Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle zorunlu haller dışında evlere kapanılan şu günlerde, toplumun büyük bölümünün fiziksel aktivitesi azaldı. Bu duruma vücudun ihtiyacından daha fazla besin tüketilmesi de eklenince, tecrit döneminde kilo alımından yakınanların sayısı arttı. Karantina sürecinde daha fazla yemek yeme ihtiyacı duyulması, “duygusal açlık” olarak açıklanırken, bu durumla başa çıkmanın yolları da tartışılır oldu. Koronavirüs döneminde kilo almanın önüne geçebilme ve obeziteden korunma yollarını, Uzman Diyetisyen Selahattin Dönmez’le konuştuk.
Viral enfeksiyon salgınlarında hastalığın şiddetli geçmesine neden olan iki önemli faktörün bulunduğunu belirten Dömez, bunlardan ilkinin bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını bozacak şekilde yetersiz beslenme alışkanlıklarının bulunması, diğerinin ise obezite olduğunu söyledi.
Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler
Bağışıklık sistemini güçlendiren besinlerin hangileri olduğunu sorduğumuz Dönmez, yoğurt, süt, bal, yumurta, propolis, kükürtlü sebzeler (Brokoli, lahana, karnabahar, Brüksel lahanası, pazı, turp çeşitleri, şalgam, soğan, sarımsak), kuru baklagiller (kuru fasulye, yeşil mercimek, kuru börülce, nohut), ceviz, balık, baharatlar, maydonoz,kırmızı sebze ve meyveler (pancar, nar, çilek, siyah üzüm) ve doğal probiyotikleri (enginar, kereviz, pırasa, kuşkonmaz, soğan, sarımsak, muz, yer elması, hindiba, buğday kepeği, tam tahıllı ürünler, kuru baklagiller) saydı.
Koronavirüs tedavisinden elde edilen güncel klinik verilere de değinen Selahattin Dönmez, obezitesi bulunan ve tedavi sürecinde olan hastaların hastane yatış sürelerinin uzadığını ve iyileşebilmedeki başarı şansının azaldığını kaydetti.
Karantina sürecinde yeme isteğinin artmasının nedenlerini de sorduğumuz Uzman Diyetisyen Dönmez, pandeminin yarattığı yoğun stres, virüse yakalanma korkusu, genel yaşama dair gelişen endişe ve sokağa çıkma yasağının sık olduğu zorunlu izolasyon gibi nedenleri sıraladı.
Dönmez, tüm bu nedenlerin, bireylerin alışık olmadıkları kadar uzun süre boyunca evde kalmalarının, yeme davranışlarının olumsuz yönde etkilenmesini kolaylaştırdığını da sözlerine ekledi.
Obeziteden korunmak için 5 altın kural
Selahattin Dönmez, özellikle karantina sürecinde kilo alımının önüne geçmek ve obeziteden korunmanın yollarını 5 madde ile sıraladı.
“Uyku ve öğün düzenini bozmayın”
Evde kalınan bu süreçte duygusal açlığı önleyecek ve daha bilinçli bir beslenme düzeni sağlayarak, bireyleri obeziteden koruyabilecek tavsiyeleri sorduğumuz Dönmez, öncelikle uyku ve öğün düzeninin bozulmaması gerektiğini söyledi:
Uyku ve öğün düzenini bozmayın. Oruç tutanlar için sağlıklı iftar öğünü, daha sonra bir küçük ara ve mutlaka sahur öğünü olacak şekilde beslenmeye özen gösterilmelidir. Oruç tutmayanlar ise günde 3 ana ve 1 veya 2 ara öğünle beslenmelidir. Kaliteli uyuduğunuzdan da emin olmalısınız.
Süt ve süt ürünleri, et–yumurta–baklagiller, taze sebzeler, taze meyveler ve tam tahıllı ürün tüketilmesine önem verilmeli.
“Rafine karbonhidratlardan uzaklaşın”
Obeziteden korunmanın bir diğer yolunun ise rafine karbonhidratlardan uzaklaşmak olduğunu belirten Selahattin Dönmez, şu ifadeleri kullandı:
Rafine edilmiş, ultra işlenmiş besinlerin besleyici değeri bulunmamaktadır. Özellikle karbonhidratların rafinasyonu besindeki tüm besleyici besin öğelerinin kaybına neden olup sadece nişasta temelli boş kalori almanıza neden olacaktır. Rafine karbonhidratlar insülin direncinin gelişmesine ve abdominal yağlanmanın oluşmasında etkilidir. Beyaz un, beyaz pirinç, beyaz ve esmer şeker gibi basit şekerler içeren karbonhidratlardan uzak durmaya özen gösterin.
Sebze tüketimi, yeterli ve dengeli beslenmenin kilit unsurları arasında yer alıyor.
“Yağlı etler ve işlenmiş et tüketimini durdurun”
Yağlı etler ile işlenmiş et tüketilmemesi gerektiğini belirten Selahattin Dönmez, “Ramazan sofralarında bol yağlı et yeme, kaymak tüketme, iftariyelik olarak işlenmiş et tüketiminde artış oruç ritüeli olarak sofralarda yerini sıkça almaktadır. Doymuş ve trans yağ içeren bu besinler, enerji yoğunluğu da yüksek olan yiyeceklerdir -ki insülin direnci ve obezitenin de sorumlusu olarak değerlendirilmektedir” dedi.
“Gazlı ve şekerli içecek tüketmeyin”
Tüketilen içeceklere de dikkat edilmesi gerektiğini belirten Dönmez, gazlı ve şekerli içeceklerden uzak durulması tavsiyesinde bulundu.
Dönmez, “Kolalı ve şekerli gazlı veya tatlandırıcılı gazsız içecekler, karantina döneminde ve iftar sofralarında aşırı tüketilen içeceklerdir. Gazlı içeceklerde bulunan fosforoik asit mideyi genişletmekte, kolalı ve tatlandırıcılı içeceklerin iştahı kabartarak daha fazla öğünde besin alımını sağlayarak obeziteyi tetiklemektedir” ifadelerini kullandı
“Porsiyonları küçültün”
Obeziteden korunmak için bir diğer kuralın ise porsiyonları küçültmek olduğunu belirten Uzman Diyetisyen Selahattin Dönmez, dengeli beslenme için 4 temel besin grubu olan süt ve süt ürünleri, et–yumurta–baklagiller, taze sebzeler, taze meyveler ve tam tahıllardan en az üçünü öğünler de bulundurmaya da özen gösteilmesi gerektiğini belirtti.
İçeceklere ilişkin ise Selahattin Dönmez, öğünlerde ayran veya maden suyu tercih edilebileceğini söyledi.
“Besin çeşitliliğine dikkat edin”
Besin çeşitliliğine dikkat edilmesi, her besinden az ama doyacak miktarda tüketilmesi, yağlı etler ve işlenmiş etlerden uzak durulması tavsiye ediliyor.
Son olarak, “Besin çeşitliliğine dikkat ederek, her besinden az ama doyacak miktarda, lezzetinde beslenmeyi alışkanlık haline getirin” tavsiyesinde bulunan Selahattin Dönmez, beslenme konusunda uzman olmayan kişilerin yorum yapmasının toplum sağlığını tehdit ettiğini de sözlerine ekledi.
