MS Hastalığı (Multipl skleroz), bağışıklık sisteminizin sinirlerinizi kapsayan koruyucu dokuya (miyelin) saldırdığı potansiyel olarak zayıflatan bir hastalıktır. Miyelin hasarı beyniniz, omuriliğiniz ve vücudunuzun diğer kısımları arasındaki iletişimi etkileyebilir. Bu durum sinirlerin kendisinde geri dönüşü olmayacak hasara neden olabilir.
Belirtileri etkilenen sinirlere ve hasarın boyutuna bağlı olarak oldukça değişkenlik gösterir. Şiddetli multipl skleroz hastaları yürüme ve net konuşma yetilerini kaybedebilirler. Multipl skleroz hastalığın başında teşhiş edilmesi zor bir hastalıktır çünkü genellikle belirtileri gelip geçicidir – bazen aylarca görünmeyebilirler.
MS hastalığının tedavisi yoktur. Ancak, tedaviler MS ataklarını tedavi etmeye yardımcı olabilirler, semptomları yönetebilirler ve hastalığın seyrini yavaşlatabilirler.
MS Hastalığı Belirtileri
Multipl Skleroz belirtileri etkilenen sinir tellerinin yerine göre değişiklik gösterir. Multipl Skleroz semptomları şunlar olabilir:
- Bir ya da daha fazla uzuvda uyuşma ya da zayıflık
- Genellikle tek bir gözde ve sıklıkla göz hareketi esnasında (optik nörit) kısmi ya da tam görme kaybı,
- Çift görme veya bulanık görme
- Vücudun bazı bölgelerinde ağrı ya da karıncalanma
- Belirli baş hareketleri ile ortaya çıkan elektrik-şoku hissi
- Tremor, koordinasyon eksikliği veya düzgün yürüyememe
- Geveleyerek konuşma
- Yorgunluk
- Baş dönmesi
Isı hassasiyeti multipl skleroz olan kişilerde yaygındır. Vücut ısısındaki küçük artışlar multipl skleroz belirtilerini tetikleyebilir ya da kötüleştirebilir.
Multipl skleroz olan pek çok kişi özellikle hastalığın başlangıç aşamalarında, tekrarlayan semptomları yaşar ve sonrasında bu semptomlarda kısmen ya da tamamen hafifleme görülür.
Bazı insanlarda iyi huylu multipl skleroz vardır. Hastalığın bu şeklinde, durum sabit kalır ve ilk ataktan sonra MS hastalığı ciddi şekline geçmez.
Nedenleri
Multipl sklerozun sebebi bilinmiyor. Vücudun bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırdığı otoimmun bir hastalık olduğuna inanılır. Multipl sklerozda bu süreç, beyin ve omurilikteki sinir tellerini koruyan ve örten madde olan miyeline zarar verir.
Miyelin elektrik tellerinin üzerindeki izolasyonla karşılaştırılabilir. Miyelin zarar gördüğünde, sinirler boyunca iletilen mesajlar yavaşlayabilir veya engellenebilir.
Doktorlar ve araştırmacılar multipl skleroz hastalığının neden bazı insanlarda görülüp bazılarında görülmediğini anlamamaktadırlar. Genetik faktörlerden çocukluktaki enfeksiyonlara kadar bir sürü faktör kombinasyonu bunda rol oynayabilir.
Risk faktörleri
Pek çok faktör ms hastalığının ortaya çıkma riskini arttırabilir. Bunlar arasında şu faktörler sayılabilir:
- Yaş: Multipl skleroz herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir ancak en çok 20–40 yaş arasındaki insanları etkilemektedir.
- Cinsiyet: Kadınlar erkeklere oranlar iki kat daha fazla multipl skleroz olma ihtimaline sahiptirler.
- Aile geçmişi: Eğer ebeveynlerinizden veya kardeşlerinizden biri multipl skleroza sahipse, sizin de bu hastalığa sahip olma ihtimaliniz yüzde 1 ila 3tür — genel olarak bu risk onda birdir. Ancak, tıpatıp ikizlerde görülmektedir ki kalıtım tek sebep olamaz. Eğer multipl skleroz sadece kalıtımla geçmiş olsaydı, tek yumurta ikizlerinin de aynı riske sahip olması gerekirdi. Ancak, tek yumurta ikizlerinden birinde bu hastalık varsa diğerinde de olma ihtimali yüzde 30’dur.
- Bazı enfeksiyonlar: Epstein-Barr virüsü ve diğer virüsler gibi virüslerin multiple sklerozla bağlantılı olabileceği düşünülmektedir. Araştırmacılar bazı enfeksiyonların nasıl multipl sklerozla ilişkili olabileceğini araştırmaktadırlar.
- Etnik köken: Beyaz insanlarda, özellikle ailesinin kökeni kuzey Avrupa’ya dayanan kişilerde multipl skleroz olma ihtimali daha yüksektir. Asya, Afrika veya Yerli Amerika kökenli insanlarda risk en azdır.
- Coğrafi Bölgeler: Multipl skleroz Avrupa, güney Kanada, kuzey Amerika, Yeni Zelanda ve güney Avustralya’da daha yaygındır. Araştırmacılar neden multipl sklerozun bazı bölgelerde daha yaygın olduğunu araştırmaktadırlar. Eğer bir çocuk yüksek risk alanından düşük risk alanına giderse veya tam tersi, gittiği bölgenin risk seviyesine girer. Ancak, bu hareket ergenlik sonrası gerçekleşirse, genç yetişkinin risk seviyesi ilk yaşadığı yerin risk seviyesidir.
- Diğer otoimmun hastalıklar: Eğer tiroit hastalığı, tip 1 diyabet ve inflamatuar bağırsak hastalığınız varsa, multipl skleroza yakalanma riskiniz biraz daha fazladır.
Komplikasyonlar
Bazı vakalarda, multipl skleroz olan insanlarda şunlar da görülebilir:
- Kas sertliği ya da spazmları
- Felç, en çok bacaklarda
- Mesane, bağırsak veya cinsel fonksiyon ile ilgili sorunlar
- Unutkanlık ya da konsantre güçlüğü gibi zihinsel değişiklikler
- Depresyon
- Epilepsi
