Gastrektomi, midenin bir kısmını veya tamamının alımı için yapılan ameliyattır. Gastrektomi ameliyatı günümüzde öne çıkan iki kullanımı mide kanseri ve obezite cerrahisidir. Bunun dışında tip-2 diyabet ve gastroparezi (mide boşalma sorunu) tedavisinde de tercih edilebilmektedir.
Gastrektomi çeşitleri nelerdir?
Gastrektomi operasyonunda midenin tamamını veya bir kısmı çıkarılır.
Üç ana tip gastrektomi vardır:
- Tüm midenin çıkarıldığı total gastrektomi
- Midenin bir kısmının çıkarıldığı parsiyel gastrektomi
- Organın boyutunu azaltmak üzere midenin sol tarafından bir kısmının çıkarıldığı sleeve gastrektomi
Gastrektomi neden kullanılır?
Aşağıdaki durumları tedavi etmek için gastrektomi önerebilir:
Mide kanseri tedavisi için gastrektomi
Erken evre mide kanserinin ana tedavisi gastrektomidir. Cerrah, kanserin türüne ve evresine bağlı olarak, midenin mümkün olduğunca en az kısmını almaya çalışacaktır.
Cerrahinin kapsamı, mide kanserinin evresine bağlıdır. En iyi sonuçları elde etmek için gastrektomiden önce neoadjuvan (küçültücü), sonra adjuvan (koruyucu) kanser tedavileri (kemoterapi, radyoterapi, akıllı ilaç gibi) uygulanabilir.
Gastroparezi tedavisi için gastrektomi
Gastroparezi, midenin çok yavaş boşaldığı bir durumdur ve tedavisinde kısmi ya da total bir gastrektomi kullanılması düşünebilir, ancak nadiren ve sadece dikkatli seçilmiş hastalarda. Gastroparezi için gastrektomi yaygın bir tedaviye dönüşmeden önce daha fazla araştırma yürütülmelidir.
Obezite tedavisi olarak bariatrik cerrahi
Obeziteyi tedavi etmek için yapılan ameliyatlara genel olarak bariatrik cerrahi denir.
Obeziteyi tedavisinde gastrektomiyi kullanılabilir; ancak sadece diyet, egzersiz ve belirlenmiş ilaçlar gibi diğer yöntemlerin etkili olmadığı durumlarda buna başvurulur.
Diyabet tedavisi için gastrektomi
2010 yılı sonrası gastrektominin, tip 2 diyabetli kişilerin hastalık sonuçlarını iyileştirebildiğini gösteren çok sayıda araştırma yayımlanmıştır.
2015 yılında yapılan bir araştırmada, gastrik bypass ameliyatı ve sleeve (siliv) gastrektominin (tüp mide ameliyatı), diyabet ve obeziteyi tedavisi için etkili yöntemle olduğu rapor edilmiştir.
Gastroktemi (Mide Kanseri Ameliyatı) Olan Hastalar Nasıl Beslenmeli?
Gastrektomi, midenin bir kısmını veya tamamının alınması için yapılan ameliyattır. En sık olarak, erken evre mide kanserinin tedavisi ve obezite ameliyatları için tercih edilen bir cerrahi çeşididir. Bunun dışında tip-2 diyabet ve gastroparezi (mide boşalma sorunu) tedavisinde de tercih edilebilmektedir.
Mide kanseri olan hastalar genelde yetersiz beslenir. Azalmış ağızdan gıda alımının yanında, protein kaybı da görülür.
Yetersiz beslenme hastaları;
- enfeksiyona ve kas kaybına karşı daha duyarlı hale getirir,
- yara iyileşmesini uzatır ve
- ameliyat sonrası komplikasyon riskini artırır.
Bu nedenle mide kanseri hastalarının beslenme durumlarının ameliyat öncesi uygun bir değerlendirmesi yapılmalıdır.
Hastaların Beslenme Durumunun Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler
- Antropometrik yöntemler (vücut kitle indeksi, bel-kalça oranı, vücut yağ oranı vb)
- Biyokimyasal parametreler (karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri vb)
- Klinik yöntemler (öykü ve fiziksel muayene)
- Diyet değerlendirme yöntemleri (beslenme alışkanlıkları)
Gastrektomi sonrası yaşanan belirti ve şikayetler arasında vücut kilo kaybı kaçınılmazdır!
Hastalarda yetersiz beslenme, hastaneye yatış süresinin artması ve hastalık gidişatının kötü olması gibi olumsuz klinik sonuçların yanı sıra kas kaybı, yaşam kalitesinde ve psikolojik durumlarında bozulmalar yaratabilir.
Gastrektomi yapılan hastaların ameliyattan sonra erken enteral (ağızdan) beslenme ile desteklenebileceğini ve erken dönemde oral beslenmenin hastaların gastrointestinal (mide-bağırsak) fonksiyon iyileşmesini ve beslenmeyi teşvik etmede avantajları olduğunu görülmüştür.
Bu tedbirler, ameliyat sonrası daha hızlı iyileşmeye ve hastaneye yatışın daha kısa olmasına yol açabilmektedir.
Gastrektomi Ameliyatı Geçirmiş Hastalarda, Komplikasyon Açısından En Önemli Riskler Nelerdir?
- Kaşeksi
- Megalobastik anemi: B12 vitamini ve folik asit eksikliği sonucu oluşan bir kansızlık tipi
- Folat, demir ve B12 eksikliğinin diğer bulguları
- Dumping sendromu: Gıdaların bağırsağa hızlı geçişinin sebep olduğu, bulantı, ishal, yemek yedikten sonra hissedilen yorgunlukla karakterize bir sorundur.
- Düşük protein sindirimi
Gastrektomiden Sonra Beslenmeye Nasıl Başlamalı?
- Cerrahiden sonra berrak sıvı, püre ve katı yiyeceklere aşamalı olarak beslenmeye başlanır.
- Yüksek kalorili, proteinden zengin, karbonhidrat ve şeker miktarı düşük, normal yağlı bir diyet önerilir. Gastroktemi ameliyatından sonra mide olmadığı için besin bağırsağa hızlı geçer ve bu da dumping sendromunun ana nedenidir. Bunu önlemek için şeker kısıtlı, protein ve kalori yüksek diyet veriliyor; yapım-onarım olması ve kilo kaybını engellemesi için.
- Hastaya çok iyi çiğnemesinin önemi açıklanır.
Bireysel gereksinimler doğrultusunda uygulanacak bakımda, öğün sayısı, yiyeceğin yapısı, ısısı, miktarı, tadı ve görünümünde yapılacak düzenlemelere yer verilmesi sorunların hafifletilmesine yardım ederek oral alımı arttırabilir. Bu dönemde mutlaka onkoloji diyetisyeni desteği almak akla gelmelidir.
Sonuç olarak hem hasta ve yakınları hem cerrah hem de hastanın tedavisini yöneten onkolog ve ekibi, gastrektomi ameliyatı olan hastanda, vitamin veya minerallerin yetersiz emilmesi dahil, gelişebilecek olası beslenme eksikliklerinin farkında olmalı ve beslenme değerlendirilmesi ve desteğine ameliyattan önce başlanmalıdır.
Prof.Dr.Mustafa Özdoğan
