Bacağımızdaki yüzeysel toplardamarların genişlemesi, uzaması ve kıvrımlı bir görünüm alıp ciltten kabarık hale gelmesine varis denilmektedir.
Sağlıklı bacak toplardamarları kanın kalbe dönüşüne yardımcı olmak için açılan ve kapanan kapaklara sahiptir. Kapaklarda hasar meydana gelmesiyle, kanın kalbe geri götürme fonksiyonu kısmen yitirilir. Bunun sonucunda oluşan göllenmeyle, toplardamarlar kıvrımlaşarak şişer ve ciltten kabarık bir hale gelir. İşte kabarık hale gelen bu oluşuma varis denir. Bu durumun bacak iç kısımlarındaki derin venlerde olması ise derin venöz yetmezlik (iç varis) olarak bilinir.
Varis hastalığının bulguları; genişlemiş damarlar, bacaklarda ağrı ve şişlik, bacaklarda ağırlık ve yorgunluk hissi, deri renginde değişme ve yaralar.
Varis, toplumda yaşı 20 ila 70 arasındaki insanların % 50’sinde bulunmaktadır. Yaş ilerledikçe varis görülme riski artmaktadır. Kadınlarda görülme riski daha fazladır. Yaş, Cinsiyet, Sık hamilelik, Obezite, Aile öyküsü, ayakta durulan meslekler birçok faktör venöz yetmezlik hastalığının varlığına katkıda bulunur.
Varis hastalığının tipleri nelerdir?
• Derin venöz yetmezlik Halk arasında ‘iç varis’ olarak bilinir. Bacağın en iç kısmında kemiğe yakın giden ana toplardamarlarda, kanın geriye doğru bacağa kaçması sonucu bacakta şişme ve ağrılar görülür. İlerleyen zamanla birlikte ayak bileği çevresindeki ciltte kalınlaşma, renk koyulaşması ve yaralar görülebilir.
• Yüzeyel venöz yetmezlik Bacaklardaki yüzeyel toplardamarlarda kanın kalbe doğru değil de, geriye ayağa doğru gitmesi sonucu damarlarda genişleme, ciltten kabarıklaşma ve kıvrımlılaşma oluşturmasıdır.
• Kılcal varisler Cilt üzerinde ince, genellikle mor veya kırmızı renklerde görülen toplardamar genişlemeleridir. Derin veya yüzeyel toplardamarlarda yetmezlikle birlikte olabileceği gibi, sadece cilt seviyesinde de bulunabilirler. .
Varis Hastalığının Derecelendirilmesi
• Derece 1: 1-3 mm çapında ince varisler
• Derece 2: Çapı 4 mm üzerinde olan gerçek varisler
• Derece 3: Bacakta şişlik
• Derece 4: Ciltte kahverengi-siyah değişiklikler
• Derece 5: Cilt değişiklikleri ve ayak bileği çevresinde iyileşmiş yara
• Derece 6: Açık yara olması (hemen daima ayak bileği içi tarafında)
Varis Tedavisi
Konservatif Tedavi:
İlaç ve kompresyon tedavisini içerir. Varis hastalığını iyileştirmez fakat ilerlemesini durdurur ve yakınmaları azaltır.
Yüzeyel Lazer:
1 mm ve daha küçük varisler için epilasyon gibi dışardan lazer ışını ile kılcal damarın yakılması işlemidir. Cildin dışından verilen lazer ışınları ile çapı 1 mm altında olan toplardamar genişlemeleri yok edilebilir. Ancak daha geniş çaplı damarlar cilt dışından lazer ile tedavi edilmemelidir. Damarı kapatmak için gereken yüksek enerji ciltte yanıklara, renk değişikliğine ve parşömen gibi değişikliklere yol açabilir.
Skleroterapi (iğne tedavisi):
Bacaktaki varislerin içine çok ince iğneler ile bir madde verilerek toplardamarın tıkanmasıdır. Enjeksiyon yerinde hafif bir ağrı olabilir. Anestezi ve cerrahi gerektirmez. Orta ve büyük çaplı damarlarda başarı şansı düşük olduğundan önerilmemektedir. Çapı 1-3 mm civarında olan varislerde kullanılabilir. İşlemden sonra 2 gün elastik bandajla bacak sarılır, sonrasında 2-4 hafta varis çorabı giyilir.
Etki Mekanizması: Damar iç yüzeyindeki hücre tabakasını tahriş ederek bir çeşit iltihabi reaksiyon başlatarak damarın kapanmasını sağlar.
Yan Etkiler:İlaca karşı allerjik reaksiyon görülebilir.kanın ya da ilacın damar dışına kaçması sonucu ağrılı kızarıklık olabilir.sonrasında bazen koyu bir renk değişikliği kalabilir.bazen renk değişikliği yıllar sonra kaybolabilir.
Bir diğer sorun nadir de olsa damar içinde pıhtı olabilir.kybolması zaman alabilir. Başarı oranı:%70-90 dır.bazen etkinliği haftalar sonra görülebilir
Köpük Skleroterapisi:
Klasik olarak kullanılan ilac havayla karıştırılarak köpüklü ilaç elde edilir.bu sayede ilacın damar yüzeyiyle daha uzun sure teması sağlanır.ve ilacın etkinliği artar. Ayrıca daha az ilaç kullanıldığı için daha güvenilirdir.
Işlemden sonra skleroterapide olduğu gibi bacak 2 gün elastik bandajla sarılır, sonrasında varis çorabı giydirilir.
Yan etkiler: Yapılan damarda veya daha derin damarlarda pıtı oluşması, renk değişikliği, bazen yara oluşması, morluk, ağrıdır.
Damar İçi Lazer Uygulaması:
İşlem sırasında öncelikle bir iğne ile damarın içine girilmektedir. Ardından Doppler ultrason cihazı kılavuzluğunda öncü tel damarda uygun yere yerleştirilmektedir. Ardından lazer ışığını damar duvarına verecek olan ince kateter damar içinde ilerletilmektedir. Son olarak lazer kaynağı çalıştırılarak damarın içten tıkanması sağlanmaktadır. Bu yöntem önemli avantajlara sahiptir. Öncelikle lokal anestezi altında yapılabilmektedir. İşlem ortalama 30 dakika-1 saat sürmekte, hasta 1-2 saat dinlendikten sonra yürüyerek evine gönderilmektedir. İşlem sonrası hareketlerinde herhangi bir kısıtlama gerekmemektedir. Hasta 2-3 hafta varis çorabı giymelidir.
ABD ve Avrupa da her yıl onbinlerce hasta bu yöntemle tedavi edilmektedir.başarı oranı %95-%98 dir. işlem sonrası %20 hastada morarma,damarın seyri boyunda sertlik meydana gelebilir.kısa bir süre içinde genellikle düzelir
Damar İçi Radyofrekans:
Yüksek frekanslı radyodalgalarını,damar içine yerleştirilmiş bir katetere göndererek damarın yüksek ısı ile içerden yakılması prensibine dayanır. Bu yöntemle damar ısınır, büzüşür ve sonuçta kapanır.
Bu işlemde lazer gibi lokal anestezi altında uygulanabilmektedir. İğne ile damara girilir. Doppler ultrason eşliğinde kateter damarda ilerletilir ve damar ısı ile tıkanır taraftan da kateter yavaşça çekilir. Radyofrekans yönteminin yeni kateterlerinde her 7 cm için 20sn süre ile enerji verilerek kateter aşağı doğru çekilir. Bu sayede işlem 3-5 dakika sürer. Toplam işlem süresi 30dk-1 saat arasıdır. sonrasında hasta1-2 saat dinlendikten sonra evine gitmektedir.
Lazere göre başarı oranı daha yüksektir (%98.-100), daha az morarma ve ağrı görülmektedir.
Ameliyat:
Burada amaç dıştan görülen varislerin çıkartılmasının yanı sıra toplardamarların içinde yüksek basınca yol açan ve hemen daima kasık bölgesindeki kapakçıkların yol açtığı yetersizliğin giderilmesidir. Belden uyuşturalarak veya genel anestezi altında kasık ve diz altı bölgede küçük kesiler yapılır.kesilerden ierletilen özel bir tel ile hasta damar çıkarılır.bacak üzerinde görünen başka varisler varsa yapılan milimetrik kesilerden özel bir kanca ile damar dışarı çıkarılır.kesilen alanlar özel bantlarla ypıştırıldıktan sonar bacak elastic bandaja alınır.1 gün sonra elastic bandaj açılarak varis çorabı giydirilir.
Komplikasyonlar: Anesteziye bağlı komplikasyonlar olabileceği gibi ameliyata bağlı da olabilir. Başlıcaları kanama, enfeksiyon, morluk, ağrı, ayak bileği ve diz çevresinde his kaybı, tekrar varis çıkması.
