Yaşam boyunca kişilerin sıklıkla karşılaştığı sağlık sorunlarının başında diş ve diş eti problemleri gelir. Özellikle diş etinde meydana gelen çeşitli rahatsızlıklar günlük hayat kalitesini ciddi manada olumsuz etkilerken; aynı zamanda kanama, ağrı gibi çeşitli şikayetlere de yol açarak kişileri gerçek anlamda tedirgin edebilir. Bu doğrultuda, diş eti şişmesi hakkında yeterli ve doğru bilgiye sahip olunması çok önemlidir.

Diş Eti Şişmesi Nedir?

Diş etleri veya gingiva; dişleri çevreleyen ve diş ile çene kemikleri arasındaki boşluğu dolduran, sağlıklı kişilerde hafif mercan pembesi renginde, çok kanlanan dokulardır. Diş etleri hem diş ve kemik dokularına destek görevi görürken; hem de çene kemiklerinin üzerini sağlam bir şekilde örterek besinlerin öğütülmesine yardımcı olur. Bunun yanında gingiva, dişlerin etrafındaki bağ dokularına sıkıca tutunarak gıda artıklarının birikmesine ve mikroorganizmaların derin bölgelere girmesine engel olacak bir bariyer görevi görür.
Diş etlerinin yapısı vücuttaki koşullara bağlı olarak değişkenlik gösterir. Çeşitli fizyolojik koşullar veya bazı hastalıklar diş etinde genişlemeye ve ödeme yol açarak diş eti şişmesi şikayetine yol açabilir. Örneğin, kötü ağız hijyeni ve diş fırçalama alışkanlığının olmaması gibi durumlar, erişkin ve çocuklarda diş eti şişmesi sebeplerinin başında gelir. Yine diş etinde şişlikle beraber bazı ek belirtiler tabloya eşlik edebilir. Mesela diş eti şişmesi ve kanaması sıklıkla beraber izlenir.

Diş Eti Şişmesi Nasıl Olur?

Diş eti sağlığının korunması çeşitli faktörlerle yakından ilişkilidir. Diş eti dokusunun yapısında bozulmalara yol açan durumlar, bölgede iltihabi reaksiyonun gelişmesine ve buna bağlı olarak kan damarlarından çevredeki dokulara doğru sıvı geçişine, yani ödeme neden olur. Buna diş taşları (tartar) ve bakteri plaklarının eklenmesiyle diş etleri daha kızarık, kanamaya meyilli, hassas ve şişmiş hale gelir.
Bunun dışında, hormon dengesinde değişimlere yol açan çeşitli durumlarda, hormonların kan damarlarını ve doku yapısını etkilemeleri nedeniyle; diş etlerinin hacmi büyümeye, doku yapısı gelişmeye ve damarlanmaya başlar. Bu durum sonucunda da diş etleri şişebilir.
Şişen etleri kanamaya yatkın hale geldiği ve doku yapısında bozulmalara uğradığından, dış etkenlere açık hale gelir. Bu nedenle diş eti şişliği olan hastalarda diş eti kanamaları, diş etinin iltihaplanması sonucu gelişen gingivitis ve periodontit gibi hastalıklar, diş çürükleri ve ağız içi enfeksiyonlar daha sık görülür. Ayrıca ağız kokusu da bu tabloya eşlik eder.

Diş Eti Şişmesi Neden Olur?

Diş etinde şişme bazı fizyolojik olayların etkisiyle gelişebileceği gibi; çeşitli hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Aşağıdaki durumlar diş eti şişmesi nedenleri olarak klinikte sıklıkla izlenir:

• Gingivitis: Diş etinin iltihabi reaksiyon sonucu şişmesi ve ağrı, hassasiyet, kızarıklık gibi ek belirtiler göstermesi durumudur. Sıklıkla kötü ağız hijyeni alışkanlıklarına bağlı olarak diş ve diş etleri üzerinde gelişen plaklar, tartar ve ağız içi mikroorganizmaların etkisiyle ortaya çıkar. Eğer gingivitis tedavi edilmezse, iltihap ilerleyerek diş ve diş çevresindeki bağ dokunun iltihaplanmasıyla (periodontit) ve diş kaybı gibi daha ciddi sorunlara yol açabilir.
• Gıda artıkları: Özellikle diş ile diş eti arasına sıkışan ve temizlenmeyen gıda artıkları, ağız içi mikroorganizmaların üremesiyle birlikte iltihaplanarak diş etinde şişliğe ve diğer belirtilere yol açabilir. Örneğin, 20 lik diş eti şişmesi; sıklıkla anormal şekilde gelişim gösteren dişin çevresine besin artıklarının yerleşmesine bağlı gelişebilir.
• Gebelik: Hamilelikle birlikte hormonal dengedeki değişimler diş etlerinde yaygın büyüme, damarlanma ve doku yapısında değişime yol açar. Bunun sonucunda diş etlerinde şişlik görülebilir. Benzer durum hormon dengesini değiştiren çeşitli hormon tedavileri ile bazı endokrin hastalıklarda görülebilir.
• Ağız kuruluğu: Ağız içindeki tükürük salgısının yetersiz olduğu her türlü durumda mikroorganizmalar ağız içi dokuların üzerinde daha kolay üreme imkanı bulur. Sonuçta bakterilere bağlı enfeksiyonlar ve iltihaplanmalar gelişerek diş etlerinde şişme görülebilir. Ağız kuruluğu yapan etkenler arasında yetersiz sıvı alımı, ağzı açık uyuma, tükürük bezi hastalıkları örnek gösterilebilir.
• Vitamin eksiklikleri: Özellikle B12 vitamini, folik asit, C vitamini gibi diş eti sağlığı için önemli olan vitaminlerin yetersiz alınması durumunda diş eti yapısı bozularak şişlik, ağrı ve kanama gibi şikayetler oluşabilir.
• Diyabet: Kan şekerinin yüksek seyretmesi durumunda kan damarlarıyla beraber diş etinin yapısında bozulmalar meydana gelerek diş eti şişliği gelişebilir.
• Enfeksiyon: Hem diş etine lokal gelişen enfeksiyonlarda; hem de vücudun genelini etkileyen HIV gibi enfeksiyon hastalıklarında diş etinde iltihaplanma meydana gelerek diş eti şişmesi ortaya çıkabilir.
• Kanser: Bazı lösemi ve lenfoma türlerinde diş etlerinde tümör benzeri yapılar gelişerek ciddi diş eti şişliklerine neden olabilir.
• Bazı romatolojik rahatsızlıklar: Crohn hastalığı, sistemik lupus eritematozus gibi romatolojik kökenli hastalıklarda diş etinde iltihaplanma ile beraber şişlik meydana gelebilir.
• İlaçlar: Bazı epilepsi ilaçları, kalp ritim ilaçları veya bazı tansiyon ilaçları diş etinde şişlik gibi yan etkiler gösterebilir.
• Kimyasallar: Sigara ve alkol gibi alışkanlığı olan kişilerde diş etinin zararlı maddelere maruz kalması sonucu yapısı bozularak diş eti şişliği gelişebilir.
• Takma dişler veya protezler: Ağız içinde kullanılan çeşitli aparatların yanlış kullanılması, temizlenmemesi veya diş eti yapısına uyumsuz olması sonucu, kronik travmalara bağlı olarak diş etinde şişlik olabilir.
• Bazı genetik hastalıklar: Herediter gingival fibromatosis gibi genetik temelli diş eti hastalıklarında diş etindeki yapısal bozukluklardan kaynaklanan şişlik ortaya çıkabilir.

Diş Eti Şişmesine Hangi Belirtiler Eşlik Edebilir?

Diş etinde iltihabi olayların gelişmesini takiben gelişen diş eti şişliği ile beraber birtakım ek belirtiler ortaya çıkabilir. Bu bağlamda diş eti şişliğine aşağıdaki belirtiler eşlik edebilir:

• Hassas, kızarık, ödemli ve ağrılı diş etleri
• Diş eti kanaması
• Çiğnerken ağrı hissetme
• Diş eti çekilmesi, diş ile diş etinin ayrılması
• Dişlerin gevşemesi veya hareket kazanması
• Diş hassasiyeti
• Diş fırçalama ile giderilemeyen ağız kokusu
• Dişlerin lokalizasyonlarındaki değişimlerle beraber ısırık sonucu dişlerin üst üste binmemesi  veya tam kapanmaması (maloklüzyon)
• Parsiyel protezlerin tam oturmaması

Diş Eti Şişliğinin Tedavisinde Neler Yapılır?

Diş eti şişmesi tedavisi, öncelikle altta yatan sebebin doğru şekilde tespit edilmesine bağlıdır. Bu doğrultuda, alanında uzman bir diş hekiminin ayrıntılı olarak hastalık öyküsünü sorgulaması, röntgen filmi ve detaylı fizik muayene sonrası değerlendirmesi önemlidir. Hekim gerekirse ek görüntüleme yöntemlerine başvurarak tanısını kesinleştirir. Tespit edilen etkene bağlı olarak tedavi planlanır.
Diş eti şişliği gingivitis gibi bir diş eti probleminden kaynaklanıyorsa, öncelikle ağız ve diş hijyeninin düzeltilmesine yönelik tedavi (diş taşlarının temizlenmesi gibi) ve tavsiyelerde bulunulur. Gerekli görüldüğünde enfeksiyon ve iltihaba yönelik ilaç tedavisine başvurulabilir. Ayrıca ağız temizleyici solüsyon ve gargaralar reçete edilebilir.
Diyabet, Crohn hastalığı, lenfoma gibi kronik hastalıklarda etkene yönelik spesifik tedavi planlanır. Alkol, sigara gibi alışkanlıklara son verilmesi önerilir. Mevcut hastalıklara yönelik kullanılan ilaçlar diş etinde yan etki yapıyorsa; ilaçların yeniden düzenlenmesi gündeme gelebilir. Vitamin eksikliklerinde tespit edilen yetersiz vitamin takviye edilir.
Hamilelikte diş eti şişmesi probleminde yaklaşım benzerdir. Gebelikten kaynaklanan bulantı-kusma gibi şikayetler sonrasında ağız hijyeninin sağlanması ve ağız temizliğine dikkat edilmesi, diş eti problemlerinin giderilmesinde oldukça yardımcıdır.
Bu uygulamalara rağmen düzelmeyen diş eti problemlerinde girişimsel tedavi yöntemlerine başvurulması gerekebilir. Bu bağlamda, lazer eksizyon, elektrocerrahi, periodontal cerrahi ve gingivektomi gibi tekniklerle büyüyen diş eti dokularının alınması yoluna gidilebilir.

Diş Eti Şişmesi Nasıl Geçer?

Hastalar tarafından sıklıkla soruların başında “Diş eti şişmesi ve ağrısı nasıl geçer?” ve “Diş eti şişmesi ne iyi gelir?” soruları gelir. Bu konuyla alakalı, evde yapılabilecek basit önlemlerle diş eti şişliği giderilebilir veya henüz gelişmeden önlenebilir. Aşağıdaki tedbirlerin alınması diş eti problemleriyle mücadelede oldukça faydalıdır:

• Günde en az 2 kez, en az 2 dakika boyunca, uygun sertlikte diş fırçasıyla, doğru teknikle diş fırçalama yapılmalıdır.
• Diş fırçalama esnasında, diş etlerinin de tahriş etmeden, hafifçe fırçalanması plak ve tartarın giderilmesi için önemlidir. Bu doğrultuda, yumuşak başlı diş fırçaları tercih edilebilir; diş ile diş eti arasında kalan bölgelerin temizliğinde diş ipi kullanılabilir.
• Ağız içindeki gıda artıkları mutlaka temizlenmelidir.
• Tuzlu su veya gargara solüsyonları ile ağız içinin yıkanarak gargara yapılması yararlıdır.
• Gün içinde bol su tüketilmelidir. Yine ağızdan solunum alışkanlığı varsa, bu problemin giderilmesine yönelik önlemler alınabilir.
• Alkol ve sigara alışkanlığına son verilmelidir.
• En az senede bir veya iki defa diş taşı temizliğinin yapılması gereklidir.
• Dişler etrafındaki derin ceplerin mutlaka yok edilmesi gereklidir.