Astigmat, göz yüzeyinin (kornea) ya da göz merceğinin normalde olması gerekenden farklı olarak kavisli hale gelmesinden ötürü ortaya çıkan bir göz kusurudur. Bu türde olmaması gereken bir kavislenme, görüntünün net olmamasına sebep olur. Buna ışığın retinada olması gerektiği gibi odaklanamaması neden olur. Sağlıklı bir kornea ya da lens, orantılı ve kavissiz bir yüzeye sahiptir. Ancak astigmatı bulunan bir kişinin gözlerinin yüzeyi orantısız bir kavise sahiptir. 

Astigmat Tipleri Nelerdir?

Astigmat tipleri iki ayrı gruba ayrılır. Bu gözde etkilenen yapıya göre farklılık göstermektedir. Bunlardan ilki olan korneal astigmat, kornea yüzeyinde anormal kavis oluşumu meydana gelirse oluşur. Lentiküler astigmat ise, göz merceğindeki problem nedeniyle oluşur. Bu tür astigmatı olan kişilerin genelinde kornea normal formdadır.

Astigmat çeşitlerini ayrıca kırılma hatalarına göre de sınıflandırmak mümkündür. Miyopik astigmat, astigmatın ve miyopinin bir arada görüldüğü durumdur. Miyop, uzağı net görememe sorunudur. Bu durum astigmatla birlikte görüldüğünde kişi için günlük hayat oldukça zorlaşır. Bu durumda görüntü retinanın önünde odaklandığında görülür. Hipermetrop astigmatta ise görüntü, retinanın arkasında odaklandığında görülür. Bu durum, yakını net olarak görememe sorunu olan hipermetropinin astigmatla birlikte görülmesidir. 

Astigmat Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler genellikle çocuklarda ilkokul yıllarında ortaya çıkar. İlk şikâyet olarak çocuklar genellikle uzağı iyi göremediklerini söylerler. Özellikle tahtayı net bir şekilde görmek bu durumda oldukça zordur. Diğer bir şikâyet de kitap okurken zorlanma ile başlar. Çocuklar ders sırasında kitabı yeterince iyi göremeyebilirler ve bu da baş ağrısına yol açabilir. 

Eğer çocuktan bu türde şikayetler geliyorsa zaman kaybetmeden bir göz doktoruna muayene olmak en iyisi seçenektir. Çocuklar haricinde yetişkinlerde de benzer şikayetler görülebilir. Yakın ve uzak mesafeleri net görememe en yaygın şikayetler arasındadır. Görmenin kalitesiz olması baş ağrısına da yol açabilir. Özellikle uzun süre okuma yapılması gereken durumlarda göz yorgunluğu meydana gelebilir. 

Astigmat belirtileri kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte genellikle aşağıdaki gibidir:

• Yakın ve uzak mesafeleri bulanık görme
• Gözde yorgunluk
• Şaşılık
• Gece iyi görememe
• Göz tahriş oluşumu
• Baş ağrısı
• Gözde arpacık oluşumu
• Blefarit (göz kapağı iltihabı)
• Çift görme

Astigmat Nedenleri Nelerdir?

Kornea ve lens, göze gelen ışık ışınlarını kırarak retinada odaklar. Bu, görüntü elde edilmesini sağlayan iki eğilimli yüzeyden oluşan bir yapıdır. Gözlerin ön yüzeyini kaplayan kornea, şeffaf bir yapıdan meydana gelir. Ancak lens gözün içinde bulunur ve dışarıdan gözükmez. Lens, incelip kalınlaşabilen yapısı ile yakın ve uzak nesneleri algılamamızı sağlar. Kornea gibi şeffaf bir yapıdan oluşur. Sağlıklı bir gözde hem lens hem de kornea pürüzsüz bir yüzeyden meydana gelir. 

Dışı bir top yüzeyi gibi eşit çaptan oluşur. Eğriliği ise yuvarlaktır. Eğer kornea ve lens doğru eğrilikte ise, göze gelen ışık ışınları doğru bir şekilde kırılır. Bu da görüntüyü olması gerektiği şekilde gösterir. Ancak kornea ve lens kusurlu bir eğriliğe sahipse, gözde ışık ışınları olması gerektiği gibi kırılamaz. Bu da bulanık bir görüşe neden olur. Bu duruma ise astigmat adı verilir. 

Korneada eğer olmaması gereken kıvrımlar varsa buna kornea astigmatı denir. Ancak istenmeyen kıvrımlar lenste bulunuyorsa, bu lentiküler astigmat olarak adlandırılır. Ancak her iki tür astigmat da görmede kusura sebep olur. Bulanık görme bakılan yöne göre fazlalaşabilir ya da azalabilir. 

Astigmat kişilerde doğumdan itibaren görülebilir. Özellikle erken doğmuş bebeklerde bu durum daha fazla görülebilir. Ancak bazı durumlarda kendiliğinden gelişebilir. Örneğin gözde yaralanma bu duruma sebep olabilir. Birtakım hastalıklar ve geçirilen göz operasyonları da diğer nedenler arasındadır. Loş ışıkta uzun süre okuma yapmak, televizyonu çok yakından izlemek ve şaşılık gibi durumlar inanışın aksine astigmatı kötüleştirmez. 

Astigmat Dereceleri Nelerdir?

0.50 ile 1.00 arasındaki astigmat genellikle fazla bir soruna neden olmaz. Bu kişiler gözlük takmadan da etrafı görebilirler. Fakat astigmat derecesi 1.00 ile 4.00 olan kişilerde miyop ya da hipermetrop da görülür. Bu durumda gözlük kullanımı gereklidir. Kontroller de aksatılmamalıdır. Astigmat numarası 4.00 üstü olan kişilerin kesinlikle gözlük kullanması gerekir. Gerekli durumda cerrahi işlem uygulanabilir.

Astigmat Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Tanı genellikle rutin göz muayenelerinde yapılır. Ancak otorefraktör ve retonoskopi gibi yöntemlerle de tanı konabilir. Durumun ilerleme aşamasında kornea topografileri ölçümü mühimdir. Durum ne kadar erken teşhis edilirse tedavi de o kadar başarılı olur. Muayenede gözün ışığa odaklanması incelenir. Gözün görme keskinliği de ölçülür. Bu, gözün belirli mesafedeki harfleri okuyabilme becerisini ölçen bir testtir. Arından korneanın eğriliği keratometri cihazıyla araştırılır. Bu inceleme sonucunda gözün lens kullanımına uygun olup olmadığı tespit edilir. Foropter cihazı ile de, gözün ışığa odaklanışının ölçümü yapılır. 

Kapsamlı bir göz muayenesi sonrasında astigmatı tespit etmek genellikle fazla zor değildir. Astigmat testleri, görüşü iyileştirmek ve optik lenslerin numarasını belirlemek için de kullanılır. Gözdeki kusuru teşhis edebilmek için kullanılan astigmat testleri aşağıdaki gibidir:

• Görme Keskinliği Testi: En rutin görme testlerinden birisidir. Bu testte kişinin belirli bir mesafeden bir tabloda yer alan harfleri okuması beklenir. Harfler tabloda sırasıyla küçülür. Bu teste göre sağlıklı görebilen bir göz 20/20 görme keskinliğine sahip olmalıdır. Paydanın değeri arttıkça görme keskinliğinde de düşüş görülür.
• Keratometri‌/Topografi: Bu test, korneadaki eğriliği ölçmek için kullanılan ilk araçtır. İşlem sırasında korneaya bir ışık çemberi odaklanır ve yansıması ölçülür. Böylece kornea yüzeyinin o alandaki tam eğriliği belirlenir. Özellikle kontakt lens kullanımı için öncelikle bu testin yapılması gerekmektedir. Bu test, korneanın şekliyle ilgili birçok detayı verir. 
• ‌Phoropter: Phoropter aletiyle birlikte gözün önüne bir dizi lens yerleştirilir. Bu işlemle birlikte gözün ışığa nasıl odaklandığı tespit edilir. Bu işlem retinoskop denilen bir el aleti ile yapılabileceği gibi otomatik bir alet yardımı ile de yapılabilir. Böylece en net görüşü veren lensler tespit edilir.

Astigmat Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Fazla ilerlememiş astigmat için tedaviye gerek duyulmayabilir. Ancak astigmat şiddetli boyutta ise gözlük ya da kontakt lens kullanımı gerekli olabilir. Bazı durumlarda ise lazer ameliyat gerekebilir. 

Astigmat tedavisi için genel tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

Gözlük: Astigmat için en öncelikli tedavi gözlük kullanımıdır. Gözlük kullanımı ile birlikte görüşü düzeltmek hedeflenir. Kişiye özel olarak verilen bu gözlük, özel bir silindirik lensten yapılır. Bu lens genel olarak net görüşü sağlamak için tek görüşlüdür. 40 yaş üstü hastalarda çift odaklı lenslere de gereksinim duyulabilir.

Kontakt Lens: Bazı hastalarda kontakt lens kullanımı daha konforlu olabilir. Bu daha iyi bir görüşü de beraberinde getirir. Ayrıca gözlük gibi yüzde ağırlık yapmaması bakımından bazı kişiler tarafından daha çok tercih edilebilir. Ancak kontakt lenslerin gözlüklere oranla daha dikkatli kullanılması gereklidir. Lenslerin, direkt olarak gözle temas ettiklerinden bakımları titizlikle yapılmalıdır. Standart yumuşak lensler durumu düzeltmekte fazla etkili olmayabilir. Bu bakımdan torik kontakt lensler daha etkilidir. 

Ortokeratoloji: Bu yöntemde korneayı yeniden şekillendirmek amaçlanır. Bu da bir dizi sert kontakt lens kullanımı ile sağlanır. Bu lensler, sıklıkla gece olmak üzere her gün belli bir süre boyunca takılmalıdır. Astigmatı orta seviyede olan kişiler böylece geçici süreliğine de olsa lenssiz bir şekilde etrafı rahatça görebilirler. Ancak bu kalıcı bir çözüm değildir. Lens kullanımı bırakıldığında görüş yeniden eski haline geri döner. 

Lazer Ameliyatı: Lazer ameliyatı ile birlikte özetle korneanın yeniden şekillendirilmesi amaçlanır. Böylece daha net bir görüş sağlanır. LASIK ve PRK olmak üzere iki adet yöntem bulunur. Her iki yöntemde de amaç göz kusurunu tedavi etmektir. Bu da kornea katmanlarından doku uzaklaştırılması ile sağlanır. PRK, LASIK yöntemine göre daha karmaşık bir yöntemdir. Genellikle korneanın ince olduğu hastalarda tercih edilir. 

Astigmat Hakkında Sıkça Sorulan Sorular 

Astigmat Tedavisi İçin Hangi Hastalara Lazer Yapılır?

Lazer tedavisi genellikle aşağıdaki kişilere uygulanır:

• Göz derecesi son bir sene içerisinde artmamış kişiler
• 18 yaş üstü bireyler
• Yeterli korneal kalınlığa sahip kişiler
• Gözünde enfeksiyon olmayan kişiler
• Kontrolsüz diyabet, romatolojik hastalık gibi sağlık sorunları olmayan kişiler
• Hamile olmayan ya da emzirmeyen kadınlar
• Sağlıklı retina ve göz içi basıncı olanlar

Astigmat İçin Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

Bu kişinin şikayetlerine bağlı bir durumdur. Eğer kişi net bir görüşe sahip olamamaktan şikayetçiyse zaman kaybetmeden bir doktora muayene olmak gereklidir. Normal şartlarda her sene rutin göz muayenesi olunması önerilir. Çocuklarda bu durum yetişkinlere göre biraz daha farklıdır. Nitekim çocuklar gözlerinde bir sorun olduğunu fark edemeyebilirler. 

Özellikle yenidoğanlarda bu sorun görülür. Okul çağındaki bir çocuğun da şikayetlerinin göz ardı edilmemesi gerekir. Okul çağındaki çocuklar, eğer bir göz bozukluğuna sahiplerse sıklıkla tahtayı ya da kitabı iyi göremediklerinden şikayetçi olurlar. Böyle bir şikâyet durumunda çocuğun bir göz doktoruna muayene olması durumun kontrol altına alınması bakımından oldukça önemlidir.

Astigmatı Olan Birisi Nasıl Görür?

Astigmatı olan bir kişi göz lensinde meydana gelen kavislerden ötürü etrafı olması gerektiği gibi göremezler. Bu kişiler hem uzağı hem de yakını net olarak göremezler. Görüş alanlarındaki nesneler dağınık ve bulanık olarak görünür. Özellikle gece ışığa baktıklarında ışıklı nesnelerin çevresinde ışık hüzmeleri görürler. 

Astigmatı Olan Birisi Gözlük Kullanmazsa Ne Olur?

Astigmata özel olarak üretilen gözlükler, kornea ve lensin şeklini düzeltmek amacıyla kavisli bir formdadır. Bu astigmat tedavisi için en yaygın yöntemdir. Ancak gözlük takmak, astigmatın şiddetine etkili olmaz. Gözlük kullanımı kişiye konforlu bir görüş sağlamak içindir.

Lazer Ameliyat Astigmatı Kalıcı Olarak Tedavi Eder Mi?

Lazer ameliyatı, gözlük ve lens kullanımını tercih etmeyen kişiler içindir. Amaç korneayı yeniden şekillendirmektir. İşlem sonrası göz numarasının tamamen sıfırlanması garanti edilmez. Ancak işlem sonrası her 100 kişiden 95’i gözlük ya da lense ihtiyaç duymadan net bir görüşe sahip olabilmektedir.