Kalp sağlığı insan yaşamı için en önemli olgular arasındadır. Bu nedenle gerek yeni doğmuş bebeklerin gerekse ileri yaştaki insanların mutlaka ayrıntılı kalp muayenesinden geçmesi gerekmektedir. Öyle ki hiç belirti vermeyen ancak aniden semptomların yaşanmasına neden birtakım kalp hastalıkları bulunmaktadır. 

Kalp kapağı hastalıkları da gerek doğumsal gerekse de sonradan edinilmiş şekilde görülebilmektedir. Kalp kapağı sorunlarında tedavi öncelikle kalbi ve kapakları korumak ve yaşanan deformasyonun tamir edilmesi üzerinedir. 

Kalp Kapak Hastalığına Neler Neden Olur?

• Romatizmal ateş
• Enfeksiyöz Endokardit
• Kalp kası hastalıkları (kardiyomiyopati)
• Hipertansiyon
• Mitral Kapak Prolapsusu(MVP): Mitral kapakçıkların kalp hareketleri ile sol atriuma geri kaçmasıdır.
• Fibrokalsifik dejenerasyon
• Kapak anulus genişlemesi (bağ dokusu hastalıkları,aort anevrizmaları, tümörler, bazı ilaçlar)

Kalp Kapak Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

• Yorgunluk
• Çarpıntı
• Nefes darlığı
• Bacaklarda şişlik
• Emboli(pıhtı)
•  Felç
• Ritm problemleri

İnsan vücudundaki her organın oksijene ihtiyacı bulunmaktadır. Kalp ise ihtiyaç duyulan bu oksijenin kan yolu ile taşınmasını sağlayan temel organdır. Dolaşım sisteminin merkezi olan kalpte 4 odacık bulunmaktadır ve oksijen üretimi ve vücuda yaylmasının sağlanması için bulunan damarlar ile kapaklar bu odacıklar arasında bulunmaktadır.  

Kalp Kapak Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir? 

Kalp kapak problemleri insanın günlük yaşamını sekteye uğratmasının yanı sıra ilerleyen süreçte hayati tehlikeye de neden olabilmektedir. Bu nedenle mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir. Kalp kapaklarındaki problemin nedeni ve derecesine bağlı olarak uygun tedavi planlaması yapılmaktadır. Hastanın genel sağlık durumu da tedavi planlamasında belirleyici önemli faktörlerden biridir.

Kalp kapak hastalıkları; mekanik ve biyolojik kapak cerrahileri teknikleri ile değilştirilebilmekte ya da kapak tamiri yöntemi ile tedavi edilebilmektedir. Bu uygulamalar gerek açık gerekse de kapalı ameliyat yöntemleri ile uygulanabilmektedir. Günümüzde kalp kapak cerrahileri minimal invaziv kalp ameliyatı ve koltuk altı kalp ameliyatı yöntemleri ile konforlu bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. 

Kalp Kapak Hastalıklarının Türleri Nelerdir?

Aort kapak darlığı: Romatizmal ateş, ileri yaşa bağlı dejenerasyon, doğumsal biküspit aort hastalığı (doğuştan aort kapağının 3 yaprakçık yerine 2 yaprakçık şeklinde olması: resim 2.)

Resim 2: Biküspit aort Resim 3: Aort darlığı ve Biküspit aort

Aort darlığının tedavisinde uygulanan açık kalp ameliyatında yapısı bozulmuş olan kapağın yerine metalik (resim 4) veya biyoprotez (resim 5) kapak yerleştirilir. Metalik kapak kullanımı sonrasında ömür boyu kan sulandırıcı ilaçların kullanımı gerekmektedir. Aort kapağının yapısının bozuk olduğu kimi durumlarda (hastanın yaşının genç olması, hamilelik beklentisi veya kan sulandırıcı ilaç kullanmasının sakıncalı olduğu durumlar) ise biyoprotez kapak ile replasman veya kapak tamiri yöntemleri uygulanabilir. Her iki durumda da bir süre sonra tekrar operasyon geçirilmesi ve metalik kapakla değişimin yapılması gerekebilir. Aynı seansta birden fazla kapağa mühahale edilebileceği gibi beraberinde koroner bypass gibi ek cerrahi girişimler de uygulanabilir.

Resim 4: Mekanik kalp kapağı Resim 5: Biyolojik kalp kapağı    

Aort kapak yetmezliği: Marfan sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları, aort anevrizmaları, travma, kardiyomiyopati gibi hastalıklardan sonra ortaya çıkar. Aort darlığından farklı olarak kalbin ileri doğru gidişinde kısıtlama olmamakla beraber kalp atımından sonra kan geriye sol ventrikül içine döner. Bu hastalıklar ile ortaya çıkan yetmezlik durumunda uygulanan açık kalp cerrahisinde de, aort kapak aynı stenozda olduğu gibi metalik, biyoprotez kapaklar ile replasman yapılır. Ayrıca kapakların fonksiyonel yetmezliği durumunda tamir ve kapak koruma yöntemleri uygulanabilir (Resim 9-10).

Resim 9: Anevrizmaya bağlı aort kapak yetmezliği Resim 10: Kapak koruma prosedürü

Darlık ve yetmezliğin beraber olduğu durumlar:

Özellikle romatizmal ateş hastalığından sonra sıklıkla stenoz ve yetmezlik bir arada bulunabilir.Tedavi prosedürleri aort stenozu ve yetmezliğinden farklı değildir.

Mitral kapak darlığı:

Romatizmal ateş hastalığından sonra en sık görülen kapak hastalığıdır. Mitral kapak darlığı tüm kapak hastalıkları içerisinde en sık görülen bozukluktur. Kanın sol atriumdan sol ventriküle geçişinde problem olduğu için kanın ileri gidişi engellenmektedir. Buna bağlı olarak nefes darlığı, çarpıntı,ritm problemleri, emboli, kalp yetmezliği bulguları ortaya çıkabilir. Mitral kapak darlığının açık kalp ameliyatı ile tedavisinde metal kapak, biyoprotez kapak ile değişim (replasman) veya kapağın değiştirilmeden tamir edilmesi yöntemleri uygulanabilir.. Biyoprotez kapağın kan sulandırıcı ilaç kullanmama avantajı çok önemlidir fakat mekanik kapak kadar dayanıklılığa sahip değildir. 10-15 sene içinde biyoprotez kapak bozulmasına bağlı tekrar ameliyat gerekebilir. (Resim 10, 11,12)

Resim 10:Mitral kapak replasmanı Resim 11:Mekanik mitral kapak Resim 12:Biyoprotez mitral kapak

Mitral kapak yetmezliği:

Romatizmal ateş, mitral prolapsus, korda rüptürü, enfektif endokardit, iskemi sonrası ortaya çıkabilir. Mitral kapak yetmezliğinde kanın kalp içerisinde göllenmesi nedeniyle kalp üzerinde yüklenme oluşur. Mitral kapak yetmezliğinin nedenine göre aynı mitral stenoz ameliyatlarında olduğu gibi mekanik kapak, biyoprotez kapak ile replasmanı yapılabilir. Aynı şekilde kan sulandırıcı kullanması sakıncalı olan veya mitral kapağın anatomik olarak yapısının sağlam olduğu ancak kapağın kapanmasına engel olan durumlarda (ileri hipertansiyon ile kalp kasında büyüme, korda rüptürü, iskemi vb) mitral kapak tamiri ameliyatı uygulanabilir. Tamir esnasında “ring” adı verilen kapak benzeri cihazlar kullanılır ve ameliyat sonrası kısa dönem düşük doz kan sulandırıcı kullanılabilir.

Mitral kapak prolapsusu:

toplumda %1-2 oranında görülür ve özellikle genç bayanlarda saptanmaktadır. Bu hastalarda ritm problemi çok sık görülür ve çok nadiren tıbbi tedaviye yanıt vermeyen durumlarda açık kalp operasyonu gerekebilir. Ameliyat olduğunda tedavi mitral kapak yetmezliği ameliyatında uygulanan yöntemlerin aynısıdır.

Kapak değişimi mi Tamir mi?

Kapak hastalığına sebep ne olursa olsun fonksiyonları bozulmuş bir kapak görevini yapamaz ve bu da kalbe zarar verir. Cerrahi olarak kalp kapağının fonksiyonlarını tam olarak yerine getirilmesi hastanın ameliyattan maksimum yararı sağlaması açısından önemlidir. Özellikle mitral kapakta olmakla birlikte diğer tüm kapaklarda hedef doğal kapağın korunarak tamir yöntemleri ile onarılmasıdır. Son yıllarda hem tanı yöntemlerindeki gelişmeler hem de bu konuda deneyimlerimizin artmasıyla uygun tamir yöntemleri ile kapak değişimi olmadan hastanın doğal kapağı tamir edilebilmekte ve çok iyi sonuçlar elde edilebilmektedir. Şunu unutmamak gerekir ki her kapak tamir için uygun olmayabilir. Bu durumda yukarıda bahsettiğimiz şekilde kapak ameliyatları uygulanır. (Resim 13)

Resim 13: Mitral tamir yöntemleri ve kullanılan ring.