yapılmaktadır. Bu testler arasında;

• Tam kan sayımı testi, 
• Bakteri ya da parazitlerin varlığını kontrol etmek için dışkı (gaita) testi,
• Sigmoidoskopi, 
• Kolonoskopi gibi testler yer almaktadır.

Bu testlerde hastanın rektumuna sokulan ince ve ışıklı bir tüp yardımı ile hekim bağırsakların içini gözlemleyebilir ve gerekli gördüğü zaman küçük bir doku örneği alarak biyopsi yapılmasını sağlayabilir. Esnek sigmoidoskopi kolonun alt bölgelerinin görüntüsünü sağlarken, kolonoskopi ise hekimin kolonu bütünüyle gözlemlemesini sağlar.

Ayrıca doktor muayenesinin ardından ishal tanısı için bazı testler istenebilir. Bunlar;

• Dışkı kültürü ile bakteri ve parazit gibi enfeksiyon faktörlerinin araştırılması,
• Bazı hastalıkları elemek için kan testleri,
• Gıda intoleransını belirlemek için açlık testi,
• Bağırsakların bir kısmını direkt olarak gözle incelemek için sigmoidoskopi ya da kolonoskopi gibi muayeneler şeklinde sıralanabilmektedir.

İshale Ne İyi Gelir? İshal Nasıl Geçer?

İshalde genel seyrin iyi olduğu, bulantı ve kusma şikayetlerinin olmadığı kişilerde 1 litre kadar kaynatılıp soğutulan suya;

• 1 çorba kaşığı şeker,
• 1 tatlı kaşığı tuz, 
• 1 tatlı kaşığı karbonat eklenir. Hazırlanan bu karışım sık aralıklarla tüketilir. 

Daha ağır seyreden vakalarda hasta ağızdan beslenemiyorsa, ateş ve uzun zamandır devam eden ishal (1 günden fazla) var ise, muhakkak hastane koşullarında damar yoluyla sıvı ve elektrolit takviyesi alınmalıdır. Ayrıca buna ek olarak dışkı incelemesi yapılarak hastalığın tedavi planlaması ayarlanmalıdır.

İshal süresince doğru ve düzgün beslenme son derece önemlidir. Bu dönemde yağlı ve lifli yiyecekleri tüketmekten kaçınılmalıdır. İshale iyi gelen gıdalar arasında patates ve muz, potasyum kaybını önleme hususunda en önemli besinlerin başında gelmektedir. 

İshal tedavisinde en kritik hususlar, bireyin ishal sebebiyle kaybettiği sıvı ve tuzları olabildiğince oral yol ile geri alımını sağlamak, beslenmenin devam ettirilmesi ve zaman kaybedilmeden doktora danışılmasıdır. Çocuklarda ortaya çıkan ishal vakalarının büyük çoğunluğu hafif ya da orta seviyedeki ishal vakalarıdır. Bu vakalar çoğu zaman ev koşullarında tedavi edilebilmektedir. İlk önce alınması gerekli olan önlemler şunlardır:

Hafif İshal

Sürekli kusma ve ateş şikayetinin olmadığı hafif düzeydeki ishal vakalarında bolca su içmek ishale karşı iyi gelmektedir. İshal olan kişi bir bebekse anne sütü ile beslenmesine özen gösterilmelidir. Bebeğin kontrollü biçimde susuzluk belirtileri takip edilmelidir.

Orta İshal

Orta düzeydeki ishal vakalarında ise huzursuz hissetme ve susuzluk kendini daha fazla göstermeye başlamaktadır. Eğer hastalığa yakalanan çocuk 6 aydan büyükse eczaneden temin edilebilen ishal kitlerinden yararlanılabilir.

İleri İshal

İnatçı ve kronik bir ishal vakasında muhakkak doktora danışılmalı ve gerekli teşhisler yaptırılmalıdır.

İshale İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?

İshale iyi gelen diğer yiyecekler ise şu şekilde sıralanabilir;

• Elma
• Havuç
• Muz
• Haşlanmış patates
• Yoğurt
• Pirinç lapası
• Leblebi

İshale iyi gelen çayları ise şu şekilde sıralayabiliriz;

• Adaçayı
• Nane
• Papatya
• Palamut kabuğu
• Altınbaş otu
• Asma yaprağı 
• İncir yaprağı
• Biberiye
• Karanfil kökü                                          

İshal Nasıl Bulaşır?

İshal; gastroenterit faktörünü barındıran dışkı ile bulaşmış olan gıdaların tüketilmesi, su ya da diğer içeceklerin içilmesi ve bu faktörle temas etmiş olan kirli ellerin ağza götürülmesi ile bulaşabilmektedir. Temiz içme suyuna ulaşımın sağlanamadığı zamanlarda, yemek yapıp su içmek ve bu suyu temizlik için kullanmak ishalin görülme sıklığını yükseltmektedir. 

Bireysel hijyen koşullarının kötü olduğu zamanlarda hastalık bireyden bireye de bulaşabilmektedir. Bir diğer yaylım yolu ise hijyenik olmayan koşullarda ya da ortamlarda hazırlanmış ya da saklanmış besinlerin tüketimidir. Temiz olmayan su, yıkama esnasında yiyeceklere hastalığın bulaşmasına yol açabilmektedir. Temiz olmayan sulardan tutulan balık türevleri de akut gastroenteritlerin sebebi olabilmektedir.