Günümüzde sağlık teknolojilerinde yaşanan gelişmeler hastalıkların tanı almasının ve tedavisinin daha kısa sürmesine, acısız ve kolay uygulanabilen yöntemlerin kullanılmasına olanak sağlar.

Sağlıksız beslenme, zararlı alışkanlıklar (sigara, alkol kullanımı) ve hava kirliliği gibi pek çok sebep kalp ve damar sağlığını etkiyerek insan yaşamını olumsuz etkiler. Günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte kalp ve damar hastalıklarının tanısında çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılır.

Ultrasonik ses dalgalarının kullanıldığı ekokardiyografi (EKO) , kalbin işlevi hakkında bilgi edinmemizi sağlayan bir tanı yöntemidir. Bu tanı yönteminde kalp ve çevresinde bulunan damarlar görüntülenir. Siz de EKO nedir? Eko nasıl çekilir? EKO işleminin riskleri nelerdir? gibi soruların cevaplarını öğrenmek istiyorsanız yazının devamını okuyabilirsiniz.

EKO Nedir?

Ultrason frekansı sayesinde 20.000’in üzerinde sese sahiptir. Bu ses dalgaları vücutta oldukça hızlı ilerler. Ses dalgaları ulaştıkları dokuların yapısal özelliklerine göre kırılma ve yansımaya uğrar. Kalpte yansımaya uğrayan ultrasonik ses dalgaları elektriksel iletilere dönüşür. Eko cihazına ulaşan bu iletiler, cihaz ekranına bir fotoğraf şeklinde yansır. Bu görüntüler cihaz tarafından bir kağıda aktarılarak kalbin mevcut durumunun incelenmesine olanak tanır. Aynı zamanda eko cihazı anlık olarak kalbin durumunu cihaz ekranında görüntüler. Kalbe ait birçok hastalığın tespitinde kullanılan ekokardiyografi etkili bir yöntemdir. Bir ekokardiyografi cihazı kalp atımlarını kaydeder. Yapay kalp kapakçıklarının mevcut durumu ekokardiyografi cihazı ile incelenebilir. Ayrıca kalp kası büyümeleri de ekokardiyografi cihazı ile görüntülenebilmektedir. Ekokardiyografinin uygulama kolaylığı açısından birçok olumlu özelliği vardır. Ekokardiyografinin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Ekokardiyografi işleminde vücut içerisine herhangi bir cihaz yerleştirilmez. (non-invasive)
• Ağrısız bir yöntemdir.
• İşlem öncesi ayrıntılı bir hazırlık gerektirmez.
• İşlemin bir zararı yoktur.
• İşlem sonrası rutin hayata geri dönülebilir.
• İşlemin tekrarlayan aralıklarla uygulanmasında bir sakınca yoktur.
• Hızlı ve anlık görüntü oluşturmasıyla acil durumlarda teşhis için kullanılır.
• Ekonomik bir cihazdır.
• Kolay taşınabilir.

EKO İşlemiyle Neler İncelenir?

Ekokardiyografi cihazı farklı formatlarda kullanılır. Kullanılan bu formatlar dört tanedir ve şu şekildedir:

• M- Mode Ekokardiyografi: Bu yöntemde kalbe dar bir ses dalgası gönderilerek kalbin küçük bir kısmı incelenir.
• İki Boyutlu Ekokardiyografi: Bu yöntemde birbirine yakın bulunan kardiyak yapılar arasındaki uyum incelenir. Bu amaçla kalbin belirlenen bölgesine ait görüntü oluşturulur.
• Doppler Ekokardiyografi: İlk kullanılmaya başlandığı dönemde görüntüleme yapılamayan bu yöntemde kalp kapakçıkları ve büyük damarlardaki kan akış hızı gözlemlenir.
• İki Boyutlu Renkli Doppler Ekokardiyografi: Doppler ekokardiyografinin daha geliştirilmiş şeklidir. Bu yöntemde doppler yönteminden daha hızlı sonuç alınır. Ayrıca kan akışı renkli bir şekilde gözlemlenir.

Bir ekokardiyografi, kalp ve çevresindeki kan damarlarının yapısını kontrol ederek, kanın damar içerisinde nasıl aktığını analiz eder ve kalbin pompalama odalarını değerlendirerek belirli kalp rahatsızlıklarının teşhis edilmesine ve izlenmesine yardımcı olur. Elektrokardiyografi kalp ile ilgili hastalıkların teşhis edilmesine ve gözlemlenmesine yardımcı olur. Bu rahatsızlıklar şu şekildedir:

• Kalp Krizi: Vücuda temiz kan pompalayan kalp için damar sağlığı oldukça önemlidir. Kalpten vücuda ve vücuttan kalbe kan akışını sağlayan damarlarda tıkanıklık oluşması sonucunda kalp krizi oluşur ve kalbe kan akışı engellenir. Bu tür durumlarda ekokardiyografi tanı için kullanılan bir yöntemdir.
• Kalp Yetmezliği: Vücuttaki dolaşımdan sorumlu olan kalbin işlevini yerine getirememesi durumuna kalp yetmezliği denir. Kalp yetmezliği yapısal ve işlevsel bir bozukluktur. Bu durumda kalp vücuda doğru basınçta yeterli kanı pompalamaz ve dokulara yeterli miktarda oksijen taşınamaz.
• Konjenital Kalp Hastalığı: Yenidoğan dönemindeki kalp rahatsızlıklarını ifade eden konjenital kalp hastalıkları, kalbin normal çalışmasını etkileyen doğumdan kaynaklı kusurlarıdır. Konjenital kalp hastalıklarının erken tanı alması ve tedaviye erken dönemde başlanması bebek sağlığı açısından oldukça önemlidir. Ekokardiyografi yenidoğanda kalp hastalıklarını teşhis etmede kullanılan güvenli bir yöntemdir.
• Kalp Kapakçıklarıyla İlgili Sorunlar: Kalp içindeki kan akışını kontrol eden dört tane kapak vardır. Bu kapaklar aort, triküspit, mitral ve pulmoner kapaklardır. Kalp kapakçıkları etkileyen sorunlarda teşhis için ekokardiyografi uygulaması yapılır.
• Kardiyomiyopati: Kalp kasında oluşan hastalıklara kardiyomiyopati denir. Kalp duvarlarının kalınlaştığı veya genişlediği durumlarda kardiyomiyopati oluşur. Ekokardiyografi kalp kasının yapısı hakkında bilgi veren ve kardiyomiyopati tanısında kullanılan bir teşhis yöntemidir.
• Endokardit: Kalp zarında oluşan enfeksiyon kalp kapakçıklarına zarar verir. Bu duruma endokardit denir. Ekokardiyografi endokardit tanısında kullanılan bir yöntemdir.

Ekokardiyografi sonuçları bu tür hastalıkların tanılanmasına olanak tanır.

EKO Nasıl Çekilir?

Ekokardiyografi işlemine hastanın sedye üzerine sırt üstü düz uzanması istenerek başlanır. Daha sonra göğüs kısmının açılması istenir. Ardından göğüse elektrot adı verilen birkaç küçük yapışkan sensör takılır. Bunlar, test sırasında kalp ritmini izleyen bir makineye bağlanır. Göğüs bölgesine veya doğrudan ultrason probuna bir kayganlaştırıcı jel uygulanır. Daha sonra hastadan sol tarafına yatması istenir ve prob göğse doğru hareket ettirilir. Prob, üretilen görüntüleri gösterecek ve kaydedecek olan yakındaki bir makineye bir kabloyla bağlanır. Prob tarafından üretilen ses dalgaları duyulmaz ancak tarama sırasında bir ıslık sesine benzer sesler duyulabilir. Bu tür sesleri duymak normaldir. İşlem toplamda 15-60 dakika sürer ve işlemden sonra hasta tekrardan rutinine dönebilir.

Tarama sonuçları tetkik bitiminde sizinle paylaşılabilir. Ancak daha doğru ve net sonuçlar için taramadan alınan veriler analiz edilir ve işlemi uygulayan hekime analiz ardından gönderilir.

Kadınlarda EKO Çekimi

Kalp ve damar hastalıklarının teşhis edilmesinde kullanılan ekokardiyografi, kadın ve bebek sağlığı açısından da oldukça önemli bir uygulamadır. Gebelikte kadında kalp ve damar hastalıklarını gözlemlemek için ekokardiyografi uygulaması yapılır. Ekokardiyografinin radyasyon içermemesi gebelikte kullanım için güvenli bir olanak sağlar. Ayrıca doğmamış çocukta var olan kalp hastalıklarının teşhisinde de ekokardiyografi önemli bir yer tutar. Fetal ekokardiyografi dediğimiz bu ekokardiyografi, ultrasona benzer bir testtir. Bu muayenede anne karnındaki bebeğin kalbinin yapısı ve işlevi görüntülenir. Genellikle 18 ila 24. haftalar arasında yapılır. Bu işlemde derinlemesine bakış ile bebeğin kan akışında veya kalp atışında herhangi bir anormallik olup olmadığı ortaya çıkar.

Kadınlarda bebek sağlığını korumak için kullanılan fetal ekokardiyografi tüm gebelere uygulanmaz. Çoğu zaman basit bir ultrason bebeğin dört kalp odasının da gelişimini gösterir. Daha önceden uygulanan testlerde kesin tanı konulamadığında veya fetüste anormal bir kalp atışı tespit edildiğinde detaylı tetkik yapmak ve tanı koymak için fetal ekokardiyografi kullanılır. Gebe kadınlarda bebeğin kalp görüntüsünü oluşturan fetal ekokardiyografi işleminin herhangi bir riski yoktur.

EKO İşleminin Herhangi Bir Yan Etkisi Var Mıdır?

Ekokardiyografi basit, ağrısız ve güvenli bir tanı yöntemidir. Taramanın herhangi bir yan etkisi yoktur, ancak kayganlaştırıcı jel soğuk hissetmenize ve rahatsız olmanıza neden olabilir. Ayrıca elektrotlar cilt yüzeyinden çıkarılırken rahatsızlık hissedilebilir. Ekokardiyografide röntgen ve bilgisayarlı tomografi gibi işlemlerin aksine radyasyon kullanılmaz.

Hastalıklar oluşmadan önce önlem almak yaşamın kaliteli devamlılığı için önemlidir. Bunun için rutin hastane kontrollerine gitmek ve doktor tarafından istenen tetkikleri yaptırmak gerekir. Hastane kontrolüne düzenli gitmek hastalıkların erken teşhis edilmesi ve tedaviye erken dönemde başlanılmasında oldukça önemlidir. Siz de düzenli hastane kontrollerinizi yaptırarak sağlığınızı koruyabilir ve yaşamınıza daha kaliteli devam edebilirsiniz.