Antisosyal kişilik bozukluğu ruh sağlığını ilgilendiren kişilik bozukluklarından bir tanesidir. Kişilik bozuklukları kişinin düşünme ve davranış şeklini etkiler. Antisosyal kişilik bozukluğu bulunan kişiler genellikle başkalarına karşı olan davranışlarının normal olduğunu düşünürler. Ancak bu kişiler genellikle çevresindeki insanlara saygısız davranabilir, onları üzecek ve kızdıracak davranışlarda bulunabilirler.

Toplumsal normlara uyumsuzluk ile karakterize olan antisosyal kişilik bozukluğunda öfke, saldırganlık ve kıskançlık gibi olumsuz duygulara sık rastlanabilir. Bu kişiler çevrelerine verdikleri fiziksel ve duygusal zarardan dolayı genellikle pişmanlık duymazlar. Antisosyal kişilik bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte yapılan bazı araştırmalar bazı faktörlerin antisosyal kişilik bozukluğunun görülmesinde etkili olabileceğini göstermektedir. Antisosyal kişilik bozukluğu için başlıca risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Genetik yatkınlık: Bazı araştırmalar antisosyal kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında genetik faktörlerin etkili olduğunu göstermektedir. Ancak kesin olarak hangi genin antisosyal kişilik bozukluğuna zemin hazırladığına yönelik günümüzde yeterli çalışma yoktur.
• Hormonal problemler: Antisosyal kişilik bozukluğuna neden olan faktörlerden bir tanesi mutluluk ve sağlıklı bir ruh hali ile ilişkili olan serotonin hormonu eksikliği olabilir.
• Çevresel faktörler: Yapılan bazı çalışmalar antisosyal kişilik bozukluğunun nedenlerinden bir tanesi olarak çocukluk çağında yaşanan bazı travmaları göstermektedir.

Yukarıda sayılanlara ek olarak erkekler antisosyal kişilik bozukluğu geliştirmeye kadınlardan daha yatkın olabilir. Ayrıca bazı araştırmalar alkol gibi zararlı alışkanlıkların da antisosyal kişilik bozukluğuna yatkınlığı artırabileceğini göstermektedir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Antisosyal kişilik bozukluğu belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Görülebilen başlıca belirtiler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Toplumsal normlara uymakta zorluk yaşama: Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler toplumda genel geçer olarak kabul edilen toplumsa kurallara uymakta zorluk yaşayabilirler. Bu kişiler genellikle yasalara ve toplumsal normlara aykırı davranışlar sergileyebilirler. Aynı zamanda çevrelerindeki insanların duygu ve düşüncelerine yeteri kadar önem vermediklerinden diğer insanların haklarını kolaylıkla ihlal etmeye eğilimli olabilirler.
• Sorumluluk hissinden yoksunluk: Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde görülen bir diğer durum da sağlıklı bireylerde olduğu gibi sorumluluk hissi olmamasıdır. Bu kişiler çoğu zaman sorumluluk almakta zorlanabilirler. Bu durum kişilerin okul hayatında veya iş hayatında tutarlı bir yol izlemelerini de zorlaştırabilir. Bu kişiler çevrelerine olduğu kadar kendilerine karşı da sorumsuz davranışlar sergileyebilir, zararlı alışkanlıklar edinmeye yatkın olabilirler.
• Toplumsal hayattan kopukluk: Antisosyal kişilik bozukluğunun en önemli belirtilerinden bir tanesi sosyal ortamlardan uzak durmaya çalışmaktır. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle yakın ilişkiler kurmakta zorlanırlar. Bu kişilerin çoğu zaman yalnız kalmayı tercih ettiği görülür.
• Başkasının duygusuna önem vermeme: Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler diğer insanların duygularına anlam vermede ve başka insanlarla empati kurmakta zorluk yaşayabilirler. Bir başka ifadeyle acı çeken birisinin yanında umursamaz tavırlar gösterebilirler.
• Olumsuz duygular: Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle çevresine karşı sinirli ve tahammülsüz bir tavır sergilerler. Aynı zamanda bu kişilerde depresyon, anksiyete, alkol bağımlılığı gibi psikolojik sorunlara da daha sık rastlanabilir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Testi ve Tanısı 

Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı alanında uzman bir psikolog ve psikiyatrist tarafından konulabilir. Tanı aşamasında uzman doktorlar tarafından hasta detaylı bir biçimde dinlenir. Ardından antisosyal kişilik bozukluğu testi gibi bazı tanı yöntemlerinden faydalanılır. Öncelikle uzman psikolog veya psikiyatrist hastada görülen semptomları değerlendirir. Davranışsal bazı özellikler uzmanlara antisosyal kişilik bozukluğu hakkında fikir verebilir. Bu davranış biçimlerinden bazıları aşağıdaki gibidir:

• Toplumsal yazılı veya yazısız kuralları sıklıkla çiğneme eğilimi,
• Çok sık yalan söylemek ve çevresindeki insanları kandırmaya eğilimli olmak,
• Yaptıklarından pişmanlık duymamak,
• Sorumsuz davranışlar sergilemek,
• Ruh halinin değişkenlik göstermesi,
• Öfke ve kıskançlık gibi duyguları sık tecrübe etmek,
• Hem çevresinin hem de kendi güvenliğini önemsememek,
• Plansız yaşamak,
• Çevrelerine ve kendilerine verdikleri zarardan pişmanlık duymamak

Kişinin 18 yaşından büyük olması ve yukarıda sayılan davranışlardan en az 3 tanesini gerçekleştirmesi uzmanlara hastada antisosyal kişilik bozukluğu hakkında fikir verebilir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Antisosyal kişilik bozukluğu tedavisi uzun bir süreç olabilir. Bu süreçte uzmanlar hastanın semptomlarının şiddetine göre bir tedavi planı belirlerler. Tedaviden olumlu sonuç alınması hastanın ve hasta yakınlarının tedavi sürecine katılması ile yakından ilişkilidir. Antisosyal kişilik bozukluğu durumunda uygulanan başlıca tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Psikoterapi: Konuşma terapisi olarak da adlandırılan psikoterapi antisosyal kişilik bozukluğu bulunan hastalarda sıklıkla tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Konuşma terapisi sırasında uzman hekim kişinin davranışları, zararlı alışkanlıkları, geçmişte ve günümüzde yaşadığı olaylar gibi konularda bilgi edinerek kişinin onları değiştirmesine ve yönetmesine yardımcı olmayı amaçlar. Günümüzde hastanın kendi düşünce yapısına odaklanmasını sağlamaya yönelik psikoterapi teknikleri de yaygın olarak kullanılmaktadır. Düşünce yapısı üzerinde düşünmeye başlayan hastalar zamanla duygu, düşünce ve davranışlarını değiştirebilir.
• İlaç tedavisi: Günümüzde antisosyal kişilik bozukluğunu tedavi etmek için Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından özel olarak onaylanmış herhangi bir ilaç yoktur. Bununla birlikte uzmanlar bazı durumlarda antisosyal kişilik bozukluğuyla birlikte ortaya çıkabilen anksiyete veya depresyon gibi sağlık sorunları için bazı ilaçların kullanılmasını önerebilirler.

Antisosyal kişilik bozukluğunun tedavisinde kişinin tek başına terapi seanslarına katılması her zaman yeterli olmayabilir. Çoğu zaman aile üyelerinin de katıldığı aile terapileri tedavi sürecinin daha verimli geçmesine yardımcı olabilir.

Antisosyal kişilik bozukluğunun kesin bir tedavisi yoktur fakat semptomların kontrol altına alınması için çalışmalar yapılır. Tedavi sürecinde etkili sonuçlar için multidisipliner bir yaklaşım benimsenmesi gerekir. Bir başka ifadeyle çoğu zaman psikoterapi, aile terapisi ve ilaç tedavisi gibi farklı tedavi seçeneklerinin birlikte uygulanması kişilik bozukluğu tanısı alan hastalarda tedavinin etkili olmasına yardımcı olabilir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular

Toplumda yaygın olarak rastlanan psikolojik sağlık sorunlarından bir tanesi olan antisosyal kişilik bozukluğu hakkında sıklıkla merak edilen sorulardan bazıları aşağıda detaylandırılmıştır.

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU NELERE YOL AÇAR?

Antisosyal kişilik bozukluğu diğer insanlara karşı saygısız davranma, sıklıkla toplumsal kuralları çiğneme, yalan söyleme, başkalarına zarar verme ve suç işleme gibi davranışlarla kendisini gösteren psikolojik bir sağlık sorunudur.

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?

Antisosyal kişilik bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörler, hormonal düzensizlikler, çocukluk çağında yaşanan travmalar gibi bazı faktörlerin antisosyal kişilik bozukluğuna neden olabileceği düşünülmektedir.

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ VAR MI?

Antisosyal kişilik bozukluğunun günümüzde kesin bir tedavisi yoktur. Ancak uzmanlar antisosyal kişilik bozukluğu tedavisinde konuşma terapisi, semptomlara yönelik ilaç tedavisi, aile terapisi gibi bazı tedavi seçeneklerinden sıklıkla faydalanmaktadır.

Antisosyal kişilik bozukluğu dahil olmak üzere kişilik bozuklukları kişinin yaşamını olumsuz yönde etkileyen, çevresi ile ilişkisini bozan önemli sağlık sorunlarıdır. Erken dönemde fark edilen psikolojik problemler uzman hekimler tarafından tedavi edilebilir.