Tırnak mantarı, tırnak ucunun hemen altında, sarı ya da beyaz bir nokta olarak başlayan yaygın bir durumdur. Hafif durumlarda, tırnak mantarları kişileri rahatsız etmeyip tedavi arama ihtiyacı doğurmayabilir. Buna karşın, bazı durumlarda tırnak mantarı ağrılı ve kalın tırnaklara neden olur. Tırnak mantarına onikomikoz ya da tinea unguium da denir. 

Tırnak mantarının belirtileri nelerdir?

Tırnak mantarı, tırnaklarda gözlenen;

• Kalınlaşmış doku
• Beyaz-sarı ya da kahverengi renk değişikliği
• Ufalanan veya düzensiz yapı
• Şekil bozukluğu
• Hafif koku 

gibi semptomlarla kendini gösterir.

Ayak tırnak mantarı, el tırnak mantarına oranla çok daha sık gözlenen bir durumdur. 

Tırnak mantarı nedeniyle ne zaman doktora görünmeli?

Tırnak mantarı için kendi kendinize uygulayabileceğiniz bakımlar işe yaramadığı durumlarda tırnak giderek renk değiştirir, kalınlaşır veya deforme olursa bir doktora görünebilirsiniz. Ayrıca diyabetiniz varsa ve tırnak mantarı geliştirdiğinizi düşünüyorsanız uzman bir doktora görünmelisiniz.

Tırnak mantarı neden olur?

Mantar tırnak enfeksiyonlarına fungus denen çeşitli organizmalar neden olur. Bunun haricinde maya ve küfler de tırnak enfeksiyonlarına neden olabilir.

Tırnakta gözlenen mantar enfeksiyonu her yaşta insanda gözlenilse de, yaşlı yetişkinlerde daha yaygındır. Tırnak yaşlandıkça, kırılgan ve kuru bir dokuya sahip olur. Kuru doku, tırnakların çatlamasına neden olur ve bu çatlaklara mantarlar daha kolay girip yerleşir. Yaşlılıkta tırnak mantarının daha fazla gözlenmesinin bir diğer nedeni ise, ayaklardaki kan dolaşımının azalması ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi faktörlerdir.

Ayak tırnağı mantar enfeksiyonu bazen ayakta başlayıp tırnaklara yayılabilir. Başka birinden enfeksiyon kapılması çok nadirdir.

Tırnak mantarı geliştirme risk faktörleri nelerdir?

Tırnak mantarı geliştirme riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• İleri yaş (yukarıda belirtilen nedenlerle birlikte, mantarlara daha uzun yıllar maruz kalma ve daha yavaş büyüyen tırnaklara sahip olmak) 
• Aşırı terleme
• Ayak mantarı geçmişi
• Yüzme havuzları, spor salonları ve duşlar gibi nemli, ortak alanlarda çıplak ayakla yürümek
• Küçük bir cilt ya da tırnak yaralanması veya sedef hastalığı gibi bir cilt rahatsızlığına sahip olmak
• Diyabet, dolaşım problemleri veya zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip olmak 

Tırnak mantarının komplikasyonu var mıdır? 

Ciddi bir tırnak mantarı vakası, ağrılı ve tırnaklarda kalıcı hasara neden olabilir. İlaç, diyabet veya diğer durumlar nedeniyle bastırılmış bir bağışıklık sistemine sahip olmak, ayaklardan başka yerlere yayılan, diğer ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.

Kontrol edilmeyen diyabet hastalarında, kan dolaşımı ve ayaklardaki sinir ağı etkilenebilir. Ayrıca bakteriyel cilt enfeksiyonu riski daha yüksektir. Bu nedenle, bu tip hastalarda, tırnak mantar enfeksiyonu dahil olmak üzere ayaklardaki küçük yaralanmalar daha ciddi bir komplikasyona yol açabilir. Diyabetiniz varsa ve tırnak mantarı geliştirdiğinizi düşünüyorsanız, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurun.

Tırnak mantarı önlenebilir mi?

Aşağıdaki alışkanlıklar tırnak mantarını, tekrarlanan mantar enfeksiyonlarını ya da ayak mantarını önlemeye yardımcı olabilir:

• Elleri ve ayakları düzenli olarak yıkamak: Enfekte bir tırnağa dokunduktan sonra ellerinizi yıkayın. Yıkadıktan sonra tırnaklarınızı nemlendirin.
• Tırnakları düz bir şekilde kesmek: Tırnakları kestikten sonra kenarları bir törpü ile düzeltin ve kalınlaşmış alanları inceltin. Her kullanımdan sonra tırnak makası ile törpünüzü dezenfekte edin.
• Ayağın terlemesini engellemek: Ter emici çorap giyin ya da mümkünse yedek çorap taşıyarak çoraplarınızı değiştirin. Nefes alan malzemelerden yapılmış ayakkabıları seçin.
• Ortak alanlara dikkat etmek: Havuz alanlarında ve soyunma odalarında terlik giyin. Her müşteri için sterilize manikür aletleri kullanan bir tırnak salonu seçin. 
• Kullandığınız ürünlere dikkat etmek: Tırnak cilası, oje ve yapay tırnaklar kullanmaktan kaçının. 

Tırnak mantarı nasıl teşhis edilir?

Tırnak mantarları, hekimler tarafından muayene sırasında kolayca tespit edilir. Bazen hekimler enfeksiyona neden olan mantar türünü belirlemek isteyebilir. Bu nedenle, tırnaktan bir parça alınıp, laboratuvara test için yollanır.

Sedef hastalığı gibi diğer durumlar, bazen tırnak mantar enfeksiyonunu gibi gözükür. Bunun haricinde, bakteri gibi mikroorganizmalar da tırnaklara bulaşabilir.

Enfeksiyonun nedenini bilmek, en iyi tedavinin belirlenmesinde önemli bir adımdır.

Tırnak mantarı nasıl tedavi edilir?

Tırnak mantarı enfeksiyonlarının tedavisi zor olabilir. Kişisel bakım stratejileri ve reçetesiz ürünler yardımcı olmadıysa bir hekime danışılmalıdır. Tedavi, durumun ciddiyetine ve buna neden olan mantar türüne bağlıdır. Sonuçları görmek aylar alabileceği gibi tırnak mantarı iyileşse bile tekrar enfeksiyonlar gözlenebilir. Tıpkı tırnak mantarında olduğu gibi saç dökülmesinde de tedavi zor olabilir. Pek çok hasta saç ekimi sonrası sürecin konforunu düşünerek dökülmelere karşı saç ekimi kliniklerini tercih edebilir.

Tırnak mantarı tedavisi ilaçları

Bu tür rahatsızlıklarda hekimler, genellikle ağızdan alınan veya tırnağa uygulanan antifungal ilaçlar reçete eder. Bazı durumlarda, oral ve topikal antifungal tedaviler birlikte kullanılır. 

Oral antifungal ilaçlar: Bu ilaçlar genellikle tırnak mantarı tedavisinde ilk tercihtir çünkü enfeksiyonu topikal ilaçlardan daha hızlı temizler. Bu amaçla, terbinafin ve itrakonazol gibi etken maddeli ilaçlar reçetelenebilir. Bu ilaçlar, yeni bir tırnağın enfeksiyondan arındırılmasına yardımcı olurken, enfekte olan kısmın da yavaşça değişmesini sağlar.

Oral antifungal ilaçlar, tırnak mantarı tedavisinde genellikle 6 ila 12 hafta boyunca kullanılır. Bununla beraber, tırnak tamamen büyüyene kadar tedavinin sonucu gözlenemeyebilir. Bir enfeksiyonu ortadan kaldırmak dört ay veya daha uzun süre alabilir. 

Oral antifungal ilaçlar birçok ciddi yan etkilere neden olabileceğinden bu tip ilaçlar kullanılırken düzenli olarak kan tahlili yapılması gerekebilir. 

İlaçlı oje: Siklopiroks adı verilen antifungal bir oje tedavide başka bir seçenektir. Bu oje enfekte tırnaklara ve çevresindeki dokuya günde bir kez uygulanır. Yedi gün sonra, uygulanan bütün tabakalar alkolle temizlenip tekrar uygulamaya başlanır. Bu tip ojelerin neredeyse bir yıl boyunca günlük olarak kullanılması gerekebilir.

İlaçlı tırnak kremi: Doktorunuz, tırnaklara sürülen bir antifungal krem reçete edebilir. Bu tip kremler tırnak inceltildiğinde daha iyi etki gösterirler. Hekim tırnakları inceltmek için, üre içeren bir losyon önerebilir ya da törpü veya buna benzer özel bir aletle kendisi uygulama yapabilir. 

CERRAHİ MÜDAHALE

Bazı özel durumlarda hekim, antifungal ilacı doğrudan tırnak altındaki enfeksiyona uygulayabilmek için tırnağın geçici olarak çıkarılmasını önerebilir. Bazı ciddi tırnak mantarı enfeksiyonları ilaçlara cevap vermez. Enfeksiyon şiddetli veya aşırı derecede ağrılıysa, kalıcı olarak tırnağın alınması önerilebilir.

Tırnak mantarına ne iyi gelir?

Özellikle en fazla gözlenen ayak başparmak tırnak mantarı tedavisi için bazı uygulamalar vardır:

Reçetesiz satılan antifungal tırnak kremleri ve merhemlerini deneyebilirsiniz: Tırnakların yüzeylerinde beyaz lekeler fark ederseniz; törpüleyin, tırnaklarınızı suya batırın, kurutun ve ilaçlı krem veya losyon uygulayın.

Tırnakları kesin ve inceltin: Bu uygulama, tırnaklar üzerindeki basıncı azaltarak ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca, bunu bir antifungal uygulamadan önce yaparsanız, ilaç tırnağın daha derin katmanlarına ulaşabilir.

Düzenli olarak ayak bakımınızı yaptırın: Ayaklarınıza zayıf kan akışına neden olan bir durumunuz varsa ve tırnaklarınızı kesemiyorsanız, tırnaklarınızı düzeltmek için düzenli olarak bir ayak sağlığı merkezine başvurun.