Bel fıtığı, omurgayı oluşturan kemiklerin arasında yer alan lastiksi yastıklarda (diskler) kopma, yırtılma ve yıpranma sonrası sinir köklerinin sıkışması durumudur. Boyun, sırt ve bacaklara kadar yayılan ağrılar bel fıtığının en yaygın belirtileri olarak gösterilirken çoğu zaman fıtıklaşmış diskler kendi kendine veya basit evde bakım önlemleriyle iyileşir. Daha da şiddetli bel fıtığı vakaları doktor kontrolünde tıbbi müdahale gerektirebilir.
BEL FITIĞI (LOMBER DİSK HERNİSİ) NEDİR?
Bel fıtığı, omurgalar arasında disk adı verilen yuvarlak yastıkların zorlanma ve yıpranma nedeniyle yırtılmasıyla oluşan sinir köklerinin sıkışmasıdır. Fıtıklaşmış diskler boyun, kol, sırt veya bacak ağrısının temel nedenlerinden biri olarak kabul edilir. Bu durum da bel fıtığının yaşandığı yakındaki sinirleri etkileyerek uzuvlarda ağrı, uyuşukluk, his kaybı ve güçsüzlüğe sebebiyet verebilir.
Omurganın herhangi bir yerinde meydana gelebilir ancak fıtıklaşmış diskler çoğunlukla sırtın alt kısmında veya boyunda oluşur. Bel fıtığının sırtın ortasında olması ise nadir görülen bir durumdur.
Genellikle 30-50 yaş arasındaki kişilerde daha yaygın olarak görülen bel fıtığının erkekleri kadınlardan daha fazla etkilediği bilinir.
BEL FITIĞI NEDEN OLUR?
Bel fıtığı yani lomber disk hernisi omurların arasındaki kıkırdak dokunun yıpranma veya zorlanma nedeniyle yırtılması, kopması ve yerinden kayması sonrasında sinir köklerinin sıkışması ile oluşur. Diskler, amortisör görevi gören, omurganın hareket yeteneğini sağlayan, omurlar arasındaki lastik sertliğindeki dokudur.
Normalde sinir köklerine yakın yerleşmiş olan disk, olduğu yerden taşarak veya koparak sinir köklerine baskı yapabilir. Bu durumda bel ağrısı, bacak ağrısı, bacak uyuşması, kas güçsüzlüğü ortaya çıkabilir. Bel fıtıklarının büyük çoğunluğu bel omurlarının son ikisinde meydana gelmektedir.
Bel fıtığının nedenleri genel olarak şunları içerir:
- Uzun süre aynı pozisyonda oturmak
- Aşırı kilolu olmak
- Ağır eşyaların kaldırılması
- Tekrarlayan eğilme veya bükülme
- Yaşlılık
- Sigara içmek
BEL FITIĞI (LOMBER DİSK HERNİSİ) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bel fıtığında ağrı bel omurgasında ve sırttan kalçalara, uyluklara ve hatta baldırlara yayılır. Fıtıklaşmış bir disk kaynaklı ağrı hareket halinde artarken, dinlenildiğinde azalır. Sıkışmış sinirlere baskı yaptığı için öksürme, hapşırma ve oturmak gibi vücut hareketlerinde ağrı kötüleşir. Uzuvlarda karıncalanma veya uyuşma hissi meydana gelir ve sırt bölgesinde etkilenen kısımda güçsüzlük ortaya çıkması bel fıtığının belirtileridir.
Sırt bölgesinin daha çok etkilendiği bel fıtığı belirtileri şunlardır:
- Bel, boyun ve kürek kemiği ağrısı
- Siyatik sinirde baskı varsa kalça veya bacaklarda ağrı
- Vücudun belirli bölgesinde uyuşukluk veya karıncalanma hissi
- Baldırın arkasında veya ayak tabanında ağrı
- Eğilme, dikelme gibi sırt hareketlerinde sorun yaşama
- Kaslarda ortaya çıkan güçsüzlük
- Öksürürken, ayakta durduktan veya oturduktan sonra ve geceleri şiddetlenebilen ağrı
- Yürüyüş sırasında meydana gelen zorlayıcı ağrı
- Sırt kaslarında spazm
- Mesane veya bağırsak fonksiyonunda değişimler
Bel fıtığında meydana gelen ağrılar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Özellikle bacağa yayılan siyatik ağrının günlük yaşam aktivitelerinizi engelleyecek kadar artması, damla damla idrar kaçırma, idrar yapamama gibi bulgularla birlikte uyluk içi, bacakların arkası ile makat çevresindeki alanda meydana gelen ilerleyici his kaybı ve kas güçsüzlüğü gibi durumlarda vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınması gerekir.
Vücudun belirli bölgesinde ağrı, uyuşukluk veya karıncalanma hissi
Omurgadaki sinir kaslarının sıkışmasıyla özellikle vücudun bel bölgesinde ağrı, uyuşukluk veya karıncalanma hissi yaşanır. Ayrıca bacakta meydana gelen ağrıya ek olarak uyuşma ve keçeleşme şikayetleri de olabilir.
Boyun, sırt ve bacaklara kadar yayılan siyatik ağrılar
Bel fıtığının en spesifik belirtilerinden biri de belden bacağa doğru yayılan ve siyatik olarak adlandırılan ağrıdır. Bu ağrılar kimi zaman ayak tabanına kadar yayılabilir.
Geceleri kötüleşen ağrılar
Bel fıtığıyla birlikte ortaya çıkan kas ağrısı, gece boyunca iltihaplanma veya kas spazmlarını tetikleyebilir çünkü uyurken genel bir hareket eksikliği yaşanır ve bu durum fıtıklaşmış disk ağrısını daha da kötüleştirir.
Öksürürken yaşanan keskin ağrı
Öksürük sırasında çevre dokularda meydana gelen baskı sonucunda iltihaplanma ve ağrının yanı sıra aynı zamanda uyuşukluk, karıncalanma ve kas güçsüzlüğü de oluşabilir. Fıtıklaşmış bir diskten kaynaklanan ağrı, öksürdüğünüzde daha da kötüleşebilir.
Yürüyüş sırasında meydana gelen zorlayıcı ağrı
Yürüyüş esnasında bel bölgesindeki disklerde oluşan baskıyla birlikte ortaya çıkan ağrı da bel fıtığı belirtilerinden sayılır.
Ayakta durup oturduktan sonra kötüleşen ağrı
Ayakta durup oturduktan sonra özellikle bel ve sırt bölgesine saplanan ağrı da bel fıtığı semptomlarındandır.
BEL FITIĞI NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Doktor tarafından fiziksel muayene sırasında ağrı, kas refleksleri ve kas gücünüzün değerlendirmesi yapılır.
Fiziksel muayene sonrası bel fıtığı teşhisi için şu yöntemlere başvurulur:
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Bel fıtığı şüphesi için en yaygın ve doğru görüntüleme testi MRI’dır.
Röntgen: Röntgen aracılığıyla bel ağrılarında kemiklerde kırılma, omurga kayması gibi durumları hızlıca değerlendirmek ve takip etmek amaçlanır.
Bilgisayarlı tomografi (BT): Vücut görüntülerini üretmek için X ışınlarını ve bilgisayar teknolojisini kullanan bir görüntüleme taramasıdır. BT taraması; kemikler, kaslar, yağlar ve organlar dâhil olmak üzere vücudun herhangi bir bölümünün ayrıntılı görüntülerini gösterir.
Miyelogram: Miyelogram, CT taraması için X-ışını rehberliği kullanılarak omurganıza boya enjeksiyonunu içerir. Boya, omurga kanalındaki daralmayı (spinal stenoz) ve fıtıklaşmış diskinizin yerini ortaya çıkarabilir.
Elektromiyogram (EMG): EMG, bir sinirin kası uyarmasına yanıt olarak kas tepkisini veya elektriksel aktiviteyi ölçen bir testtir.
BEL FITIĞINDA TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR? BEL FITIĞINA NE İYİ GELİR?
Bel fıtığı teşhisi konulduğunda büyük oranda yatak istirahati, ağrı kesici medikal tedaviler ve bazen fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezlerinde fizik tedavi ile rahatlama sağlanabilir. Hastaların büyük çoğunluğunda bu yöntemlerle şikâyetler gerilemektedir.
Bu tedavilere rağmen geçmeyen, yaşam kalitesini bozan, iş-güç kaybına neden olan ağrı, kuvvet kaybı, idrar kaçırma gibi şikayetler varsa cerrahi tedavi kaçınılmazdır. Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın cerrahi tedavide amaç baskı altında kalan sinir kökünün rahatlatılmasıdır.
Günümüzde tüm dünyada en çok kullanılan ve en fazla fayda gözlenen yöntem mikrocerrahi teknikler yapılan ameliyattır. Diğer yöntemler arasından laser ile fıtığın küçültülmesi, endoskopik yöntemle fıtığın çıkartılması sayılabilir.
Bel fıtığı ağrısına ne iyi gelir?
Bel fıtığının neden olduğu ağrı durumunda sıcak veya soğuk kompres uygulaması ağrıyı dindirmeye yardım edebilir. Ayrıca, kas zayıflamasına neden olabileceği için çok uzun tutmamak kaydı ile istirahat ve ağırdan alarak hareket edip, kasları çalıştırmak işe yarayabilir.
BEL FITIĞI AMELİYATI NEDİR?
Diskektomi olarak bilinen endoskopik bel fıtığı ameliyatı belin arka ya da yan tarafından 6-7 mm’lik kesiden bir kamera aracılığıyla fıtık olan bölgeye inilmesi ve fıtık dokusunun çıkarılması ile gerçekleşmektedir. Özellikle şiddetli bacak ağrısı, bacaklarda kuvvet kaybı, idrar kaçırma, tuvaletini kaçırma gibi şikayeti olan hastalar zaman kaybetmeden ameliyat edilmelidir. Bel fıtığı ameliyatı gereken bütün hastalar bu yöntemle ameliyat edilebilir.
Bunlarla birlikte bel fıtığı ameliyatının avantajları arasında ameliyatın lokal anestezi altında da yapılabiliyor olması anestezi alamayan hastalar için çok önemli bir avantajdır.
Ayrıca ameliyat süresinin kısa olması, çoğunlukla kemik alınmasına gerek olmaması, doku hasarının minimal olmasıyla birlikte hastaların aynı gün taburcu olabilmeleri ve sosyal hayata hemen dönebilmeleri büyük bir avantajdır.
